စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် မြန်မာလူထု မကြုံစဖူး အခက်အခဲတွေ ဖြစ်စေပြီး အမျိုးသမီးတွေဟာ  ဒုက္ခပိုရောက်ခဲ့ရတယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ စစ်တမ်းမှာ ဖော်ပြပါတယ်။

ကုလသမဂ္ဂဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အစီအစဉ် (UNDP) နဲ့ ကျား၊ မ တန်းတူညီမျှရေးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ကနေ ကြီးကြပ်လုပ်ဆောင်တဲ့ ဒီစစ်တမ်းဟာ မနှစ် နိုဝင်ဘာလကနေ ဒီဇင်ဘာလအထိ အမျိုးသမီး ၂၂၀၀ ဦးနဲ့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းချက်တွေကို အခြေခံထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။

အဲဒီစစ်တမ်းအသစ်အရ အမျိုးသမီးတွေဟာ အစာလျှော့စားသူတွေ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိကြောင်းနဲ့ သူတို့မိသားစုတွေ ရှင်သန်ရပ်တည်နိုင်ရေးကို ကူညီဖို့ သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင် ပိုင်ဆိုင်မှုတွေကို ရောင်းချခဲ့တာတွေကို တွေ့ရှိရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ 

ယေဘုယျအားဖြင့် အိမ်ထောင်စုတွေဟာ သူတို့ရဲ့ တခြားစားဝတ်နေရေးစရိတ်တွေကို ကာမိစေဖို့ သူတို့ရဲ့အစားအစာ စားသုံးမှုကို ဖြတ်ချထားချိန်မှာ မိသားစုတွေရဲ့ ၃၄ ဒသမ ၆ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်တဲ့ အမျိုးသမီးတွေက လျှော့စားနိုင်ခြေ ပိုများတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ 

အိမ်ထောင်စု ၁၀ စုမှာ ချေးငွေယူတဲ့ ၆ စုက အမျိုးသမီးတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံတွင်း မတည်ငြိမ်မှုတွေနဲ့ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကြောင့် အမျိုးသမီးတွေမှာ အလုပ်အကိုင်နဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု ဝန်ဆောင်မှုတွေကနေ ဝေးကွာနေရဖို့ တွန်းအား‌ပေးခံနေရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ 

အမျိုးသမီး ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ဟာ နေ့ခင်းဘက်မှာတောင် သူတို့ရဲ့ပတ်ဝန်းကျင်မှာ မလုံခြုံသလို ခံစားနေရပြီး ဒီ့ထက်ပိုများတဲ့ ၃၄ ဒသမ ၉ ရာခိုင်နှုန်းဟာ ညဘက်တွေမှာလည်း ကိုယ့်နေအိမ်တွေထဲမှာလည်း မလုံခြုံသလို ခံစားနေရတာပါ။

စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းလိုက်တာကနေ ကူးစက်ရောဂါနဲ့ မလုံခြုံမှုတွေ မြင့်မားလာမှုက အမျိုးသမီးတွေရဲ့ ဘဏ္ဍာငွေကြေးနဲ့ ကျန်းမာရေးကို အကြီးအကျယ် ထိခိုက်စေပါတယ်လို့ UNDP ရဲ့ အာရှနဲ့ ပစိဖိတ်ဒေသဆိုင်ရာဒါရိုက်တာ မစ္စကန်နီဝစ်နာရာဇာက မတ်လ ၈ ရက် အင်္ဂါနေ့မှာ  ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။

အမျိုးသမီးတွေရဲ့ဘေးကင်းမှု၊ အေဂျင်စီနဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်တွေမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ မရှိရင် သူတို့ဟာ သူတို့ရဲ့ ဘဝတွေကို တာဝန်ယူနိုင်မှာ မဟုတ်သလို မိသားစုတွေကိုလည်း စောင့်ရှောက်နိုင်မှာ မဟုတ်ကြောင်းနဲ့ ဒါဟာ အနာဂတ်မျိုးဆက်သစ်တွေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ တစ်ခုလုံးရဲ့ သာယာဝပြောရေးကို တိုက်ရိုက်ထိခိုက်စေလိမ့်မှာဖြစ်ကြောင်း ဆိုပါတယ်။

ကုလသမဂ္ဂရဲ့စစ်တမ်းမှာ အာဏာသိမ်းမှုနဲ့ ကပ်ရောဂါဟာ မြန်မာနိုင်ငံ ဒီမိုကရေစီခေတ်ကာလမှာ ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ ကျားမတန်းတူ ညီမျှမှုဆိုင်ရာ တိုးတက်မှုကို ခြိမ်းခြောက်နေကြောင်း ပြသခဲ့ပါတယ်။

စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းယူမှုဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ဆယ်စုနှစ်အတွင်း တိုးတက်မှုကို ပြောင်းပြန် လှန်ပစ်နိုင်ဖွယ်ရှိတယ်လို့ အစီရင်ခံစာက ဆိုပါတယ်။

ဆက်လက်တည်ရှိနေတဲ့ ကျား-မ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုကို ချေဖျက်ဖို့ လိုအပ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာနဲ့ လူမှုရေးဆိုင်ရာ အပြောင်းအလဲတွေဟာ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအောက်မှာ ဖြစ်လာနိုင်စရာ မရှိဘူး လို့လည်း ဆိုပါတယ်။

