ကချင်ပြည်နယ် မိုးညှင်းမြို့နယ် အင်းတော်ကြီးအိုင်အတွင်းကို စီးဆင်းနေတဲ့ ခေါင်းတုန်းချောင်း တလျှောက်မှာ စက်ယန္တရားကြီးတွေနဲ့ရွှေတူးဖော်နေတာကြာင့် အင်းတော်ကြီးအိုင် အနီးဝန်းကျင်မှာ ဧက ၁၀၀ ကျော် တိမ်ကောလာတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။

စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း မမုန်ကိုင်ကျေးရွာနဲ့ မိုင်းနောင်ကျေးရွာတွေမှာ စက်ယန္တရားကြီးတွေနဲ့ တရားမဝင်ရွှေတူးဖော်ရေးလုပ်ငန်းတွေကို လုပ်ဆောင်နေတာလို့ ဆိုပါတယ်။

"စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း တရားမဝင်ရွှေတူးဖော်လုပ်ငန်းတွေ အတော်များလာတယ်။ မိုင်းနောင်၊ မမုန်ကိုင် ကျေးရွာတလျှောက်မှာ စက်ယန္တရားတွေနဲ့ ရွှေကို အကြီးအကျယ်တူးတာ။ ရွှေတူးတော့ နွံတွေ ထွက်လာပြီး  ခေါင်းတုန်းချောင်းကနေ အင်းထဲကို ဝင်တယ်။ ခုဆို အင်းတော်ကြီးအိုင် ပတ်ဝန်းကျင်မှာ နွံတွေနဲ့ တိမ်ကောလာတာ ဧက ၁၀၀ ကျော်လောက်ရှိတယ်" လို့ ဒေသခံတဦးက ပြောပါတယ်။

အင်းတော်ကြီးအိုင်အတွင်း စီးဝင်နေတဲ့ ခေါင်းတုန်းချောင်းအနီးမှာ ရွှေတူးဖော်ရေးလုပ်ငန်းတွေ အများအပြား လုပ်ကိုင်ခဲ့တဲ့အတွက် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိခိုက်ပျက်စီးလာတာပါ။

အင်းတော်ကြီးသစ်တောဦးစီးဌာန ဝန်ထမ်းတဦးက "ရွှေတူးတဲ့သူတွေကလည်း အရမ်းများလာတယ်။ အင်းတိမ်ကောလာတာကတော့ ရွှေတူးဖော်ရေးလုပ်ငန်းက ထွက်တဲ့ နွံတွေကြောင့် ရေကြောင်းပြောင်းလဲမှုတွေ ဖြစ်လာတယ်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိခိုက်မှုတွေဖြစ်လာတယ်။ ခေါင်းတုန်းချောင်းတလျှောက်မှာဆို ဘာအပင်မှ စိုက်ပျိုးလို့ မရတော့ဘူး။ ကန္တာရ ဆူးပင်လေးတွေပဲပေါက်တော့တယ်" လို့ ပြောပါတယ်။

စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ခေါင်းတုန်းချောင်း တလျှောက်မှာ ရွှေတူးဖော်ရေးလုပ်ငန်းတွေ အများအပြားပြုလုပ်ခဲ့တဲ့အတွက် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလကစပြီး ရွှေလုပ်ကွက် ရှားပါးလာတာကြောင့် နန့်ရင်းခါချောင်းပတ်ဝန်းကျင်ကို ပြောင်းရွှေ့ကာ ဆက်လက်တူးဖော်နေကြတာပါ။

“စက်ယန္တရားကြီးတွေနဲ့  တူးဖော်နေတော့ ရွှေလုပ်ကွက်က မရှိတော့ဘူး။ ရွှေလုပ်ကွက်မရှိတော့လို့ တူးတဲ့သူ နည်းသွားတဲ့ အချိန်မှာ လာဖမ်းတယ်။ အဖမ်းအဆီးလည်းရှိ ရွှေလုပ်ကွက်ကလည်း နည်းလာတော့ မမုန်ကိုင်နားမှာ ရွှေတူးတဲ့သူနည်းသွားတယ်။ အခု နန့်ရင်းခါချောင်းနားမှာ ဆက်တူးနေကြတာပါပဲ” လို့ အင်းတော်ကြီးဒေသခံတဦးက ပြောပါတယ်။

အင်းတော်ကြီးအိုင်ဟာ ကချင်ပြည်နယ် မိုးညှင်းမြို့နယ်အတွင်း တည်ရှိပြီး ၈၁၄.၉၉ ကီလိုမီတာ ကျယ်ဝန်းကာ ၂၀၀၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၁၈ ရက်နေ့မှာ အာဆီယံ အမွေအနှစ် ဥယျဉ်အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်။

