အရေးကြီးတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေ ဝေမျှနိုင်ဖို့နဲ့ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို ဖော်ထုတ်ဖို့အတွက် စွန့်စွန့်စားစားလုပ်ဆောင်နေကြတဲ့ မြန်မာသတင်းသမားတွေအားလုံးရဲ့ စိတ်ဓာတ်ရဲရင့်မှုတို့ကို အသိအမှတ်ပြု အံ့အားသင့်ရကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဗြိတိန် သံအမတ် ပီတာဗောင်းလ်စ်က ပြောပါတယ်။

ဒါ့အပြင် သတင်းမီဒီယာ အလုပ်တွေလုပ်ဆောင်ရုံနဲ့ အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသူတွေ၊ ဖမ်းဆီးနှိပ် စက်ခံခဲ့ရသူတွေအားလုံးကို ဂုဏ်ပြုလိုကြောင်းနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ကမ္ဘာတဝန်းလုံးမှာ  သတင်းမီဒီယာလွတ်လပ်ခွင့်နဲ့ သတင်းမီဒီယာသမားတွေရဲ့ လုံခြုံရေးတို့အတွက် ဆက်လက် လုပ်ဆောင်သွားဖို့ ယူကေအစိုးရနဲ့ မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းတွေက ကတိကဝတ် ပြုထား ပြီးဖြစ်တယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ အကြမ်းဖက်စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးချိန်ကတည်းက သတင်းမီဒီယာသမား ၃ ယောက် အသတ်ခံခဲ့ရပြီး ၁၄၆ ယောက်ထက်မနည်း ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရကာ ၅၂ ယောက် ထက်မနည်း ထိန်းသိမ်းခံနေရဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။ 

လက်ရှိအချိန်မှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက မတရားအာဏာ သိမ်းယူထားတဲ့ ကာလဟာ ၁ နှစ်ကျော်ကြာမြင့်ခဲ့ပြီဖြစ်ကာ ဒီကာလတွေအတွင်း အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းဖြိုခွင်းမှုတွေကြောင့် ကျဆုံးပြည်သူတွေ ထောင်ချီရှိနေခဲ့ပြီး မတရားဖမ်းဆီးထောင် ချခံရသူတွေထဲ သတင်းမီဒီယာသမားတွေရော၊ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်တဲ့ အရပ်သား ပြည်သူတွေပါ ပါဝင်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံဟာ နယ်စည်းမခြားသတင်းထောက်များအဖွဲ့(RSF)က ထုတ်ပြန်တဲ့ ကမ္ဘာ့သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်အညွှန်းကိန်းမှာ နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၀ အနက် အဆင့် ၁၄၀ မှာ ရပ်တည် နေ တာ ဖြစ်ပါတယ်။

စစ်ကောင်စီက မြန်မာသတင်းမီဒီယာတွေနဲ့ သတင်းသမားတွေအပေါ် တိုက်ခိုက်မှုတွေနဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေ ပြုလုပ်နေတာ ရပ်တပ်ဖို့နဲ့ မြန်မာမီဒီယာ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များနဲ့အတူတကွ ပူးပေါင်းပါဝင်ကြောင်း အရှေ့တောင်အာရှသတင်းစာဆရာသမဂ္ဂ (SEAJU) ကွန်ရက် အဖွဲ့ဝင်တွေက တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။

၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းချိန်ကစပြီး နိုင်ငံအတွင်းရှိ သတင်းမီဒီယာများနဲ့ သတင်းသမားတွေအပေါ် တိုက်ခိုက်မှုတွေနဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေ ဆက်လုပ်နေတာကိုလည်း ရှုတ်ချလိုက်ပါတယ်။ 

မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ စာနယ်ဇင်းလွတ်လပ်ခွင့်အား ကန့်သတ်ချုပ်နှောင်ခြင်းကို ရပ်တန့်ဖို့နဲ့ မြန်မာသတင်းသမားတွေအပေါ် တိုက်ခိုက်မှုတွေကို ရပ်တန့်ဖို့ စစ်တပ်ကို  SEAJU နဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဂျာနယ်လစ်အဖွဲ့ချုပ် (IFJ) တို့က အတူတကွ တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။ 

ဇွန်လ ၁၇ ရက် အစည်းအဝေးမှာ ကမ္ဘောဒီးယား၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ မလေးရှား၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ ထိုင်းနဲ့ အရှေ့တီမောမှ SEAJU ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေဟာ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်ကစပြီး  မြန်မာနိုင်ငံမှာ မီဒီယာလွတ်လပ်ခွင့် အလွန်ဆိုးဝါးစွာ ကျဆင်းနေမှုကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။ 

SEAJU ကွန်ရက်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လွတ်လပ်သောသတင်းမီဒီယာများကို အရေးကြီးတဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ကာကွယ်စောင့်ရှောက်သူများအဖြစ် တညီတညွတ်တည်း ထောက်ခံခဲ့ပြီး မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ မီဒီယာအပေါ် ဆက်လက်တိုက်ခိုက်နေမှုတွေကို  ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရှုတ်ချလိုက်ပါတယ်။ 