အလုပ်လက်မဲ့ တိုးလာခြင်းဟာ လူတွေကို မိရိုးဖလာ ကျား၊ မ ရေးရာ အခန်းကဏ္ဍကို ပြန်ရောက်သွားဖို့ တွန်းအား ဖြစ်စေပြီးတော့ အမျိုးသမီးတွေအနေနဲ့ အိမ်မှုကိစ္စနဲ့ကလေးထိန်း အလုပ်တွေကိုပဲ အတင်းအကျပ် ပိုလုပ်ခိုင်းသလို ဖြစ်နေပြီလို့လည်း ဆိုပါတယ်။ 

ဒီဆုတ်ယုတ်မှုကို လျော့ပါးသက်သာစေဖို့အတွက် ဖွံ့ဖြိုးရေးအဖွဲ့တွေဟာ အမျိုးသမီးတွေကို တိုက်ရိုက် ၀င်ငွေ ပံ့ပိုးပေးခြင်းအပြင် အမျိုးသမီးတွေပိုင်ဆိုင်တဲ့ လုပ်ငန်းတွေနဲ့ အမျိုးသမီးတွေ ဦးဆောင်တဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကို ပံ့ပိုးကူညီကြဖို့ အစီရင်ခံစာက အကြံပြုထားပါတယ်။

နိုင်ငံ့အနာဂတ်ကို ပုံဖော်ရာမှာ မြန်မာအမျိုးသမီးတွေနဲ့ တသားတည်းရှိကြောင်းနဲ့ သူတို့ ဘက်က ရပ်တည်နေတယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ပါတယ်။

ဒီကနေ့ မတ် ၈ ရက်မှာ ကျရောက်တဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးများနေ့အခမ်းအနားမှာ မြန်မာနိုင်ငံက ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့အစည်းတွေက ထုတ်ပြန်လိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။

ကမ္ဘာကြီးကို ပိုမိုကောင်းမွန်လာစေဖို့ ပြောင်းလဲပေးနေတဲ့ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ မိန်းကလေးတွေရဲ့ ပါ၀င် ဆောင်ရွက်မှု၊ သူတို့ရဲ့ အတွေးအခေါ်၊ တီထွင် ဆန်းသစ်မှုတွေ၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားဆောင်ရွက်မှုတွေနဲ့ ခေါင်းဆောင်မှုတွေကို အသိအမှတ်ပြုကြောင်းလည်း ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပြီး ကျား၊ မ ရေးရာ တန်းတူညီမျှမှု မရှိပါက ရေရှည်တည်တံ့တဲ့ အနာဂတ်၊ တန်းတူ ညီမျှတဲ့ အနာဂတ်ကို ရောက်ရှိဖို့ အလှမ်းဝေးနေဦးမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ 

ဒါ့အပြင် သမိုင်းတလျှောက်လုံးတွင် မြန်မာအမျိုးသမီးတွေဟာ နိုင်ငံဖွံဖြိုးတိုးတက်မှုမှာ အဓိက အခန်းကဏ္ဍက ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြပြီး လွန်ခဲ့တဲ့ ၂ နှစ်တာအတွင်း နိုင်ငံတွင်း အကျပ်အတည်းပေါင်းစုံကို အချိုးအစားမညီမျှစွာ ထိခိုက်ခံစားနေရချိန် ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကို တုံ့ ပြန်ဆောင်ရွက်တာတွေ၊ ဒီမိုကရေစီနဲ့ အခြေခံကျတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးတွေ ပြန်လည်ရရှိဖို့ အတွက် ရှေ့တန်းက တောင်းဆိုတာတွေမှာလည်း ဦးဆောင်တဲ့ အခန်းကဏ္ဍကနေ ဆက်လက် ပါ၀င်ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ ဖေဖော်၀ါရီ ၂၈ ရက်အထိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရွှေ့ပြောင်းလူဦးရေ ၈၇၃,၀၀၀ ရှိလာပြီး အဲဒီစာရင်းထဲမှာ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်၀ါရီ ၁ ရက်ကတည်းက အိုးအိမ်စွန့်ခွာခဲ့တဲ့ ရွှေ့ပြောင်းလူဦးရေ ၅၀၂,၆၀၀ နဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့ ပဋိပက္ခဖြစ်မှုတွေက ရွှေ့ပြောင်းလူဦးရေ ၃၇၀,၄၀၀ တို့ အပါအ၀င်ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

အဲဒီထဲက အများစုကတော့ အမျိုးသမီး တွေနဲ့ မိန်းကလေးတွေဖြစ်ကြပြီး ကမ္ဘာ့ဘဏ်နဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအလုပ်သမားအဖွဲ့တို့ရဲ့ လေ့လာတွေ့ရှိချက်မှာတော့ အကျပ်အတည်းတွေရဲ့ လူမှုစီးပွားရေး သက်ရောက်မှုကို အမျိုးသမီးတွေနဲ့ မိန်းကလေးတွေက အဆမတန် ထိခိုက်ခံစားကြရတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။  ၂၀၂၁ ခုနှစ် ပထမ ၆ လအတွင်း အမျိုးသမီး ၅၈၀,၀၀၀ လောက် အလုပ်အကိုင် တွေ ဆုံးရှုံးခဲ့ကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