ကချင်ပြည်နယ်၊ တနိုင်းမြို့အနီး လပူခနဲ့ လဗျူခကြားရှိ သစ်တောမှာ တရုတ်လုပ်ငန်းရှင်တွေ စက်ကြီးတွေနဲ့ အခုရက်ပိုင်းအတွင်း တောတောင်တွေရှင်းလင်းဖြိုချပြီး ရွှေတူးနေတာကြောင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ပျက်စီးမယ့်အရေး  စိုးရိမ်နေကြတယ်လို့ ဒေသခံတွေဆီက ပြောပါတယ်။

ဒေသခံတဦးက “သူတို့ တူးစားတယ်ဆိုတာက ဒေသခံဆီ တောင်းယူထားတဲ့နေရာလည်း မဟုတ်ဘူး။ ကေအိုင်အေဆီမှာ တဧကကို သိန်း ၂၀ ဆီ အခွန်ဆောင်တယ်တဲ့။ အဲဒါ သူတို့ပါးစပ်ကနေ ပြောတာ။ ဟုတ်ချင်မှလည်း ဟုတ်မှာ” လို့ ပြောပါတယ်။

နှစ်ပေါင်းရာချီ ထောင်ချီရှိတဲ့ တောကြီးအလယ်မှာ ဒေသခံတွေကို အသိပေး၊ ခွင့်ပြုချက် တောင်းတာမျိုး မရှိဘဲ တရုတ်တွေ သီးသန့် ရွှေတူးလုပ်ကွက် လုပ်နေတာဖြစ်ပြီး ဒေသခံတွေ မေးမြန်းရာမှာတော့ ကေအိုင်အေတွေဆီ တဧက သိန်း ၂၀ ဆီနဲ့ ၂၅ ဧကစာ ရထားတယ်လို့ ပြောပေမဲ့ ခွင့်ပြုချက်ရတယ်ဆိုတာ အတည်မပြုနိုင်ဘူးလို့ သူက ပြောပါတယ်။

ဒေသခံတွေအနေနဲ့တော့ အဲဒီလုပ်ရပ်တွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး မပြောရဲဘဲ ရွာနဲ့ဝေးပေမဲ့ စီးပွားရေးသမားတွေက တဧကဆောင်တယ်ပြောပြီး သုံးလေးဧက မတရားယူနေတာမျိုး မြင်ရတာကြောင့် ရာသီဥတုပြဿနာတွေ ဖြစ်လာမှာကို စိုးရိမ်လာရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားတဲ့ဒေသခံတဦးက “အဲဒီရွာအတွက် သီးသန့် ဘာမှတော့ ဖြစ်မှာမဟုတ်ဘူး။ ဒါပေမဲ့ ရာသီဥတုကတော့ သစ်ပင်၊ ဝါးပင်တွေကို ဒီလို ဖျက်ဆီးလိုက်ရင် ကျနော်တို့ဒေသက တနေ့ထက်တနေ့ ဘယ်လိုဖြစ်လာမလဲ။ ရာသီဥတုကို ပြဿနာဖြစ်စေတာက အဲဒီဒေသခံတွေကိုပဲ ဖြစ်စေတာ မဟုတ်ဘူး။ ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံ၊ ကျနော်တို့ ကချင်ပြည်နယ်တခုလုံး၊ အားလုံးကို ဖြစ်စေမှာ။ ကျနော်တို့ မစားရလို့ မနာလိုတာလည်း မဟုတ်ဘူး။ ဒီလို သစ်ပင်၊ ဝါးပင် တောအုပ်ကြီးကို အလဟဿ အကျိုးမရှိဘဲ မဖျက်ဆီးပစ်ဖို့၊ သစ်ပင်၊ ဝါးပင်တွေကို ကာကွယ်ဖို့ ဒါကို ကျနော်တို့ အဓိကထားပြီး လုပ်ရမယ်လို့မြင်တယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

ရွှေတူးပြီး အကျိုးခံစားခွင့်ရှိတာက နိုင်ငံခြားသား တရုတ်တွေဖြစ်ပြီး ပုဂ္ဂလိက အကျိုးစီးပွားအတွက် ဖြစ်သွားကာ ဒေသခံတွေသာမဟုတ်ဘဲ မြန်မာနိုင်ငံအတွက်တော့ သစ်ပင်၊ ဝါးပင်တွေ အဓိပ္ပာယ်မဲ့ အလဟဿ ကုန်သွားမယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။

အဲဒီရွှေလုပ်ကွက်လုပ်နေတဲ့ တရုတ်တွေက အရင်က တနိုင်း-လီဒိုလမ်းက ရှဒူးဇွပ်မှာ စက်ကြီးနဲ့တူးဖော်တာ မကိုက်လို့ လက်ရှိတူးနေတဲ့နေရာကို တောလမ်းကနေ ဘက်ဖိုးသုံးစီးနဲ့ လမ်းခိုးဖောက် ရောက်ရှိလာကြောင်း လုပ်ကွက်မန်နေဂျာလို့ ယူဆရတဲ့သူကို မေးမြန်းရာမှာ ပြောပြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

