ပြည်တွင်း ပဲမျိုးစုံ အထွက်နှုန်းလျော့ကျမှုနဲ့အတူ ပို့ကုန်ပဲစျေးတွေ အမြင့်ဆုံး ရောက်ရှိလာတယ်လို့ ပဲကုန်သည်တွေက ပြောပါတယ်။

မြန်မာပြည်တွင်း ပဲအဓိကစိုက်ပျိုးတဲ့ ဒေသတွေမှာ နယ်မြေမတည်ငြိမ်မှုတွေကြောင့် စိုက်ဧကနဲ့ အထွက်နှုန်းတွေ လျော့ကျခဲ့ပါတယ်။ တဖက်မှာလည်း ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်မှုကြောင့် ပဲအထွက်နှုန်း လျော့ကျမှုနဲ့ ရင်ဆိုင်ခဲ့ရတဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ ပြည်တွင်းပဲလိုအပ်ချက်က မြင့်တက်နေပြီး မြန်မာ့ပဲတွေကို ဝယ်လိုအား ရှိနေပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ ပြည်တွင်းပဲစျေးကွက်မှာ ဝယ်လိုအားများပြီး ရောင်းလိုအား နည်းနေတာကြောင့် ပဲမျိုးစုံစျေးတွေ မြင့်တက်နေတာ ဖြစ်တယ်လို့ ပဲကုန်သည်တဦးက ပြောပါတယ်။

“အိန္ဒိယကလည်း လိုအပ်ချက်ရှိနေတယ်။ တောက်လျှောက် ဝယ်လိုအားရှိနေပေမဲ့ ရောင်းအားက နည်းနေတာ။ အထွက်နှုန်းကလည်း လျော့တယ်လေ။ အိန္ဒိယသွားတဲ့ပဲတင် မဟုတ်ဘူး၊ ပဲမျိုးစုံ အကုန်တက်နေတာ။”

လက်ရှိမှာ စျေးကွက်ထဲ ကုန်ရှားပါးနေပြီး လှောင်ကုန်တွေကိုသာ အဓိကရောင်းချနေကြတဲ့ အခြေအနေလို့လည်း ကုန်သည်တွေဆီက သိရပါတယ်။

လတ်တလော မြန်မာပြည်တွင်း ပဲစျေးကွက်မှာ ပြည်ပကို အများဆုံးတင်ပို့နေတဲ့ မတ်ပဲ၊ ပဲစင်းငုံ၊ ပဲတီစိမ်းတို့လို ပို့ကုန်ပဲတွေအပြင် ပြည်တွင်းစားသုံးမှုများတဲ့ ပဲအမျိုးအစားတွေလည်း အထွက်နှုန်းလျော့ကျလို့ စျေးမြင့်တက်နေပါတယ်။

ဒါ့အပြင် စစ်အာဏာသိမ်းမှု နောက်ဆက်တွဲအနေနဲ့ သီးနှံစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တင်ပို့မှု ကွင်းဆက်တလျှောက် ကုန်ကျစရိတ်တွေ အဆမတန် တိုးမြင့်လာတာကလည်း ပို့ကုန် ပဲမျိုးစုံတွေ မြင့်တက်လာဖို့ အကြောင်းတရပ် ဖြစ်နေပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံက ထွက်ရှိတဲ့ မတ်ပဲနဲ့ ပဲစင်းငုံ စျေးကွက်ဟာ အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ ပဲလိုအပ်ချက်အပေါ် မူတည်နေပြီး ငွေတန်ဖိုးနဲ့ ဆိပ်ကမ်းအရောက်တန်ဖိုး (CNF) ပေါက်ဈေး၊ ပြည်တွင်းနဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ရဲ့ ရာသီဉတု၊ ပဲအထွက်နှုန်းတို့ အပေါ်မှာပဲ မူတည်နေတယ်လို့ စျေးကွက်ကျွမ်းကျင်သူတွေက သုံးသပ်ထားကြပါတယ်။

လတ်တလော နိုင်ငံတကာ စျေးကွက်မှာလည်း ပဲစျေးနှုန်းတွေ အမြင့်ပိုင်း ရောက်ရှိနေတာကြောင့် စျေးဆက်တက်နိုင်တယ်လို့ ကုန်သည်တွေက ခန့်မှန်းထားကြပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် ကာလတူအချိန်မှာ မတ်ပဲတတန်ကို ၁,၄၄၀,၀၀၀ ကျပ်၊ ပဲစင်းငုံတတန်ကို ၁,၃၅၅,၀၀၀ ကျပ် ဝန်းကျင်မှာပဲရှိခဲ့ပြီး အခုနှစ်က ပဲစျေး စံချိန်တင်မြင့်တက်တဲ့နှစ် ဖြစ်ပါတယ်။

