မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အကျပ်အတည်းကို အဆုံးသတ်နိုင်ရေးအတွက် အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက်ငါးရပ်ကို ကျော်လွန်လုပ်ဆောင်ဖို့နဲ့ စစ်အုပ်စုရဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တွေကို အာဆီယံအစည်းအဝေးနဲ့ ယန္တရားတွေအားလုံးကနေ ချန်လှပ်ထားဖို့ အရပ်ဘက်လူထုအဖွဲ့အစည်း ၄၅၇ ဖွဲ့က အာဆီယံကို တိုက်တွန်းတောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။

အောက်တိုဘာ ၂၅ ရက် ဒီကနေ့ ရက်စွဲနဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ ပူးပေါင်း ထုတ်ပြန်ချက်မှာတော့ အာဆီယံဟာ မြန်မာနိုင်ငံက အကျပ်အတည်းတွေကို ဖြေရှင်းဖို့အတွက် အလုပ်မဖြစ်တော့တဲ့ ဘုံသဘောတူညီချက်ငါးရပ် (5PC) အစား သေချာခိုင်မာတဲ့ လုပ်ငန်းအစီအစဥ် တရပ်နဲ့ အစားထိုးရမယ်ဆိုပြီးတော့ အာဆီယံခေါင်းဆောင်တွေဆီ တောင်းဆိုလိုက်တာပါ။

အာဆီယံအနေနဲ့ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွေ၊ တခြားအစည်းအဝေးတွေအားလုံးမှာ မြန်မာစစ်အုပ်စုရဲ့ နိုင်ငံရေးကိုယ်စားလှယ်တွေ၊ နိုင်ငံရေးနဲ့ မဆက်စပ်တဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တွေကို ဖိတ်ကြားတာတွေကို ရပ်တန့် ပြီးတော့ အဲဒီအစား အရပ်ဘက်လူထုအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) တို့နဲ့ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးတာတွေ ပံ့ပိုးတာတွေကို လုပ်ဆောင်ရမယ်လို့လည်း အရပ်ဘက်လူထုအဖွဲ့အစည်းတွေက ပြော ပါတယ်။

ရှေ့ပြေးအသံအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်ခင်ဥမ္မာက “စစ်အုပ်စုက ကျူးလွန်နေတဲ့ ဆိုးရွားလှတဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေကို အဆုံးသတ်နိုင်ဖို့ အင်ဒိုနီးရှားရဲ့ အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌရာထူးနဲ့ ခိုင်မာတဲ့ခေါင်းဆောင်မှုဟာ အာဆီယံမှာ အဓိက မောင်းနှင်အားတစ်ခုဖြစ်လာမယ်လို့ ကျမတို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။ မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ ရုန်းကန်လှုပ်ရှားမှုအပေါ် အာဆီယံရဲ့ လက်ရှိချဥ်းကပ်ပုံကြောင့် ဖြစ်ခဲ့ရတဲ့ ကြီးမားကျယ်ပြန့်တဲ့ ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုတွေကို နောက်ကြောင်းပြန်လှည့်ဖို့အတွက် အရေးပါတဲ့ လုပ်ငန်းစဥ်တွေကို ရှေ့လျှောက်မှာ အာဆီယံက လုပ်ဆောင်လာမယ်လို့လည်း မျှော်လင့်ပါတယ်။ အာဆီယံဟာ အရပ်ဘက်လူထုအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ အမျိုးသား ညီညွတ်ရေးအစိုးရ၊ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းတို့နဲ့ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် တွေ့ဆုံညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုတွေအပေါ် အခြေခံပြီး ရှင်းလင်းပြတ်သားတဲ့ စံသတ်မှတ်ချက်တွေပါတဲ့ လုပ်ငန်းအစီအစဥ် အသစ်တစ်ရပ်ကို အရေးပေါ် ချမှတ်ရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

ဒါ့အပြင် အာဆီယံအနေနဲ့ အာဆီယံအထူးသံတမန်ရဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်ကာ အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌကနေ အထူးသံတမန်ကို သုံးနှစ်သက်တမ်းတစ်ခါနဲ့ ရွေးချယ်ခန့်အပ်တာနဲ့အတူ အထူးသံတမန်ရဲ့ သတ်မှတ်တာဝန်နဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေကိုလည်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ချမှတ်ထားဖို့ တောင်းဆိုထားတာပါ။

လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အာဆီယံပါလီမန်အမတ်များအဖွဲ့ရဲ့ ဘုတ်အဖွဲ့ဝင် ကာဆစ်ပီရွန်ညာကတော့ “လူ့အခွင့်အရေးအခြေခံမူတွေကို လိုက်နာဖို့အတွက် အာဆီယံအထူးသံတမန်ရဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့် အာဏာကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရမှာ ဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ ရက်စက် ကြမ်းကြုတ်မှုတွေကို ရပ်တန့်ဖို့အရေးဟာ သူ့တို့ရဲ့ တစ်ခုတည်းသော လုပ်ငန်းရည်မှန်းချက်အဖြစ် ထားရှိရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌရာထူးအောက်မှာ အထူးသံတမန်ဟာ အရပ်ဘက်လူထု အဖွဲ့အစည်းတွေ၊ တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်းတွေအပြင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရတို့နဲ့ ချက်ချင်း ထိတွေ့ဆက်ဆံရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ လူသားချင်းစာနာထောက် ထားမှုဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းဟာ ဒေသတွင်းလုံခြုံရေးအတွက် ခြိမ်းခြောက်မှုတစ်ရပ် ဖြစ်ပါတယ်။ နောက်ထပ် ဒေသတွင်းမတည်ငြိမ်မှု ဖြစ်စေမယ့်အရာတွေကို တားဆီးဖို့အတွက် အာဆီယံဟာ စစ်အုပ်စုရဲ့ ရာ ဇဝတ်မှုနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေ အဆုံးသတ်ရေး ရုန်းကန်နေတဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေကို ထောက်ပံ့ကူညီသင့်ပါတယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။

အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက်ငါးရပ် အကောင်အထည်ဖော်မှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးတွေ ပါဝင်တဲ့ အထူးအစည်းအဝေးတရပ်ကို  လာမယ့် အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်မှာ ကျင်းပသွားဖို့ ရှိနေပြီး အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေးကိုလည်း နိုဝင်ဘာ ၁၀ ရက်ကနေ ၁၃ ရက်အထိ ကျင်းပသွားဖို့ ရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

အာဆီယံဟာ မြန်မာ့အရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အဖြေရှာရာမှာ  ထိထိရောက်ရောက် ဆောင်ရွက်နိုင်တာမရှိပေမဲ့  မြန်မာအရေးအတွက်ဆောင်ရွက်ရာမှာ ဒေသတွင်းမှာရော နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်းမှာပါ  ဦးဆောင် နေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီမိုကရေစီအရေးလှုပ်ရှားသူတွေကို သေဒဏ်ပေးကွပ်မျက်ပစ်တာ၊ ကလေးငယ်တွေအပါအဝင် အရပ်သားတွေသေဆုံးခဲ့ရတဲ့ လေကြောင်းကနေ စာသင်ကျောင်းကို ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်တာလို  မြန်မာစစ်ကောင်စီရဲ့ စဉ်ဆက်မပြတ် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေအပေါ်မှာတော့ အာဆီယံက စိတ်ပျက်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလအတွင်းမှာ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်တွေနဲ့အတူ မင်းအောင်လှိုင်ပါဝင် ဆွေးနွေးသဘောတူညီခဲ့တဲ့ အကြမ်းဖက်မှုရပ်တန့်ရေး၊ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီတွေ ပိုမိုပေး အပ်ရေးနဲ့ အာဏာသိမ်းမှုဆန့်ကျင်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ စစ်တပ်ကြား ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရေးစတဲ့ အချက် ၅ ချက်ပါ ဘုံသဘောတူညီချက်ဟာလည်း အခုအချိန်အထိ တခုမှ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နိုင်တာမရှိသေးပါဘူး။လာမယ့်လမှာ ကျင်းပမယ့် အာဆီယံထိပ်သီး အစည်းအဝေးကို အာဏာသိမ်း စစ်ခေါင်ဆောင် မင်းအောင်လှိုင်ကို ဒီနှစ်မှာလည်း ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ကလို ဖိတ်ကြားသွားဖို့မရှိဘူးလို့ သိရပါတယ်။ အဲဒါအပြင် မြန်မာ စစ်ကောင်စီခန့် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဝဏ္ဏမောင်လွင်ကိုလည်း ပြီးခဲ့တဲ့ ဖေဖော်ဝါရီနဲ့ ဩဂုတ်လတွေမှာ ကျင်းပခဲ့တဲ့ အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေး တွေမှာ ဖိတ်ကြားခြင်းမရှိခဲ့ပါဘူး။

ဒါပေမဲ့  အာဆီယံအဖွဲ့ရဲ့ တခြားအစည်းအဝေးတွေမှာတော့ စစ်ကောင်စီက ခန့်အပ်ထားတဲ့ ဝန်ကြီးတွေ၊ ဒုဝန်ကြီးတွေ  ဌာနဆိုင်ရာအကြီးအကဲတွေအပြင်  စစ်ဘက်အရာရှိတွေကိုပါ အစည်းအဝေးမှာ ပါဝင်တက်ရောက်ခွင့် ပြုနေတာဖြစ်ပါတယ်။

ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့ (မြန်မာအချိန်မနက်ဖြန်) ပြုလုပ်မယ့် ကုလသမဂ္ဂ ကော်မတီအစည်းအဝေးမှာ အာဖဂန်နစ္စတန်ရဲ့တာလီဘန်အဖွဲ့နဲ့ အာဏာသိမ်းမြန်မာစစ်အုပ်စုကို သူတို့နိုင်ငံ ကိုယ်စားပြုဖို့  အဖွဲ့ဝင် ၁၉၃ နိုင်ငံပါဝင်တဲ့ ကမ္ဘာ့အဖွဲ့အစည်းက ခွင့်ပြုနိုင်ဖွယ်မရှိဘူးလို့ သံတမန်တွေက ပြောပါတယ်။ 