မကြာသေးခင်က လေ့လာချက်တခုမှာတော့ အမျိုးသမီးတွေဟာ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါ၊ စစ်အာဏာသိမ်းမှုတွေနဲ့အတူ စီးပွားရေးမှာ မကြုံစဖူး သက်ရောက်မှုတွေရဲ့ ရိုက်ခတ်မှုဒဏ်ကို ခံစားနေကြရကြောင်း၊ ၀င်ငွေရတဲ့ အသက်မွေး၀မ်းကျောင်းလုပ်ငန်း အခွင့်အလမ်းတွေ လျော့နည်းလာကြောင်း၊ အိမ်တွင်းအလုပ်နဲ့ အခကြေးငွေမရတဲ့ ပြုစုစောင့် ရှောက်ရေးအလုပ်တာ၀န်များပြားလာနေကြောင်းကို အမျိုးသမီး ထက်၀က်လောက်က သတင်းပို့ခဲ့ကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက မတရား အာဏာသိမ်းယူထားခဲ့တဲ့ကာလဟာ ၁ နှစ်ကျော်ကြာမြင့်ခဲ့ပြီဖြစ်ကာ ဒီကာလတွေအတွင်း နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုတွေနဲ့အတူ စီးပွားရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ လူမှုရေး ကဏ္ဍအသီးသီးမှာ အဘက်ဘက်က ကျဆင်းနေခဲ့ တာပါ။

နိုင်ငံတဝန်းမှာလည်း အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီတပ်တွေနဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တပ်တွေ၊ ဒေသခံ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်တွေကြား တိုက်ပွဲတွေလည်း ပြင်းထန်နေပြီး အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးရသူတွေ၊ အကြောင်းမဲ့ သတ်ဖြတ်နှိမ်နင်းမှုတွေနဲ့အတူ ပိုမိုဆိုးဝါး လာနေခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

နွေဦးတော်လှန်ရေးမှာ ကျဆုံးသွားတဲ့ အမျိုးသမီးတွေအပါအဝင် ဒီမိုကရေစီအရေး ကြိုးပမ်းအားထုတ်နေကြတဲ့ မြန်မာအမျိုးသမီးတွေကို ချီးကျူးဂုဏ်ပြုကြောင်း ဒီကနေ့ မတ်လ ၈ ရက်မှာ ကျရောက်တဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးများနေ့မှာ ရန်ကုန်အခြေစိုက် သံရုံးအသီးသီးက ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။

အိန်ဂျယ် ကြယ်စင်၊ မြသွဲ့သွဲ့ခိုင်နဲ့  ခင်မျိုးချစ်တို့အပါအဝင် လွန်ခဲ့တဲ့တစ်နှစ်အတွင်း ကြွေလွင့်ခဲ့ရတဲ့ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ မိန်းကလေးတွေ အားလုံးကို မိမိတို့ အောက်မေ့ဂုဏ်ပြုတဲ့အကြောင်း  မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အမေရိကန်သံရုံးက ထုတ်ပြန်ကြေညာပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း အားလုံးပါဝင်နိုင်တဲ့ ဒီမိုကရေစီစနစ်အတွက် မဆုတ်မနစ် ကြိုးပမ်းအားထုတ်နေကြတဲ့ ရဲဝံ့တဲ့ အမျိုးသမီးတွေအားလုံးကို  ချီးကျူးဂုဏ်ပြုတယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။ 

မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဥရောပသမဂ္ဂ(အီးယူ)ကတော့ ပဋိပက္ခဒဏ်ခံဒေသတွေမှာ ကျား၊ မ အခြေပြု အကြမ်းဖက်မှုစတွေထက် ပိုမိုထိခိုက်လွယ်တဲ့ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ မိန်းကလေးငယ်တွေအတွက် ရပ်တည် ပြောဆိုခြင်းတခုတည်းနဲ့ မလုံလောက်တော့ဘူးလို့ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။

အီးယူအနေနဲ့ ဂျန်ဒါအခြေပြု အကြမ်းဖက်မှုဆိုင်ရာ အရေးကိစ္စတွေ၊ တားဆီးကာကွယ်ရေး မဟာဗျူဟာတွေနဲ့ စပ်လျဉ်းပြီး အသိပညာပေးမယ့် ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးအစီအစဉ်မှတဆင့် ကျယ်ပြန့်တဲ့ လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်မှုတွေ မြန်မာနိုင်ငံက အမျိုးသမီးတွေနဲ့ မိန်းကလေးငယ်တွေကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရာမှာ ပါဝင်ဖြည့်ဆည်းပြီး အဲဒီလို အကြမ်းဖက်ခံခဲ့ရတဲ့ ရှင်ကျန်သူတွေအတွက် ပံ့ပိုးကူညီရတဲ့အပေါ် ဝမ်းမြောက်ဂုဏ်ယူမိတယ်လို့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြပါတယ်။

