အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) အပါအဝင် နိုင်ငံရေးပါတီပေါင်း ၄၀ ကို စစ်ကောင်စီဩဇာခံ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ဖျက်သိမ်းလိုက်တဲ့အပေါ် အမေရိကန်၊ ကနေဒါ၊ ယူကေ၊ ဩစတြေးလျနဲ့ ဂျပန် စတဲ့နိုင်ငံတွေက ပြင်းထန်စွာ ကန့်ကွက်ရှုတ်ချလိုက်ပါတယ်။

အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဘလင်ကန်ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာတော့ မြန်မာပြည်သူတွေဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀ နိုဝင်ဘာရွေးကောက်ပွဲမှာ NLD နဲ့ တခြားပါတီတွေကိုသာ တခဲနက် ပြန်လည်ရွေးချယ် ထောက်ခံမဲပေးခဲ့ကြတာဖြစ်ပြီး နိုင်ငံရေးပါတီတွေကို ဖျက်သိမ်းတဲ့ စစ်အာဏာရှင်ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းက ပြည်သူအများရဲ့ ဆန္ဒသဘောထားနဲ့ ပါတီစုံဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ဆက်လက်ပြီး မထေမဲ့မြင်ပြုကြောင်း ဖော်ပြနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

နိုင်ငံရေးအတိုက်အခံပြုတာကို ပိတ်ပင်ထိန်းချုပ်ဖို့နဲ့ အများပြည်သူ လွတ်လပ်စွာ ပြောဆိုလုပ်ကိုင်ခွင့်ရှိတဲ့ ပြည်သူ့အဝန်းအဝိုင်းကို မြေလှန်အမြစ်ဖြတ်ဖို့ အာဏာရှင်အဖွဲ့အစည်းက ဆက်လက်ကြိုးပမ်းနေတာတွေက သူတို့ရဲ့ အာဏာနဲ့ အကျိုးစီးပွားတွေ ပိုမိုတည်တံ့ခိုင်မြဲစေဖို့ ကြံဆောင်တာဖြစ်ပြီး ပြစ်ချက်များစွာ ပြည့်နှက်နေတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖြစ်ခဲ့မယ်ဆိုရင်လည်း မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက မဲဆန္ဒရှင်တွေရဲ့ဆန္ဒကို ကိုယ်စားပြုလိမ့်မှာ မဟုတ်ဘူးလို့လည်း ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြပါတယ်။

ဒါကြောင့်မို့ အခုလျှောက်လှမ်းနေတဲ့ လမ်းကြောင်းကို နောက်ကြောင်းပြန်လှည့်ဖို့၊ မြန်မာပြည်သူတွေအပေါ် အကြမ်းဖက်နေတာ ရပ်တန့်ဖို့၊ မတရား ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားသူတွေကို လွှတ်ပေးဖို့နဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဥပဒေအရ လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမယ့် အချက်တွေကို လေးစားလိုက်နာဖို့ စစ်အာဏာရှင်အဖွဲ့အစည်းကို အမေရိကန်က တောင်းဆိုထားပါတယ်။

ကနေဒါနိုင်ငံကလည်း စစ်အုပ်စုရဲ့ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီ အင်အားစုတွေ၊ အဖွဲ့အစည်းတွေကို ပျက်ပြားစေဖို့နဲ့ အတိုက်အခံတွေရဲ့ အသံတွေကို နှုတ်ပိတ်ဖို့ ကြိုးပမ်းတာဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ အကျပ်အတည်းကို ပိုမိုနက်ရှိုင်းစေကာ ဒီမိုကရေစီ အပြည့်အဝပါဝင်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆီ ပြန်လည်ရောက်ရှိရေးကို နှောင့်နှေးစေမှာဖြစ်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။

မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ ဆန္ဒနဲ့အညီ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းကို ငြိမ်းချမ်းစွာပြန်လာဖို့ ကနေဒါနိုင်ငံက ဆက်လက်တောင်းဆိုလိုက်ပြီး အတိုက်အခံပါတီဝင်တွေကို ဖမ်းဆီးတာ၊ သတ်ဖြတ်တာ ဒါမှမဟုတ် နှုတ်ပိတ်တာတွေ အပါအဝင် အားလုံးပါဝင်တဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှု မရှိတဲ့ နိုင်ငံရေးလုပ်ငန်းစဉ်က ပဋိပက္ခကို ပိုမိုဆိုးရွားစေမှာ ဖြစ်တယ်လို့လည်း ပြောလိုက်တာပါ။