ရန်ကုန် ဘုရင့်နောင်ကုန်စည်ဒိုင် စျေးကွက်မှာ လက်ရှိ မတ်ပဲ တတန်ကို ၂,၁၈၅,၀၀၀ ကျပ်၊ ပဲစင်းငုံတတန်ကို ၂,၄၉၇,၅၀၀ ကျပ်နဲ့ အရောင်းအဝယ်ဖြစ်နေပြီး ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ထက် မတ်ပဲ တတန်ကို ကျပ် ၇ သိန်းကျော်၊ ပဲစဉ်းငုံတတန်ကို ၁၁ သိန်းကျော်ထိ မြင့်တက်လာပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ပဲမျိုးစုံ ပြည်ပတင်ပို့ရာမှာ မတ်ပဲ၊ ပဲစင်းငုံနဲ့ ပဲတီစိမ်းကို အိန္ဒိယနိုင်ငံဆီ အဓိကတင်ပို့ပြီး ပဲတီစိမ်းကို တရုတ်နဲ့ ဥရောပနိုင်ငံတွေကို အများဆုံးတင်ပို့နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၂-၂၀၂၃ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ ပင်လယ်ရေကြောင်းနဲ့ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်းတို့ကနေ ပဲမျိုးစုံ စုစုပေါင်း တန်ချိန် ၁ ဒသမ ၉ သန်း တင်ပို့နိုင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်မှာတော့ တန်ချိန် ၂ သန်းကျော်ထိ တင်ပို့နိုင်ခဲ့တယ်လို့ စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်တဲ့ ကိန်းဂဏန်းတွေအရ သိရပါတယ်။

အရှေ့တောင်အာရှဒေသတွေမှာ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ ဖြစ်ပွားမှုနှုန်းဟာ ၆ ဆလောက် မြင့်တက်လာပြီး မြန်မာမှာလည်း ခုရက်ပိုင်းတွေအတွင်း ရောဂါကူးစက်မှုတွေ ခပ်စိပ်စိပ် တွေ့လာရတာမို့ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါအတွက် ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ ကျန်းမာရေး လမ်းညွှန်ချက်တွေကို လိုက်နာကြဖို့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG)၊ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက သတိပေးလိုက်ပါတယ်။

ထုတ်ပြန်ချက်ထဲမှာတော့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) ရဲ့ စာရင်းဇယားတွေအရ တကမ္ဘာလုံးမှာ ရောဂါဖြစ်ပွားမှုနှုန်းနဲ့ သေဆုံးမှုနှုန်းတွေဟာ အရင်လနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ပါက ကျဆင်းနေပေမဲ့ အာဆီယံမှာ ၆ ဆလောက်နဲ့ မြေထဲပင်လယ်အရှေ့ပိုင်းဒေသမှာ ၂ ဆလောက် မြင့်တက်လာပြီး သေဆုံးနှုန်းလည်း မြင့်တက်လာတာ တွေ့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ ၁ လအတွင်းမှာတော့ အာရှဒေသနိုင်ငံတွေထဲမှာ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ ကူးစက်ခံရသူ လူနာသစ်တွေ့ရှိမှု အများဆုံးနိုင်ငံတွေအဖြစ် အိန္ဒိယ၊ အင်ဒိုနီးရှားနဲ့ နီပေါနိုင်ငံတို့ ဖြစ်ကြပြီး ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က စောင့်ကြည့်နေတဲ့ မျိုးရိုးဗီဇအသစ် ၂ မျိုးဖြစ်တဲ့ XBB.1.5 မျိုးကွဲဟာ နိုင်ငံပေါင်း ၉၆ နိုင်ငံထိ ပျံ့နှံ့နေကာ XBB.1.16 မျိုးကွဲကတော့ ၃၁ နိုင်ငံအထိ ပျံ့နှံ့နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံတဝန်းမှာတော့ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကူးစက်ခံရသူ အရေအတွက်ဟာ ၆၃၄,၅၃၉ ယောက် ရှိလာခဲ့ပြီဖြစ်ကာ ရောဂါပြန်လည်ပျောက်ကင်းသက်သာလာသူပေါင်း ၆၁၄,၇၂၂ ယောက် ရှိခဲ့ပြီလို့ ဆိုပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ ဒီစစ်ဆေးထုတ်ပြန်ချက်တွေဟာ အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) မှာ ပါဝင်နေကြတဲ့ ဆေးရုံတွေ၊ ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်ခန်းတွေ မပါဝင်ဘဲ စစ်အုပ်စုလက်အောက်ခံ တပ်မတော်ဆေးရုံတွေ အများစုမှာ စမ်းသပ်စစ်ဆေးခဲ့တာမို့ ရောဂါကူးစက်မှု၊ သေဆုံးမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ တိကျတဲ့ ပမာဏအတိုင်းအဆကို မသိနိုင်သေးပါဘူး။