SEAJU က ပူးတွဲကြေညာချက်ထဲမှာ သတင်းစာနယ်ဇင်းသမားတွေအပေါ် တရားစွဲဆိုထားချက်အားလုံးကို ဖယ်ရှားပေးဖို့နဲ့ ပြစ်မှုဆိုင်ရာ ဥပဒေပုဒ်မ ၅၀၅ (က) ကို သုံးပြီး သတင်းပေးပို့တဲ့အလုပ်,လုပ်လို့ သတင်းထောက်တွေအား ထောင်ချတာကို ရပ်တန့်ပေးဖို့  မြန်မာစစ်ကောင်စီကို တောင်းဆိုထားပါတယ်။ 

ဒါ့အပြင် ထိုင်း၊ အိန္ဒိယ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှနဲ့ တရုတ်အစိုးရတို့ကိုလည်း သူတို့ရဲ့ နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တာဝန်ဝတ္တရားများကို လေးစားဖို့နဲ့ ညှဿ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်းနဲ့ သေဆုံးနိုင်ခြင်းတို့ကနေ ထွက်ပြေးလာပြီး လုံခြုံရာခိုလှုံခွင့်တောင်းခံတဲ့ သတင်းထောက်တွေနဲ့ ပြည်သူတွေကို ခွင့်ပြုပေးဖို့ တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။ 

စစ်တပ်အနေနဲ့ စာနယ်ဇင်းလွတ်လပ်ခွင့်ကို လေးစားဖို့နဲ့ ၀င်ရောက် စွက်ဖက်ခြင်း၊ ခြိမ်းခြောက်ခြင်း၊ တိုက်ခိုက်ခြင်းမရှိဘဲ သတင်းအဖွဲ့အစည်းတွေကို သူတို့အလုပ်သူတို့ လုပ်ကိုင်ခွင့်ပေးဖို့လည်း တိုက်တွန်းတောင်းဆိုထားပါတယ်။ 

ကိုယ့်အလုပ်ကို ရိုးရိုးရှင်းရှင်း လုပ်နေတဲ့ မြန်မာသတင်းသမားတွေကို လက်နက်ကိုင်စစ်သားတွေနဲ့ ရဲတွေက လိုက်ဖမ်းနေကြပြီး ငွေကြေးပေးစည်းရုံးထားတဲ့ သတင်းပေးတွေက ဂျာနယ်လစ်တွေနဲ့သူတို့ရဲ့မိသားစုတွေကို အနှောင့်အယှက်ပေး ခြိမ်းခြောက်နေကြတယ်လို့ SEAJU က ‌ပြောပါတယ်။ 

ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် အာဏာသိမ်းမှု စတင်ကတည်းက လွတ်လပ်သောမီဒီယာအဖွဲ့အစည်းတွေဟာ စနစ်တကျဖယ်ရှားခံခဲ့ရပြီး အနည်းဆုံး သတင်းထောက် ၈၇ ယောက်အဖမ်းခံခဲ့ရကာ ၃ ဦး ထောင်ချခံခဲ့ရကြောင်းနဲ့ သတင်းမီဒီယာများစွာရဲ့ လိုင်စင်တွေကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းလိုက်ပြီး ရုံးတွေကိုလည်း မတ်လ ၈ ရက်နေ့မှာ ၀င်ရောက်စီးနင်းခဲ့တယ်လို့ SEAJU က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ 

စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဟာ စာနယ်ဇင်းသမားတွေကို တရားမ၀င်ဖမ်းဆီးဖို့ ပုဒ်မ ၅၀၅ (က) ကို အသုံးပြုနေပြီး စစ်တပ်အား ဝေဖန်ပြောဆိုနေမှုတွေကို ရာဇ၀တ်မှုအဖြစ် သတ်မှတ်ထားတာကြောင့် သတင်းသမားတွေဟာ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေကြရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ 

လွတ်လပ်တဲ့ သတင်းမီဒီယာတွေဟာ ငွေကြေးအထောက်အပံ့ မရှိရင် လုပ်ခလစာရဖို့ဆိုတာ ခက်ခဲပြီး သတင်းထောက်တွေအနေနဲ့ အဖမ်းဆီးခံရမှာနဲ့ အင်တာနက်နဲ့ ဖုန်းတွေ ပိတ်ဆို့ခံရမှာ စိုးရိမ်ရပေမယ့် ဆက်လက်သတင်းပေးပို့ဖို့ ခက်ခဲတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချနေရတယ်လို့ SEAJU က ဆိုပါတယ်။ 

လုပ်ခလစာ မရကြတော့တာကြောင့် အစားထိုးရရှိဖို့ခက်ခဲတဲ့ ကင်မရာတွေ၊ ဒရုန်းတွေ၊ ကွန်ပျူတာတွေကို ရောင်းချခဲ့ရတယ်လို့လဲ ဆိုပါတယ်။