ဒိန်းမတ်သံရုံးကတော့ ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ အနာဂတ်အတွက် ဦးဆောင်လမ်းပြနေတဲ့ မြန်မာ အမျိုးသမီးတွေနဲ့အတူ ဒိန်းမတ်နိုင်ငံက ရပ်တည်နေကြောင်းနဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးများနေ့ အထိမ်းအမှတ်အနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူ့အခွင့်အရေး၊ မီဒီယာလွတ်လပ်ခွင့်နဲ့ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတွေအရေးကို မြှင့်တင်ဖို့ ကြိုးပမ်းအားထုတ်နေကြတဲ့ ဦးစီးဦးဆောင် အမျိုးသမီးတွေအ‌ကြောင်းကို အခုတပတ်မှာ တင်ပြသွားမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ဒါ့အပြင် အမျိုးသမီးတွေဟာ ဘက်လိုက်မှု၊ ပုံသေကားချပ်သတ်မှတ်မှုနဲ့ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုတွေကို ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့နေရဆဲ ဖြစ်တာမို့ တန်းတူညီမျှမှုအတွက် ဆောင်ရွက်ဖို့ အားလုံးမှာ တာ၀န်ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ နော်ဝေသံရုံးကတော့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးများနေ့မှာ နိုင်ငံရဲ့ အနာဂတ်အတွက် မိမိတို့ရဲ့ မျှော်လင့်ချက်တွေကို ဖော်ပြဖို့ အခြေခံအခွင့်အရေးတွေ ကျင့်သုံးနေကြတဲ့ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ မိန်းကလေးတွေရဲ့ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုကို ဂုဏ်ပြုလိုက်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ပါတယ်။

မြန်မာစစ်တပ် အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း အမျိုးသမီးတွေနဲ့ မိန်းကလေးတွေဟာ အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းတွေက ဦးဆောင်သူတွေ၊ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းတွေ၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ၊ သတင်းထောက်တွေနဲ့ အနုပညာရှင်တွေအဖြစ် ရှေ့တန်းက ရပ်တည်နေကြပြီး ကို ဗစ်-၁၉ ရောဂါ တုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်ရေး မျက်နှာစာမှာလည်း အမျိုးသမီးတွေ ရှိနေကြတယ် လို့ ဆိုပါတယ်။

နော်ဝေသံရုံးအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက အမျိုးသမီးတွေ၊ မိန်းကလေးတွေနဲ့ တသားတည်း ရပ်တည်ကာ သူတို့ရဲ့အသံတွေကို နားထောင်ပြီး လူတိုင်းအတွက် လူ့အခွင့်အရေးရရှိရေး သူတို့ရဲ့ ကြိုးပမ်းမှုတွေ အောင်မြင်အောင် ဆက်လက်ပံ့ပိုးကူညီသွားမယ့် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လေးလေးနက်နက် ကိုင်စွဲထားကြောင်းလည်း အသိပေးထားပါတယ်။

ဆွီဒင်သံရုံးကတော့ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ တန်းတူညီမျှအခွင့်အရေးဟာ အဓိကဦးစားပေးအဖြစ် ဆက်ရှိနေပြီး ဒီမိုကရေစီရေး၊ တန်းတူရေးနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ရုန်းကန်လှုပ်ရှား ကြိုးပမ်းနေကြတဲ့ မြန်မာအမျိုးသမီးတွေနဲ့အတူ ဂုဏ်ယူစွာအတူရပ်တည်တယ်လို့ ကြေညာပါတယ်။

အလားတူ ကနေဒါသံရုံးကလည်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပိုမိုကောင်းမွန်ပြီးငြိမ်းချမ်းတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်လာစေရန် ဆောင်ရွက်ကြမယ့် အနာဂတ်အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင်တွေ ပေါ်ထွက်လာရေး ဆောင်ရွက်နေကြတဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်ပြည့်ဝတဲ့ မြန်မာအမျိုးသမီးတွေနဲ့ အတူတကွ အလုပ်လုပ်ရတာကို ဂုဏ်ယူတဲ့အကြောင်း ဒီကနေ့ ထုတ်ပြန်ကြေညာထားပါတယ်။

Photo- US Embassy

မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း စစ်ရှောင်ဒေသက အမျိုးသမီးတွေနဲ့  အကျဉ်းထောင်၊ အချုပ်ခန်းနဲ့ စစ်ကြောရေးတွေမှာ  ဖမ်းဆီးခံ အမျိုးသမီးတွေ အပေါ် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့က အကြမ်းဖက်တာတွေ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စော်ကားတာတွေ ပိုမိုများပြားလာနေတယ်လို့ အမျိုးသမီးအရေးလှုပ်ရှားသူတွေက ပြောပါတယ်။

ရန်ကုန်လို မြို့ကြီးပြကြီးတွေမှာ သိပ်မသိသာပေမဲ့ စစ်ပွဲဖြစ်နေတဲ့ဒေသတွေမှာ ပိုမိုဆိုးရွားနေပြီး အမျိုးသမီးနဲ့ ကလေးတွေကို စစ်ပွဲမှာ မြေစာပင်အနေနဲ့ အသုံးပြုနေတာတွေကို ထိရောက်စွာ အရေးယူဖို့ လိုအပ်နေပြီလို့ အမျိုးသမီးအရေး ဆောင်ရွက်သူတွေက တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။ 