“သူတို့လာခဲ့တဲ့ လမ်းကြောကိုပဲ စဉ်းစားကြည့်။ သစ်ပင်တွေ ဘယ်လောက်ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီလဲ။ အခုလည်း စက်ကြီးနဲ့ တရက်တရက် သူတို့လုပ်လိုက်တာ နည်းတာမဟုတ်ဘူး။ ဒီလိုဆိုရင် မလွယ်ဘူး။ တဧက သိန်း ၂၀ က အဲဒီသစ်ပင်တွေ ခုတ်ရောင်းရင်တောင် မကဘူး ရလောက်တယ်။ နှစ်ရာချီ ထောင်ချီ သက်တမ်းရှိတဲ့ သစ်ပင်တွေ အလဟဿ ဘက်ဖိုးနဲ့ ကော်လှဲ၊ မီးရှို့ပစ်တာ။ နှမျောတသမိတယ်” လို့ နောက်ထပ် ဒေသခံတဦးကလည်း ပြောပါတယ်။

အဲဒီသစ်ပင်တွေကို ဒေသခံတွေအနေနဲ့ တနိုင်းဘက်ထုတ်ပြီး ပျဉ်ပြန်ထုတ်ဖို့လည်း အပြင်ထုတ်ရင် စစ်ကောင်စီက ပြန်ဖမ်းတာကြောင့် မဖြစ်နိုင်သလို ကေအိုင်အေ အနေနဲ့လည်း အဲဒီနေရာကို တလတကြိမ်တောင် လာရောက်စစ်ဆေးနိုင်ဖို့ မလွယ်ဘူးလို့ သူက ရှင်းပြပါတယ်။

ဒေသခံတွေအနေနဲ့တော့ အေအိုင်အေတွေဖြစ်ဖြစ်၊ စစ်ကောင်စီဖြစ်ဖြစ်၊ သက်ဆိုင်ရာ တာဝန်ရှိသူတွေ၊ ပညာတတ်တွေ၊ သစ်တောထိန်းသိမ်းရေးဌာနတွေ အပါအဝင် ဒေသခံတွေပါ အားလုံး ဒီလို နှစ်ရာချီ၊ ထောင်ချီ သစ်တောကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ဖို့ နည်းလမ်းတွေ ဝိုင်းဝန်းရှာဖွေကြဖို့ ပြောပါတယ်။

ကေအိုင်အေနဲ့ နီးစပ်သူတဦးကတော့ တရားမဝင် တရုတ်နိုင်ငံသားတွေအနေနဲ့ ကချင်နဲ့ တရုတ်နယ်စပ် တောကြီးမျက်မည်း ကေအိုင်ကေ စစ်သားတွေတောင် မရောက်တဲ့ နေရာတွေမှာ မြေရှားသတ္တု ခိုးတူးဖို့နဲ့ ရွှေ၊ ကျောက် စသဖြင့် မြေအောက်သယံဇာတတွေ တူးယူဖို့ စက်ယန္တရားကြီးတွေနဲ့ လူအရောက်အပေါက်နည်းတဲ့ တောကြီးထဲမှာ ရောက်ရှိနေတာကြောင့် အံ့အားသင့်မိတယ်လို့ ပြောပါတယ်။

တရားမဝင် တရုတ်နိုင်ငံသားတွေကတော့ တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် မူဆယ်တကြော အပါအဝင် တခြား နယ်စပ်ဒေသတွေကနေ ဒေသခံအာဏာပိုင်တွေနဲ့ စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ ပြည်သူ့စစ်တွေက ခိုးသွင်းနေတာဖြစ်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံသားတဦး မြန်မာနိုင်ငံထဲအရောက် လက်ရှိ တရုတ်ယွမ်ငွေ ၁၀ သိန်း ဈေးပေါက်တယ်လို့ အရင်က တရုတ်ဘက် လူပို့နေတဲ့ ပွဲစားတဦးက ပြောပါတယ်။

အဲဒီလို ဈေးမတန်တဆပေးပြီး မြန်မာဘက်ထဲဝင်လာတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံသားတွေကတော့ အဓိက သဘာဝသယံဇာတ လုပ်ကွက်တွေ လုပ်မယ့်လုပ်ငန်းတွေ၊ တရားမဝင် မှောင်ခိုလုပ်ငန်းတွေ၊ လောင်းကစားရုံတွေနဲ့ ကျာဖြန်ဆိုတဲ့ ကမ္ဘာပတ် ငွေလိမ်လည်တဲ့ ကုမ္ပဏီတွေ လုပ်မယ့်သူတွေ ဖြစ်ပါတယ်။