သင်္ဘောသားလစာ နိုင်ငံခြားဝင်ငွေကို ဈေးကွက်ပေါက်ဈေးနှုန်းနဲ့အညီ ခံစားခွင့်မရရှိပါက မြန်မာနိုင်ငံ ပင်လယ်ကူးသင်္ဘောသား အလုပ်သမားများအဖွဲ့ချုပ်ထံ ဆက်သွယ် တိုင်ကြားနိုင်တယ်လို့ အဖွဲ့ချုပ် တာဝန်ရှိသူတဦးက ပြောပါတယ်။

လက်ရှိမှာ သင်္ဘောအေးဂျင့် Seafarer Recruitment and Placement Services (SRPS) တချို့ဟာ နားလည်မှုအားနည်းတဲ့ သင်္ဘောသားနဲ့ သင်္ဘောသား မိသားစုဝင်တွေအပေါ်မှာ သင်္ဘောသားရဲ့လစာ နိုင်ငံခြားဝင်ငွေ အမေရိကန် တဒေါ်လာကို မြန်မာငွေ ၂,၁၀၀ ကျပ်နှုန်းနဲ့ ဈေးကွက်ပေါက်ဈေးထက်နှိမ်ပြီး ငွေလဲလှယ်ပေးနေတဲ့ ဖြစ်စဉ်တွေ တွေ့မြင်ကြားသိနေရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ဒါဟာ MLC 2006၊ ILO၊ ITF တို့မှ ပြဋ္ဌာန်းထားတဲ့ ဥပေဒတွေအရ အလုပ်သမားရဲ့ လုပ်ခလစာကို အလုပ်ရှင် သို့မဟုတ် အလုပ်ရှင်ကိုယ်စားလှယ်က ဖြတ်တောက်ရယူတာ မပြုရဆိုတဲ့ အချက်ကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ချိုးဖောက်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံပင်လယ်ကူးသင်္ဘောသား အလုပ်သမားများအဖွဲ့ချုပ်မှ တာဝန်ရှိသူတဦးက “ကျနော်တို့ ဘာသွားတွေ့လဲဆိုတော့ သင်္ဘောသားရဲ့မိသားစုတွေ လာတိုင်တာက ကျနော်တို့ကို ၂,၁၀၀ ကျပ်နှုန်းနဲ့ လဲပေးတယ်ဆိုပြီး လာတိုင်ကြတယ်။ လာတိုင်တော့ ကျနော်တို့အသင်းချုပ်က စိစစ်ပြီး မေးကြည့်တဲ့အခါ ဘာတွေ့ရလဲဆိုတော့ ဗဟိုဘဏ်က ထုတ်ထားတဲ့ ညွှန်ကြားချက်အရ (သြဂုတ်လ ၁၅ ရက်နေ့ စာအရ) သြဂုတ် ၁၅ ရက်မတိုင်မီ သင်္ဘောသားတွေရဲ့လစာ ဘယ်လိုပဲဝင်ဝင် ၂,၁၀၀ ကျပ်နှုန်းနဲ့ အဖြတ်ခံရတယ်။ ဒါက တပိုင်းပေါ့။ သို့သော် သြဂုတ် ၁၅ ရက်နောက်ပိုင်း ၁၆ ရက်နေ့ကစပြီး ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အသစ်မှာ သင်္ဘောသားတွေအနေနဲ့ လစာကို AD လိုင်စင်ရဘဏ်တွေမှာ ကြိုက်သလို ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားနိုင်တယ်လို့ ရေးထားတယ်။ အဲ့ဒါကို တချို့ကိုယ်စားလှယ်တွေက ဘာလုပ်လဲဆိုတော့ ၂,၁၀၀ ကျပ်နှုန်းနဲ့ပဲ ရမယ်ဆိုပြီး လုပ်တာ တွေ့ရတယ်။ ဆိုတော့ အဲ့အချိန်က အပြင်မှာ ၃,၀၀၀ ကျပ်ပေါက်နေချိန် သင်္ဘောသားလစာကို ၂,၁၀၀ ကျပ်နဲ့ပေးတော့ ဒီကိုယ်စားလှယ်ဟာ သင်္ဘောသားလစာထဲက ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းကို ခေါင်းပုံဖြတ်ယူနေတဲ့သဘော ဖြစ်နေတယ်။ ဒါကြောင့် ကျနော်တို့က ပြည်တွင်းပုဂ္ဂလိကဘဏ်တွေအနေနဲ့ ဗဟိုဘဏ်ထုတ်ထားတဲ့ ညွှန်ကြားချက်အရ သင်္ဘောသားတွေရဲ့ လစာအပေါ်မှာ ဝင်ပြီးတော့ ခေါင်းပုံမဖြတ်ဖို့နဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တွေကလည်း ဝင်ပြီးတော့ အမြတ်မထုတ်ဖို့၊ ခေါင်းပုံမဖြတ်ဖို့ပဲ ပြောချင်ပါတယ်” လို့ ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ သင်္ဘောသားလစာငွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး သတိထားရမယ့်အချက်က လစာငွေဝင်ပြီး ရက်ပေါင်း ၂၁ ရက်အတွင်း ရောင်းချနိုင်မှသာ ဈေးကွက်ပေါက်ဈေးနှုန်းနဲ့ ခံစားခွင့်ရရှိမှာ ဖြစ်တယ်လို့ ကပ္ပတိန်တဦးက အခုလို ထောက်ပြထားပါတယ်။