မြန်မာနိုင်ငံမှာ အမျိုးသမီးတွေကို အကာအကွယ်ပေးဖို့  ဥပဒေတွေ ထုတ်ပြန်ထားပေမဲ့ တကယ်တမ်း အမျိုးသမီးတွေ အကြမ်းဖက်ခံရရင်၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စော်ကားခံရရင် ဒီဥပဒေတွေက ထိရောက်စွာ အကာအကွယ်ပေးနိုင်မှု မရှိသေးဘူးလို့လည်း အမျိုးသမီးအရေး လှုပ်ရှားသူတွေက ဆိုပါတယ်။

အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း စစ်ရှောင်ဒေသက အမျိုးသမီးတွေနဲ့ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရတဲ့ အမျိုးသမီးတွေအပေါ် အကြမ်းဖက်တာ၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာစော်ကားတာတွေ လုပ်ဆောင်နေပေမဲ့ ဒီအပေါ် အရေးယူဆောင်ရွက်မှု မရှိတာဟာ နောက်ထပ် ကျူးလွန်ဖို့ တွန်းအားပေးသလို ဖြစ်နေတယ်လို့ အမျိုးသမီးအရေး ဆောင်ရွက်သူတွေက ဆိုပါတယ်။

ဒါ့အပြင် အမျိုးသမီးနဲ့ ကလေးတွေကိုစစ်ပွဲမှာ မြေစာပင်အဖြစ် အသုံးပြုနေတာတွေ ရပ်တန့်ဖို အမျိုးသမီးတွေအပေါ် အကြမ်းဖက်မှု ပပျောက်အောင် ဝိုင်းဝန်းလုပ်ဆောင်ဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ ဒီကနေ့ မတ်လ ၈ ရက်နေ့မှာ ကျရောက်တဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအမျိုးသမီးများနေ့ မှာ အမျိုးသမီးအရေးဆောင်ရွက်သူတွေက တိုက်တွန်းပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။

အမျိုးသမီးအရေးဆောင်ရွက်သူ ဒေါ်နိုးနိုးထက်စံက “နိုင်ငံတကာ အမျိုးသမီးများနေ့ ဆိုတာကလေ၊ အမျိုးသမီးတွေကို အသိအမှတ်ပြုဖို့  အမျိုးသမီးတွေရဲ့ ထူးချွန်မှု၊ အမျိုးသမီတွေရဲ့ ပင်ပန်းမှုပေါ့နော်။ ပြီးရင် အမျိုးသမီးတွေရဲ့ လူ့ဘောင်အသိုင်းအဝိုင်းတွေထဲမှာ ဝင်ဆံ့လိုမှု၊ ဒါတွေကို အသိအမှတ်ပြုဖို့အတွက် ဖြစ်ပေါ်လာတာပေါ့လေ။ အဲဒါနဲ့ ကြည့်လိုက်မယ်ဆိုလို့ရှိရင် ကျမတို့နိုင်ငံမှာတော့ လတ်တလော စစ်ပွဲတွေအများကြီး ဖြစ်နေတာပေါ့နော်။ အဲဒီလို ဖြစ်နေတဲ့အချိန်မှာ၊ အမျိုးသမီးတွေ၊ အမျိုးသမီး သက်ကြီးရွယ်အိုတွေက အထူးရှောင်ပြေးရတာ။ တပြိုင်နက်တည်းမှာ ဖမ်းဆီးခံရတဲ့အခါမှာတော့ အမျိုးသမီးဆိုလို့ရှိရင် သူတို့ စစ်ကြောရေးမှာ နှိပ်စက်ပုံ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စော်ကားမှုတွေ၊ ကာယိန္ဒြေပျက်ပြားအောင် ထိကပါး၊ ရိကပါး ပြောဆိုတာတွေ၊ ဆဲဆိုနှိပ်စက်တာတွေရှိတယ်။ နောက် LGBT တွေရောပေါ့နော်။ ဆိုတော့ အဲဒီအတွေးအခေါ်က စစ်တပ်ထဲမှာ ဘာရှိနေလဲ ဆိုတော့ သူတို့ အတွေးအခေါ်ထဲမှာ ဖိုဝါဒကြီးစိုးတဲ့ အတွေးအခေါ် ရှိနေတဲ့ သဘော ဖြစ်တယ်။ ဆိုတော့ အဲဒီသဘောနဲ့ပဲ အမျိုးသမီးတွေက မုဒိမ်းကျင့်ခံရတယ်၊ ကာယိန္ဒြေ နှောင့်ယှက်တာ ခံရတယ်။ မကြားဝံ့မနာသာ အဲလိုစကားတွေနဲ့ ပြောတယ်ပေါ့နော်။”လို့ပြောပါတယ်။

စစ်ပွဲတွေရှိနေသရွေ့ အာဏာရှင်စနစ် အမြစ်မပြတ်သေးသရွေ့  အမျိုးသမီးတွေအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုတွေ  ဖိနှိပ်မှုတွေရှိနေဦးမှာဖြစ်တယ်လို့လည်း  အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူက ပြောပါတယ်။ 

