မြန်မာနိုင်ငံမှာ အပျက်သဘောဆောင်တဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုတွေနဲ့အတူ လူ့အခွင့်အရေး ယိုယွင်းလာတဲ့ အခြေအနေတွေကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း သဘောတူညီချက်ကို အဆုံးသတ်လိုက်ဖို့ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံအခြေစိုက်ကုမ္ပဏီတခုဖြစ်တဲ့ AFRY က ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။ 

စစ်အာဏာသိမ်းချိန်ကစလို့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လမှာ ယူအန်ရဲ့ အစီအရင်ခံစာအရ AFRY ဟာ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်မှုတွေကို ပြန်လည်ဆန်းစစ်သုံးသပ်ခဲ့တယ်လို့ ဧပြီ ၂၁ ရက် ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ရေးသားထားပါတယ်။ 

AFRY ဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ တည်ငြိမ်သောစွမ်းအင်စနစ်ကို ကူးပြောင်းဖို့ ရည်ရွယ်ကာ ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်းတွေ ဖော်ဆောင်နေတာ အနှစ် ၂၀ ကျော်နေပြီဖြစ်ပြီး ရေအားလျှပ်စစ်စီကိန်း ၃ ခုမှာ ၁ ခု အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နေတယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။ 

စစ်အာဏာမသိမ်းခင် သဘောတူညီချက် ရှိခဲ့ပေမယ့် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ထပ်မံသဘောတူညီ လက်မှတ်ရေးထိုးတာမျိုး မရှိခဲ့ဘူးလို့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ပါရှိပါတယ်။

လျှို့ဝှက်ပေါက်ကြားလာတဲ့ အခွန်မှတ်တမ်းတွေအရ ဆွီဒင် အခြေစိုက် အိတ်ချိန်းစာရင်းဝင် ကုမ္ပဏီ AFRY AB ရဲ့ ဆွဇ်ကုမ္ပဏီခွဲဟာ မြန်မာနိုင်ငံက အထက်ရဲရွာနဲ့ အလယ်ပေါင်းလောင်း ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်းတွေမှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီမှ ၂၀၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလအထိ အတိုင်ပင်ခံလုပ်ငန်းအတွက် ဝန်ဆောင်ခအနေနဲ့ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄ ဒသမ ၆၈ သန်း ရရှိခဲ့တယ်လို့ Justice for Myanmar က ပြီးခဲ့တဲ့ မတ်လက ဖော်ထုတ်ရေးသားခဲ့ပါသေးတယ်။ ‘

ဆွီဒင်အခြေစိုက် AFRY ကုမ္ပဏီ အပါအဝင် တခြားကုမ္ပဏီတွေ အားလုံးဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီရရှိတဲ့အချိန်အထိ တခြားကျန်ရှိတဲ့ ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်းတွေမှာ တာဝန်သိစွာနဲ့ ရပ်ဆိုင်းထားဖို့ လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူတွေက တောင်းဆိုထားပြီးနောက် အခုလို ရပ်ဆိုင်းလာတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

ကချင်လူထုက အပြင်းအထန် ကန့်ကွက်နေတဲ့ ကချင်ပြည်နယ် မံစီမြို့နယ်ထဲက မြေရှားသတ္တု တူးဖော်ရေးလုပ်ငန်း စီမံကိန်းအားလုံးကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်ပြီလို့ ကချင်လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ (KIO) ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအင်ဘန်လက ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။

ဧပြီ ၁၅ ရက်နေ့ မနက်က မိုင်ဂျာယန်မြို့နယ် မနောကွင်းခန်းမမှာ  အင်ဘာပါဒေသခံ ၂၀၀၀ နီးပါးနဲ့ တွေ့ဆုံပွဲမှာ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအင်ဘန်လက ပြောကြားခဲ့တာလို့ ဒေသခံတွေက ဆိုပါတယ်။