စစ်ကောင်စီဩဇာခံ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနကတော့ ကိုဗစ်-၁၉ နေ့စဉ်ကူးစက်မှုနှုန်း ၁ ရာခိုင်နှုန်းအောက်ထိ ဝန်းကျင်နဲ့သာ ထုတ်ပြန်နေတာကို တွေ့ရပြီး သေဆုံးမှု လုံးဝမရှိတဲ့ နေ့တွေလည်း ရှိလာနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ စစ်အာဏာသိမ်း ၂ နှစ်ကျော်ကာလအတွင်း တိုင်းပြည်မှာ နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုတွေနဲ့အတူ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး၊ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုတွေမှာ အဘက်ဘက်က ကျဆင်းနေပါတယ်။

ခုရက်ပိုင်းမှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်မှုအသစ် ခပ်စိပ်စိပ် တွေ့လာနေရ ပြီးတော့ ကိုဗစ်ကူးစက်နှုန်း များလာတာကြောင့် ကိုဗစ်လူနာတွေအတွက် နိုင်ငံတဝန်းက ဆေးရုံတွေ အသင့်ပြင်ထားကြဖို့ စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ဧပြီ ၂၄ ရက်မှာ ညွှန်ကြားထားပါတယ်။

ညွှန်ကြားစာမှာတော့ ထိုင်း၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့ အိန္ဒိယတို့မှာ ကူးစက်မြန် ကိုဗစ်-၁၉ မျိုးကွဲ 1.16 (Arcturus) ကြောင့် ၂၀၂၃ ဇန်နဝါရီကစပြီး ကူးစက်နှုန်း မြင့်တက်လာပြီး မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ဧပြီလကစတင်ကာ ကိုဗစ်ကူးစက်သူ များပြားလာတဲ့အတွက် ဆေးရုံတွေ အသင့်ပြင်ထားဖို့ ပါရှိပါတယ်။

NUG အစိုးရ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ကောက်ယူခဲ့တဲ့ စစ်တမ်းမှာတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ ကိုဗစ်-၁၉ တတိယလှိုင်းကာလမှာ သေဆုံးသူတွေရဲ့ ၇၃ ရာခိုင်နှုန်းက လိုအပ်တဲ့ ဆေးရုံတွေမှာ တက်ရောက်ကုသခွင့်မရဘဲ နေအိမ်တွေမှာ သေဆုံးခဲ့ကြတယ်လို့ ဖော်ပြပါတယ်။

စစ်တမ်းမှာ တွေ့ရှိရတဲ့ အထောက်အထားတွေအရ ဆေးရုံမှာ စောင့်ရှောက်ကုသဖို့ လိုအပ်တဲ့ လူနာတွေ ဆေးရုံမတက်ရောက်နိုင်တာ၊ အွန်လိုင်းကသာ ကုသမှုခံယူနေကြရတာ၊ စစ်ကောင်စီက အမှန်တကယ် သေဆုံးနှုန်းကို မဖော်ပြနိုင်တာ စတဲ့အချက်တွေဟာ ထင်ရှားနေတာမို့ စစ်ကောင်စီဟာ ကိုဗစ်-၁၉ ကာကွယ်၊ ထိန်းချုပ်၊ ကုသမှုလုပ်ငန်းတွေမှာ မှားယွင်းညံ့ဖျင်းစွာ စီမံနေတယ်လို့ သုံးသပ်ထားပါတယ်။

စစ်ကောင်စီ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနကတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လက်ရှိအချိန်ထိ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ ကူးစက်ခံရပြီး သေဆုံးသူ စုစုပေါင်း ၆၈၀,၀၀၀ ကျော် ရှိလာခဲ့ပြီလို့ ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။