“စစ်ပွဲတွေ ရှိနေသရွေ့ ဒီအမျိုးသမီးတွေ၊ ကလေးတွေကတော့  သူတို့ရဲ့ ကြားထဲက မြေစာပင်ဖြစ် နေဦးမှာပဲ။ ဒါပေမဲ့ စစ်ပွဲတွေကြောင့်မို့လို့ အမျိုးသမီးနဲ့ကလေးတွေက မြေစာပင်ဖြစ်နေတာ မဟုတ်ဘူး။ စစ်ပွဲတွေ မရှိတော့တဲ့အခါကျရင်လည်း ဖိုဝါဒ ကြီးစိုးပြီးတော့မှ စနစ်ကိုမှ အာဏာရှင်စနစ်လိုမျိုး ဆိုရင်လည်း အမျိုးသမီးတွေက အဲဒီလို ကျင့်သုံးနေတဲ့ ခေတ်အဆက်ဆက်မှာ အခုနကကိစ္စတွေကို ဖြေရှင်းနိုင်မှာဟုတ်ဘူး။ ဥပမာ မုဒိမ်းမှု ဖြစ်ရင်တောင်မှ ကျူးလွန်သူထက် ကျူးလွန်ခံရသူကို အပြစ်ပြောတဲ့သူတွေ များတယ်။ မုဒိမ်းမှု ဖြစ်ရင်တောင် သူက ဘယ်လို အဝတ်အစားမျိုး ဝတ်ထားလဲဆိုတဲ့ဟာမျိုးပေါ့။ ဒါမျိုးတွေ ရှိတယ်။ ဆိုတော့ ကျမတို့နိုင်ငံမှာ ကြည့်လိုက်မယ်ဆိုရင် မုဒိမ်းမှု အများအပြားက ဖြစ်တဲ့နေရာတွေကို ကြည့်လိုက်မယ်ဆိုရင် အများအားဖြင့်က နယ်တွေမှာ ဖြစ်တယ်။ အဲဒီနယ်တွေမှာဆိုတာက အမျိုးသမီးတွေ တော်တော်များများက လုံခြုံတဲ့ ဝတ်စုံကို ဝတ်ဆင်ထားတာ ဖြစ်တယ်။  ဆိုတော့ ကျမတို့နိုင်ငံမှာ မှားနေတဲ့ အတွေးအခေါ်တခုက မလုံမခြုံဝတ်လို့ မုဒိမ်းမှုဖြစ်တယ် ဆိုတဲ့ဟာမျိုးပေါ့။ နောက်ပြီးတော့ စစ်တပ်က တပြိုင်နက်တည်းမှာ သူတို့ ကျူးလွန်တဲ့လူတွေကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် အမျိုးသမီးဆိုရင် အသက်အရွယ်မရွေး သူတို့ ကျူးလွန်နိုင်တယ်။ ဒါတွေ ကျမတို့ သတင်းတွေမှာလည်း တွေ့မြင်ရမယ်။ အသက် ၇၀ ကျော် အမေအရွယ်၊ အဘွားအရွယ်ရှိတဲ့ အမျိုးသမီးတွေတောင် သူတို့က ကျူးလွန်နေတာလေ။ ဆိုတော့ ပြောချင်တာက မိန်းမဖြစ်ရင် ဇိမ်ခံပစ္စည်းလို့ တွေးတဲ့အတွေးအခေါ်ရှိနေတဲ့ လူ့အသိုင်းအဝိုင်းဖြစ်ရင်၊ အာဏာရှင်ဖြစ်ရင် ပဒေသရာဇ်ဆန်တဲ့ အတွေးအခေါ်တွေရှိနေရင် အမျိုးသမီးတွေရဲ့ တန်ဖိုးက နောက်ကို ရောက်သွားတယ်။ အဲဒီအတွေးအခေါ်နဲ့ပဲ သူတို့ဖိနှိပ်နေတဲ့အခါ အမျိုးသမီးတွေကို ပိုမိုဖိနှိပ်တာကို တွေ့ရတယ်ပေါ့နော်။”လို့ အမျိုးသမီးအရေးလှုပ်ရှားသူ  ဒေါ်နိုးနိုးထက်စံက ပြောပါတယ်။

စစ်ဘေးရှောင်အမျိုးသမီးတွေအပေါ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်ခံနေရတာ အခုမှမဟုတ်ဘဲ လွန်ခဲ့တဲ့ဆယ်စုနှစ်တွေကတည်းက ပြည်တွင်းစစ်တွေ ဖြစ်နေတဲ့အချိန်ကတည်းက အကြမ်းဖက်စစ်တပ်က လက်နက်တစ်ခုသဖွယ်ကို ကျူးလွန်ခဲ့တာ ဖြစ်တယ်လို့ တိုင်းရင်းသားအမျိုးသမီးငယ်တစ်ဦးက ဆိုပါတယ်။

လက်ရှိ စစ်ဖြစ်နေတဲ့ နေရာတွေမှာလည်း လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်တာဟာ  လူသားဖြစ်မှုကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ရာဇဝတ်မှု စစ်ရာဇဝတ်မှုတစ်ခု ဖြစ်တဲ့အတွက် လုံးဝလက်ခံနိုင်စရာမရှိဘဲ ကျူးလွန်တဲ့ သူတွေကို နိုင်ငံတကာဥပဒေတွေအရ အရေးယူမှုတွေ လုပ်ဆောင်ပေးဖို့အမျိုးသမီးများအဖွဲ့ချုပ် (မြန်မာနိုင်ငံ) က တောင်းဆိုလိုက်တာပါ။