ယူကေအစိုးရဲ့  နိုင်ငံရပ်ခြား ဓနသဟာယနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးရေးရုံးကလည်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ NLD ပါတီအပါအဝင် ပါတီ ၄၀ ကို အခုလို ဖျက်သိမ်းလိုက်တာဟာ မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ လွတ်လပ်မှုနဲ့ အခွင့်အရေးတွေကို ထပ်ပြီးစော်ကားလိုက်တာပဲလို့ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။

ပြည်သူတွေရဲ့ ဒီမိုကရေစီရေးဆန္ဒတွေကို လေးစားတဲ့ အဓိပ္ပာယ်ပြည့်ဝပြီး အားလုံးပါဝင်တဲ့ ဆွေးနွေးမှုတွေမရှိဘဲ စစ်အာဏာရှင် ဖန်တီးနေတဲ့ ပဋိပက္ခတွေဟာ အဖြေရှိမှာ မဟုတ်ကြောင်း၊ အတိုက်အခံတွေကို ဖိနှိပ်ပြီး ကြောက်ရွံ့လာအောင် လူမဆန်တဲ့ ရက်စက်တဲ့နည်းတွေ တိုးမြှင့်အသုံးပြုနေတဲ့ စစ်အာဏာရှင်ရဲ့  နိုင်ငံရေးအရ လုပ်ဆောင်ချက်တွေကို ရှုတ်ချတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။

အကြမ်းဖက်မှုတွေအားလုံး အဆုံးသတ်ဖို့နဲ့ အဓိပ္ပာယ်ပြည့်ဝ အားလုံးပါဝင်တဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုအတွက် အခင်းအကျင်းဖန်တီးဖို့ မိတ်ဘက်တွေနဲ့ပေါင်းပြီး စစ်အာဏာရှင်ကို ဆက်လက်ဖိအားပေးသွားမယ်၊ မြန်မာပြည်သူတွေနဲ့ သူတို့ရဲ့ အားလုံးပါဝင်တဲ့ ဒီမိုကရေစီစနစ်ကျင့်သုံးတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်ရေး သူတို့ရဲ့ ရည်မှန်းချက် ဆန္ဒတွေကို ပံ့ပိုးကူညီသွားမယ်လို့လည်း ယူကေအစိုးရက ဆိုပါတယ်။

ဂျပန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနကလည်း နိုင်ငံရေးဖြစ်စဉ်မှာ NLD ပါတီကို ချန်လှပ်ထားတာဟာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အခြေအနေတွေကို ပိုမိုခက်ခဲစေမှာဖြစ်လို့ အလွန်အမင်း စိုးရိမ်တယ်လို့ ထုတ်ပြန်ကြေညာပါတယ်။

ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပါအဝင် NLD ခေါင်းဆောင်တွေကို ချက်ချင်းပြန်လွှတ်ပေးဖို့နဲ့ နိုင်ငံရဲ့အရေးကိစ္စတွေကို သက်ဆိုင်သူတွေ အားလုံးပါဝင်တဲ့ ငြိမ်းချမ်းတဲ့နည်းလမ်းနဲ့ ဖြေရှင်းနိုင်မယ့်နည်းလမ်း ပြသဖို့ မြန်မာစစ်အာဏာရှင်ကို ဂျပန်အစိုးရက ပြင်းပြင်းထန်ထန် တောင်းဆိုပါတယ်။

ဩစတြေးလျအစိုးရကတော့ နိုင်ငံရေးပါတီများမှတ်ပုံတင် ဥပဒေသစ်ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှာ နိုင်ငံရေးလုပ်ဖို့ အခင်းအကျင်း နောက်ထပ်ပိုမိုကျဉ်းမြောင်းလာတဲ့အပေါ် စိုးရိမ်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။

စစ်အာဏာရှင်ရဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေနဲ့ ဖိနှိပ်မှုတွေ ပိုမိုတိုးမြှင့်ရင်ဆိုင်နေတဲ့ကြားက ပြည်သူတွေဟာ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံဖြစ်ဖို့ သူတို့ရဲ့ သတ္တိနဲ့ သန္နိဋ္ဌာန်ကို ဆက်လက်ပြသနေကြတယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။

ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပါအဝင် NLD ပါတီ ခေါင်းဆောင်တွေကို ဖမ်းဆီးထောင်ချပြီး တရားမဝင် အာဏာသိမ်းခဲ့တဲ့ စစ်ကောင်စီဟာ နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်း ဥပဒေသစ်ကို ဇန်နဝါရီ ၂၆ ရက်မှာ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ဒီဥပဒေအရ နိုင်ငံရေးပါတီတွေ ရက်ပေါင်း ၆၀ အတွင်း မှတ်ပုံတင်ခွင့် ပြန်လည်လျှောက်ထားဖို့ သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

သတ်မှတ်ကာလအတွင်း လျှောက်ထားခြင်းမရှိတဲ့ ပါတီ ၄၀ ဟာ အလိုလျောက် ပျက်ပြယ်ပြီးဖြစ်လို့ ဒီပါတီတွေကို မတ်လ ၂၉ ရက်ကစတင်ပြီး နိုင်ငံရေးပါတီအဖြစ် မှတ်ပုံတင်ထားခြင်းကနေ ပယ်ဖျက်ကာ ပါတီတွေကိုလည်း ဖျက်သိမ်းလိုက်တယ်လို့ စစ်ကောင်စီကော်မရှင်က ကြေညာခဲ့ပါတယ်။

ဖျက်သိမ်းခံရတဲ့ ပါတီ ၄၀ ထဲမှာ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်၊ ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်၊ ရခိုင်ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်၊ ချင်းအမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်၊ ကချင်အမျိုးသားပါတီ၊ တအာင်း(ပလောင်)အမျိုးသားပါတီ၊ ကယန်းအမျိုးသားပါတီ၊ ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ(မြန်မာ)၊ လူ့ဘောင်သစ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ စတဲ့ပါတီတွေ ပါဝင်တာ ဖြစ်ပါတယ်။

တရားဝင်ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေကို တရားမဝင် အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီရဲ့ လက်ဝေခံ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အနေနဲ့ ဖျက်သိမ်းခွင့် လုံးဝမရှိကြောင်းနဲ့ ပြည်သူရှိနေသရွေ့ ပါတီရှိနေမယ်လို့  အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်က တုံ့ပြန်ကြေညာထားပါတယ်။

နိုင်ငံတော်သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်နဲ့ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပါအဝင် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားအားလုံးကို ချက်ချင်းပြန်လွှတ်ပေးဖို့ မြန်မာအာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီကို အမေရိကန်အထက်လွှတ်တော်အမတ်တွေက ဝိုင်းဝန်းတောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။

အမေရိကန်လွှတ်တော်အမတ်တွေဖြစ်တဲ့ ဘော့မနန်ဒက်ဇ် (ဒီမိုကရက်တစ်၊ နယူးဂျာစီ)၊  အမေရိကန် အထက်လွှတ်တော် နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေးကော်မတီရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌလည်းဖြစ် အကြီးတန်းအဖွဲ့ဝင်လည်းဖြစ်တဲ့ ဂျင်မ်ရစ်ရှ် (ရီပတ်ဘလစ်ကန်၊ အီဒဟို)၊ ဘန်ကာဒင် (ဒီမိုကရက်တစ်၊ မေရီလန်း)၊ တော့ဒ်ယန်း (ရီပတ်ဘလစ်ကန်၊ အင်ဒီယားနား) တို့က မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှု ၂ နှစ်ပြည့်တာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဇန်နဝါရီ ၂ ရက်နေ့မှာ ကြေညာချက်ထုတ်ပြန် တောင်းဆိုခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

“မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီနည်းလမ်းတကျ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အနိုင်ရရှိခဲ့တဲ့ အစိုးရကို စစ်တပ်က ဖယ်ရှားပြီး ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်စွာ အာဏာသိမ်းခဲ့တာ ၂ နှစ်ရှိခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ ပြင်းထန်စွာ နှိပ်ကွပ်ဖြိုခွင်းမှုတွေကြောင့် အသက်ရှုံးခဲ့ရသူတွေကိုလည်း ကျနော်တို့ သတိရနေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနေ့မှာလည်း ကျနော်တို့က မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ ဆယ်စုနှစ်နဲ့ချီပြီး လူနည်းစု ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုတွေနဲ့ ဒီမိုကရေစီအရေး လှုပ်ရှားသူတွေကို သေဒဏ်ပေး သတ်ဖြတ်မှုတွေ အပါအဝင် အညှာတာမဲ့ သတ်ဖြတ်မှုတွေ၊ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေအပေါ် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းတာတွေကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရှုတ်ချကန့်ကွက်ကြောင်း ထပ်ပြီးတော့ ပြောလိုပါတယ်။ ထို့အတူ သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်နဲ့ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပါအဝင် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားအားလုံးကို ချက်ချင်းပြန်လွှတ်ပေးဖို့ တညီတညာတည်း ဝိုင်းဝန်းတောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။” လို့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ အာဏာသိမ်း ၂ နှစ်တာအကြာ စစ်ကောင်စီတပ်တွေရဲ့ အကြမ်းဖက် ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်မှုတွေကြောင့် နိုင်ငံတဝန်း ပြည်သူ ၂,၉၅၀ နီးပါး သေဆုံးခဲ့ပြီး ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရသူပေါင်း ၁၇,၅၉၈ ယောက်ထိရှိပြီလို့ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ ကူညီစောင့်ရှောက်ရေးအသင်း (အေအေပီပီ) က ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။

အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီဟာ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အပေါ် ချမှတ်ထားတဲ့ ထောင်ဒဏ်စုစုပေါင်းဟာ အလုပ်ကြမ်း ၃ နှစ် အပါအဝင် ထောင်ဒဏ် ၃၃ နှစ်ရှိပြီး နိုင်ငံတော်သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်ကို ချမှတ်ထားတဲ့ ထောင်ဒဏ်ကတော့ စုစုပေါင်း ၁၂ နှစ် ရှိပါတယ်။

စစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင်ဟာ အာဏာစသိမ်းခါစက ၁ နှစ်အတွင်း ရွေးကောက်ပွဲအသစ် ကျင်းပမယ်လို့ ပြောခဲ့ပေမဲ့ အခု အာဏာသိမ်း ၂ နှစ်ကြာချိန်အထိ ရွေးကောက်ပွဲအသစ် ကျင်းပနိုင်ခြင်း မရှိသေးဘဲ နောက်ထပ် အာဏာသက်တမ်း ၆ လထပ်တိုးထားကာ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပမယ်လို့လည်း ထပ်မံပြောဆို ပြင်ဆင်မှုတွေ လုပ်နေပါတယ်။

စစ်ကောင်စီရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်အထက်လွှတ်တော်အမတ်တွေက “မြန်မာစစ်တပ်က ဒီနှစ်ထဲမှာ အယောင်ဆောင်ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖို့ စီစဉ်နေပေမဲ့ ဒီလုပ်ရပ်ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံသားတွေရဲ့ အမြင်မှာရော နိုင်ငံတကာရဲ့ အမြင်မှာပါ မြန်မာစစ်တပ်ဟာ တရားဝင်အစိုးရ ဖြစ်လာမှာမဟုတ်ပါဘူး။ မြန်မာစစ်တပ်ကို ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်အတိုင်း လိုက်နာစေဖို့ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေရဲ့ ကြိုးပမ်းမှုနဲ့ အာဏာသိမ်းခေါင်းဆောင်တွေကို တရားဝင်အစိုးရအဖြစ် လက်မခံရေးအတွက် ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေရဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်တွေကို ကြည့်ရင်လည်း ဒီအချက်က ထင်ရှားပါတယ်။” လို့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ပြောပါတယ်။

ဒါ့အပြင် အမေရိကန်ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်ကနေလည်း မြန်မာနိုင်ငံသားတွေကို လူသားချင်းစာနာ အကူအညီတွေ ပေးရေးနဲ့ တရားမဝင် အာဏာရှင်တွေအပေါ် နိုင်ငံရေးနဲ့ စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့မှုတွေ ဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့ ဘားမားအက်ကို အတည်ပြုပေးခဲ့ကြောင်း အဲဒီသဘောထားတွေအတိုင်း မြန်မာအာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ သူတို့နဲ့ဆက်နွှယ်တဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကို ပိတ်ဆို့အရေးယူခြင်းဖြင့် ဒီမိုကရေစီပြန်လည်ရရှိရေး ကြိုးပမ်းနေကြတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေဘက်က ရပ်တည်ကြောင်း၊ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ အရပ်သားအစိုးရအုပ်ချုပ်မှုကို လေးစားထောက်ခံကြောင်းလည်း အမေရိကန်အမတ်တွေက ပြောပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှု ၂ နှစ်ပြည့်တဲ့ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်မှာပဲ အမေရိကန်အစိုးရက စစ်ကောင်စီဩဇာခံ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် အပါအဝင် အဖွဲ့အစည်း ၃ ဖွဲ့နဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ် ၆ ယောက်တို့ကို ပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ် အရေးယူမှုတွေ ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။