တာလီဘန်နဲ့ မြန်မာစစ်အုပ်စုတို့ဟာ လူထုရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားတဲ့ အစိုးရတွေ ခန့်အပ်ထားတဲ့ ကုလသမဂ္ဂအမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် သံတမန်ကြီးတွေကိုကန့်ကွက်ပြီး သူတို့ရဲ့ကိုယ်စားလှယ်ကို ခန့်အပ်ဖို့ အတွက် အပြိုင်တောင်းဆိုထားကြတာဖြစ်ပါတယ်။ 

တာလီဘန်နဲ့ အာဏာသိမ်းမြန်မာစစ်အုပ်စုကို ကုလသမဂ္ဂက လက်ခံလိုက်မယ်ဆိုရင် သူတို့ ၂ ဖွဲ့လုံးက တောင်းဆိုနေတဲ့ နိုင်ငံတကာ အသိအမှတ်ပြုမှုရဖို့ ခြေလှမ်းတစ်ခု ဖြစ်လာမှာပါ။ 

ရုရှား၊ တရုတ်နဲ့ အမေရိကန်တို့ ပါဝင်တဲ့ အဖွဲ့ဝင် ၉ နိုင်ငံပါ  ကုလသမဂ္ဂ အထောက်အထား စိစစ်ရေးကော်မီတီဟာ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေ ညီလာခံရဲ့ လက်ရှိ အစည်းအဝေးအတွက် အဖွဲ့ဝင် ၁၉၃ ဦးစလုံးရဲ့ အထောက်အထားတွေကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားဖို့ ကုလသမဂ္ဂဌာနချုပ်မှာ ဆွေးနွေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ကော်မတီဟာ အာဖဂန်နစ္စတန်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ကိုယ်စားပြုမှုဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ရွှေ့ဆိုင်းနိုင်ဖွယ်ရှိပြီး နှစ်နိုင်ငံလုံးအတွက် လက်ရှိ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေတဲ့ အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် သံတမန်တွေဟာ  သူတို့နေရာမှာပဲ ဆက်လက် ကျန်ရှိနေနိုင်တယ်လို့ အမည်မဖော်လိုတဲ့ သံတမန်လေးဦးက ရိုက်တာသတင်းဌာနကို ပြောပါတယ်။

ဘဟားမား၊ ဘူတန်၊ ချီလီ၊ နမီးဘီးယား၊ ဆီရာလီယွန်နဲ့ ဆွီဒင်တို့လည်း ပါဝင်တဲ့ စိစစ်ရွေးချယ်ရေး ကော်မတီဟာ အဖွဲ့ဝင်အားလုံးရဲ့ အထောက်အထားများဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာကို အခုနှစ်မကုန်မီ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံကို အတည်ပြုဖို့ ပေးပို့မှာဖြစ်ပါတယ်။ 

ကော်မတီနဲ့ အထွေထွေညီလာခံ နှစ်ခုစလုံးဟာ အစဉ်အလာအားဖြင့် အများဆန္ဒအရ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချမှတ်တာဖြစ်တယ်လို့ သံတမန်တွေက ပြောပါတယ်။ 

နိုင်ငံတကာအသိအမှတ်ပြု အာဖဂန်နစ္စတန်အစိုးရဆီကနေ သြဂုတ်လလယ်မှာ အာဏာသိမ်းခဲ့တဲ့ တာလီဘန်အဖွဲ့ဟာ သူ့ရဲ့ ဒိုဟာအခြေစိုက် ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဆူဟေလ်ရှာဟန်းကို အာဖဂန်ဆိုင်ရာ ကုလသံအမတ်အဖြစ် အမည်စာရင်း တင်သွင်းခဲ့ပါတယ်။ လက်ရှိအချိန်မှာ ဖြုတ်ချခံအာဖဂန်အစိုးရက  ခန့်အပ်ထားတဲ့ သံအမတ်ကြီး ဂူလမ်အိုင်ဆက်ဇိုင်းကို အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂသံတမန်အဖြစ် ထားရှိမြဲ ထားရှိထားပါတယ်။ 

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖေဖော်ဝါရီလက အာဏာသိမ်းယူထားတဲ့ မြန်မာစစ်အုပ်စုကလည်း စစ်မှုထမ်းဟောင်း ဦးအောင်သူရိန်ကို ကုလသမဂ္ဂ အထူးသံတမန်အဖြစ် ခန့်အပ်ဖို့ အမည်စာရင်း တင်သွင်းထားတာပါ။

အန်အယ်လ်ဒီအစိုးရက ခန့်အပ်ထားတဲ့ လက်ရှိ ကုလသမဂ္ဂအမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ်  မြန်မာ  သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်မိုးထွန်းကတော့ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ အသိအမှတ်ပြုမှုကို ဆက်လက် သက်တမ်းတိုးပေးဖို့ တောင်းဆိုထားပါတယ်။