အမျိုးသမီးများအဖွဲ့ချုပ် (မြန်မာနိုင်ငံ)မှ နန်းမို့မို့က “ အမျိုးသမီးတွေအပေါ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုက ဒီအကြမ်းဖက်စစ်တပ်ကနေပြီးတော့ ခေတ်အဆက်ဆက် ကျမတို့ ပြည်တွင်းစစ်စပြီးတော့ ပေါက်ဖွားကတည်းက ဒီအမျိုးသမီးတွေပေါ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်တာက တကယ့်ကို လက်နက်သဖွယ်အသုံးပြုတယ်။ ပြီးတော့ တကယ့်ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်နဲ့ အစီအစဉ်ရှိရှိကို အကြမ်းဖက်စစ်တပ်ကနေ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကျူးလွန်ခဲ့တာကို ကျမတို့ တွေ့ရတယ်။ အခုလည်း အဲလိုပဲပေါ့နော်။ အထူးသဖြင့် တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ၊ ပြီးလို့ရှိရင် ပဋိပက္ခတွေဖြစ်တဲ့ဒေသတွေ၊ ပဋိပက္ခအလွန်ကာလ ဒေသတွေမှာဆိုလို့ရှိရင် အကြမ်းဖက်စစ်တပ်ကနေပြီးမှ ဒီလိုမျိုး လက်နက်သဖွယ် မုဒိမ်းကျင့်တာကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လုပ်ဆောင်တာကို ကျမတို့တွေ့ရတယ်ပေါ့နော်။ ဆိုတော့ ဒီလိုမျိုး အမျိုးသမီးတွေအပေါ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်တာ အထူးသဖြင့် အခုဆိုရင် IDP camp၊ refugee camp တွေကအစ conflict ဖြစ်တဲ့နေရာတွေကို လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုပြုတာက တကယ့်ကို ရက်စက်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုဖြစ်တယ်ပေါ့နော်။ လူသားဖြစ်မှုကို တကယ့်ကို ဆန့်ကျင်တဲ့ရာဇဝတ်မှု ဖြစ်တယ်။ စစ်ရာဇဝတ်မှု ဖြစ်တယ်ပေါ့လေ။ ဒီဟာတွေကို ကျမတို့ ဘယ်လိုမှ လက်ခံလို့မရဘူးပေါ့နော်။”လို့ပြောပါတယ်။

အမျိုးသမီးတွေအပေါ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုတွေကို ပြည်တွင်းနဲ့ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေတွေအရ အရေးယူဖို့နဲ့  ကျူးလွန်တဲ့သူတွေကို ထိထိရောက်အပြစ်ပေးဖို့ ထိခိုက်နစ်နာတဲ့ အမျိုးသမီးတွေအတွက်  တရားမျှတမှုတွေကို ဖော်ဆောင်ပေးဖို့လည်း တိုက်တွန်းပါတယ်။ 

အမျိုးသမီးများအဖွဲ့ချုပ် (မြန်မာနိုင်ငံ)မှ နန်းမို့မို့က “ဒီအမျိုးသမီးတွေကို အထူးသဖြင့် အခုလိုမျိုး ပဋိပက္ခဖြစ်တဲ့အချိန်မှာ ဒီလို လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်တာက ဒါက တကယ့်ကို ပဋိပက္ခနဲ့ဆက်နွှယ်တဲ့ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု ဖြစ်တယ်ပေါ့နော်။ ဒီလိုမျိုး ကျူးလွန်တာတွေက နိုင်ငံတကာရဲ့ ဥပဒေကိုလည်း ချိုးဖောက်တာ ဖြစ်တယ်ပေါ့နော်။ ဒီလိုမျိုး ကျူးလွန်နေတာကလည်း နိုင်ငံတကာဥပဒေအရ ကျူးလွန်ခွင့် လုံးဝမပေးဘူး။ ကျူးလွန်တဲ့သူတွေကို ပြန်ပြီးအရေးယူမှုတွေကို ပြန်ပြီးတော့လုပ်ဆောင်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီနစ်နာတဲ့သူတွေ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ အမျိုးသမီးတွေအတွက် နစ်နာသူတွေအတွက် တရားမျှတမှုတွေကို ဖော်ဆောင်ဖို့၊ ပြန်လည်ကုစားမှုတွေ လုပ်ဆောင်ဖို့ဆိုရင် အခု ကျူးလွန်တဲ့သူတွေကို ကျမတို့က ထိရောက်တဲ့ အပြစ်ပေး အရေးယူမှုတွေ ဆောင်ရွက်ရမှာ ဖြစ်တယ်ပေါ့နော်။ ကျူးလွန်သူတွေကို အခုလိုပဲ ဆက်ပြီးတော့ ကျူးလွန်ခွင့်ပေးနေတယ်ဆိုလို့ရှိရင်တော့ ကျမတို့ ဘယ်တော့မှ နစ်နာသူတွေရဲ့ တရားမျှတမှုကို ပြန်လည်ကုစားမှုတွေ လုပ်ဆောင်နိုင်မှာ မဟုတ်ဘူးပေါ့နော်။ ဆိုတော့ ဒီလူတွေကို နစ်နာတဲ့သူတွေဘက်ကို သူတို့ရဲ့ တရားမျှတမှုတွေကို ဖော်ဆောင်ဖို့အတွက် ပြန်လည်ကုစားရေး လုပ်ဆောင်ဖို့အတွက်ဆိုလို့ရှိရင် အခု ကျူးလွန်တဲ့သူတွေကို ကျမတို့ ထိထိရောက်အပစ်ပေး အရေးယူဖို့လိုတယ်။”လို့ပြောပါတယ်။