“ဗဟိုဘဏ်ပြောတာက သင်္ဘောသားလစာကို ဘယ်လိုနည်းနဲ့ဖြစ်ဖြစ် ကြားခံတယောက်ကပဲ ဝယ်ဝယ်၊ တိုက်ရိုက်ပဲဝယ်ဝယ် သင်္ဘောသားလစာဟာ ပထမဦးဆုံး First receiver ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုထားတယ်။ ဒါကြောင့် သင်္ဘောသားက သူ့ဘဏ်အကောင့်မှာရှိတဲ့ လစာဝင်ငွေကို ဈေးကွက်ပေါက်ဈေးနဲ့ သူ့စိတ်ကြိုက် ဘယ်သူ့ဆီရောင်းရောင်း ရောင်းချခွင့်ရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ ၂၁ ရက်အတွင်းတော့ ဖြစ်ဖို့လိုတယ်။ တကယ်လို့ ရက်ပေါင်း ၂၁ ရက်ကျော်သွားရင်တော့ ၂,၁၀၀ ကျပ်နဲ့ အဖြတ်ခံရမှာနော်။”

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပင်လယ်ကူးသင်္ဘောသားအရေအတွက် ၇၀,၀၀၀ ဝန်းကျင်ရှိတဲ့အနက် ထက်ဝက်နီးပါးဟာ လုပ်ငန်းခွင်အတွင်းမှာ လုပ်ကိုင်နေကြတာဖြစ်လို့ လစဉ် ပျမ်းမျှ နိုင်ငံခြားငွေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၃၀ ကျော် ဝင်ရောက်မှုရှိတယ်လို့ သဘောင်္သားအလုပ်အကိုင်ရှာဖွေရေး အေဂျင်စီတွေက ခန့်မှန်းတွက်ချက်ထားပါတယ်။

ရန်ကုန်မြို့မှာ လုပ်ငန်းလိုင်စင် မရှိဘဲ အထည်ချုပ်စက်ရုံ ထောင်ပြီး လုပ်ကိုင်နေတဲ့ လုပ်ငန်းရှင်တွေဟာ အမည်မခံဘဲ အစားထိုး လုပ်ကိုင်နေတဲ့အပြင် လုပ်အားခေါင်းပုံဖြတ်မှုတွေကိုလည်း ဆက်တိုက်ကျူးလွန်နေကြတယ်လို့ အလုပ်သမားအရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေက ပြောပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက် အလုပ်သမားတွေဟာ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းနဲ့အတူ ရပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေးတွေ အားလုံးဟာ ဆုံးရှုံးခဲ့ရပြီး နင်းပြားဘဝနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတာပါ။ ဒီအပေါ် လုပ်ငန်းရှင်တွေဟာ အခွင့်အကောင်းယူပြီး နည်းလမ်းပေါင်းစုံနဲ့ ခေါင်းပုံဖြတ်လာကြတာပါ။