ဒေသခံတဦးက “ကျနော်တို့ ဒီဒေသမှာ မြေရှားသတ္တုတူးဖော်ရေးကို နောက်ထပ်ပြီးမှ ကန့်ကွက်ကြပါ။ ကျန်သဘာဝသယံဇာတတွေ အားလုံး ပြုန်းတီးမယ့်ဟာကို ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအနေနဲ့လည်း သူကိုယ်တိုင်လည်း ကန့်ကွက်တယ်ဆိုပြီး ပြောတယ်။ ကျနော်တို့ ဒေသမှာ မြေရှားသတ္တုတူးဖော်ရေးကို ဒီနေ့ကနေ ရပ်တန့်လိုက်ပြီဆိုပြီးတော့ အတိအလင်း ကြေညာပေးတာပေါ့။”

ပြီးခဲ့တဲ့ ဧပြီ ၃ ရက်နေ့က ဒေသခံတွေကိုယ်စား ဗန်းမော်ခရိုင် ကချင်နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်အဖွဲ့ချုပ် KBC အသင်းတော် ခေါင်းဆောင် ၅ ဦးဟာ လိုင်ဇာမြို့မှာ KIO ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး အင်ဘန်လနဲ့ သွားရောက်တွေ့ဆုံခဲ့ပြီးနောက် ဧပြီ ၁၅ ရက်နေ့မှာ ဒေသခံပြည်သူလူထုကို KIO ဥက္ကဋ္ဌက ကိုယ်တိုင်တွေ့ဆုံခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

နည်းလမ်းမျိုးစုံနဲ့ စီမံကိန်းကို ကန့်ကွက်လာတာ ၅ လခန့်ကြာမြင့်ပြီးတဲ့နောက် ဧပြီ ၁၅ ရက်နေ့က မံစီမြို့နယ်ရှိ အင်ဘာပါ၊ ဒိန်ဆိန်းပါ၊ ဒိန်ဆင်းဘွမ်၊ ကျိန်းလပ်ပါ၊ ခပရာ၊ ဒရောန်း၊ ဖိုင်းဒန်း၊ ခအူ စတဲ့ ကျေးရွာတွေရှိ စီမံကိန်းအားလုံးကို ရပ်တန့်ဖို့ KIO ဥက္ကဋ္ဌက ပြောဆိုခဲ့တာလို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။

“အင်ဘာပါဒေသခံ ၂၀၀၀ နီးပါး မိုင်ဂျာယန်မှာ အစည်းအဝေးတက်ပါတယ်။ KIO ခေါင်းဆောင်နဲ့ KIO ဌာနချုပ်က အရေးပါတဲ့လူကြီးတွေနဲ့ သွားတွေ့တယ်။ ကျနော်တို့ တောင်းဆိုချက်၊ ကျနော်တို့ ပြည်သူတွေရဲ့ လိုလားချက်အားလုံး လိုက်လိုက်လျောလျောနဲ့ လက်ခံပေးတဲ့အတွက် အားလုံးကို ကျေးဇူးတင်တယ်။ KIO ခေါင်းဆောင်သဘောထားက ကျနော်တို့ လူမျိုးအတွက် အကောင်းဆုံး ခေါင်းဆောင်ဖြစ်တယ်ဆိုတာ ကျနော်တို့ ပြည်သူတွေက အသိအမှတ်ပြုပါတယ်‌။ KIO ခေါင်းဆောင်အနေနဲ့ ပြည်သူတွေရဲ့ ဆန္ဒကို လိုက်လျော်ပေးတဲ့အဖွဲ့အစည်းဖြစ်ရမယ်၊ KIO ဆိုတာ အဲ့လို ပြောတယ်” လို့ ဒေသခံတဦးက ပြောပါတယ်။

၂၀၂၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလက စတင်ပြီး တရုတ်နယ်စပ် မံစီမြို့နယ်ရှိ အင်ဘာပါ၊ ဒိန်ဆိန်းပါဒေသရှိ မြေရှားသတ္တုတိုးချဲ့တူးဖော်ဖို့ စမ်းသပ်တဲ့လုပ်ငန်းတွေ လုပ်ဆောင်ဖို့ KIO က တရုတ်ကုမ္ပဏီတွေကို ခွင့်ပြုပေးခဲ့တာပါ။ 

ဒါကြောင့် သဘာဝတောတောင် နယ်မြေနဲ့ သမိုင်းအမွေအနှစ် ပျက်စီးထိခိုက်သွားမှာကို စိုးရိမ်တဲ့ ဒေသခံတွေက စီမံကိန်းကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် စတင်ကန့်ကွက်လာကြတာပါ။