အမျိုးသမီးအရေးလို့ ဆိုလာရင် အမျိုးသားတွေက မဆိုင်သလို နေလို့မရဘဲ အမျိုးသမီးတွေအပေါ် အကြမ်းဖက်မှု ပပျောက်ဖို့ဆိုတာ အမျိုးသားတွေကလည်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပေးဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ အမျိုးသမီးအရေး ဆောင်ရွက်သူတွေက ပြောပါတယ်။ 

လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖြစ်ပေါ်နေဲ့ အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုပပျောက်ဖို့အတွက် ပြည်သူအားလုံး ပူးပေါင်းပါဝင်ပေးကြဖို့  အမျိုးသမီး  Social Influencer တစ်ဦးက တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။

Social Influencer မီရှဲလ်က “စစ်မြေပြင်မှာဆိုရင် အမျိုးသမီးနဲ့ ကလေးတွေက ပိုခံကြရပါတယ်။ စစ်ဘေးရှောင်ရတဲ့ပြည်သူတွေ၊ သတ်ဖြတ်ခံရတဲ့သူတွေရှိပါတယ်။ တကယ်ကို မွေးထားတဲ့သူရှေ့မှာ အရုပ်တရုပ်လို ရက်ရက်စက်စက် သတ်ပြတယ်။ တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ ဗမာစစ်တပ်ဆိုရင် ခါးခါးသီးသီးမုန်းတယ်။ ဒါ့အပြင် မိန်းကလေးဖြစ်ရင် ပညာမသင်ပေးဘူး။ ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေးအတွက် အရာရာမှာ နှိပ်ကတယ်။ ပြီးတော့ ဝေးလံတဲ့ ဒေသတွေမှာ အရင်ကတည်းက ရှိခဲ့တာကို ကျမတို့ မသိခဲ့ရပါဘူး။ အခု ဆိုရင် စစ်ဘေးက မြန်မာနိုင်ငံ တနိုင်ငံလုံး နိုင်ငံအနှံ့ မုဒိမ်းကျင့် သတ်ဖြတ်ခံရတဲ့ ဖြစ်ရပ်တွေက ပိုများလာတယ်ဆိုတာကို သိလိုက်ရတယ်။ ဒီလိုမျိုးသမီးအခွင့်အရေး ဆုံးရှုံးနေတာကို ပပျောက်ဖို့အတွက် တတ်နိုင်သမျှ ဝိုင်းကူကြမယ်၊ အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ပူးပေါင်းပြီး ကူညီထောက်ပံ့ပေးကြဖို့ ကျမ တောင်းဆိုပါရစေရှင့်။ ”လို့ ပြောပါတယ်။

ဒီနှစ်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအမျိုးသမီးများနေ့အတွက် ဆောင်ပုဒ်ကတော့ ဘက်လိုက်မှုတွေ ချက်ချင်းရပ်ဖို့ဖြစ်ပြီး  အမျိုးသမီးများအဖွဲ့ချုပ်မြန်မာနိုင်ငံကတော့ ဒီနေ့မှာ ထမီသပိတ်လှုပ်ရှားမှုပြုလုပ်ကြဖို့နဲ့  တော်လှန်လူထုမှ တစ်ခဲနက်ပါဝင်ခြင်းဖြင့် အာဏာရှင်စနစ်ကို အမြစ်ပြတ် ချေမှုန်းကြဖို့ တိုက်တွန်းထားပါတယ်။

လူ့အခွင့်အရေး တရားမျှတမှုနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးတို့အတွက် အတူတကွတိုက်ပွဲဝင်နေကြတဲ့ အမျိုးသမီးတွေနဲ့အတူ မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးမှာ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ရဲရဲတောက် ဆန့်ကျင်နေကြတဲ့ အမျိုးသမီးတွေကို ဂုဏ်ပြုတဲ့အနေနဲ့  အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးများနေ့ ကမ်ပိန်းမှာ အတူတကွပါဝင်ဆင်နွှဲပေးဖို့လည်း အမျိုးသမီးအရေးလှုပ်ရှားသူတွေက တိုက်တွန်းထားပါတယ်။

နိုင်ငံတကာအမျိုးသမီးများနေ့ အထိမ်းအမှတ်အခမ်းအနားတွေကို နေရာအနှံ့အပြားမှာ ပြုလုပ်နေကြသလို ကရင်နီ (ကယား) ပြည်နယ် ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်မှာလည်း  မနေ့က  ကရင်နီစစ်ပြေးဒုက္ခသည် အမျိုးသမီးတွေ စုပေါင်းပြီး ငြိမ်းချမ်းရေး ဝတ်ပြုဆုတောင်းပွဲနဲ့အတူ ပူးတွဲ ကျင်းပခဲ့ပါတယ်။