အလုပ်သမားအရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူတဦးက “အခုက ဘယ်လို ဖြစ်နေလဲဆိုရင် အလုပ်သမားတွေကို အချိန်ပိုတွေ မတရား ခေါ်ခိုင်းကြတယ်။ အောနင်းပေါ့နော်။ မိုးလင်းတဲ့အထိလေ။ အိမ်ရုံတွေဆိုတော့ လုပ်ချင်သလို လုပ်နေတာပေါ့။ အဲ့ရုံတွေက သမဂ္ဂတွေနဲ့လည်း အလှမ်းဝေးနေတော့ အလုပ်သမားတွေဘက်က ဘယ်လိုမျှ တိုင်လို့ မရနိုင်ဘူးဆိုပြီး သူတို့က လုပ်ချင်သလို လုပ်နေကြတာ။ အဲ့လိုကိစ္စမျိုးတွေ အခုဆိုရင် ခပ်စိတ်စိတ် ဖြစ်လာကြတယ်။ ပိုဆိုးတာက အလုပ်သမားတွေကို လစာ မပေးဘဲနဲ့ ဖြုတ်ပစ်တာ။ လုပ်ငန်းရှင်လို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ သူကလည်း လုပ်ငန်းရှင် မဟုတ်ဘူး။ ပိုင်ရှင်ကို တဆင့်ခံထားပြီး လုပ်နေကြတာ။ တချို့ရုံတွေဆိုရင် အောစူပါက တာဝန်ယူထားကြတာ။ အဲ့ဒါမျိုးတွေ ဖြစ်နေတယ်” လို့ ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။

ပိုင်ရှင်ကိုယ်တိုင်က အမည်မခံဘဲ တဆင့်ခံပြီး လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်နေတာဟာ ပြစ်မှုကျူးလွန်ဖို့အတွက် အခွင့်အရေးကောင်းတရပ်လို ဖြစ်နေတယ်လို့ သမဂ္ဂခေါင်းဆောင်တွေက ထောက်ပြထားပါတယ်။

အလုပ်သမားသမဂ္ဂခေါင်းဆောင်တဦးက “ကိုယ့်ဘာသာ ရုံထောင်တယ် ဆိုရင်လည်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်း လုပ်ရမှာပေါ့။ အခုက အဲ့လိုမဟုတ်ဘဲ တယောက်ယောက်က ခိုင်းထားတာ။ ပြီးတော့ နေရာကလည်း ငှားတာ၊ စက်ကလည်း ငှားတာ။ သူပိုင်တာဆိုလို့ ဘာတခုမျှ မရှိဘူး။ ပြဿနာ တခုခုဖြစ်လို့ trace လိုက်မယ်ဆိုရင် လိုက်မရဘူး။ အမှန်တကယ်က လူ ၁၀ ဦးအထက်ပေါ့နော်။ လုပ်မယ်ဆိုရင် မြောက်ဥက္ကလာမှာ အသေးစားစက်မှု လုပ်ငန်းဆိုတာ ရှိတယ်။ အဲ့ဒီ့မှာ မှတ်ပုံတင်ရမှာလေ။ ပြီးရင် စည်ပင်မှာ လုပ်ငန်းလိုင်စင် လျှောက်ရမယ်။ လုပ်ငန်းလိုင်စင် ရမှ ဒါတွေ လုပ်လို့ရတာ။ ဒါပေမဲ့ ဒီလို လုပ်နေတာကို အလုပ်သမားဖြန်ဖျေရေး ရုံးတွေကလည်း မသိကြဘူး။ ရှင်းရှင်းပြောရရင် စည်ပင်က မသိတာလား၊ ဒါမှမဟုတ် သိလျက်သားနဲ့ ပိုက်ဆံယူပြီး ငြိမ်နေတာလားတော့ မပြောတတ်ဘူး။ အမှန်တကယ်က ဒါမျိုးတွေ ဖြစ်တယ်ဆိုရင် သူတို့က ဥပဒေနဲ့ လိုက်လုပ်ရမှာလေ။ အခုချိန်ကတော့ အဲ့ဒါတွေ အကုန်လုံးက လွတ်နေကြတယ်။ ဘာမျှ အရေးယူတာမျိုး မရှိဘူး” လို့ ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။

အနီးစပ်ဆုံး ပြန်ကြည့်ရင် ရန်ကုန်မြို့ ရွှေပြည်သာစက်မှုဇုန်မှာ ရှိတဲ့ အထည်ချုပ်စက်ရုံတခုမှာ လုပ်ငန်းရှင်ဟာ အလုပ်သမားတွေကို ရသင့်ရထိုက်တဲ့ လုပ်ခလစာ မပေးဘဲ ထွက်ပြေးသွားပြီး မဆိုစလောက် နစ်နာကြေးနဲ့ အလုပ်သမားတွေကို ညှိနှိုင်းဖြေရှင်းခဲ့တဲ့ သာဓက ရှိခဲ့ပါတယ်။

သမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားဟောင်းတဦးက “ပြီးခဲ့တဲ့တခေါက်က သာဓုကန်မှာ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ အထည်ချုပ်စက်ရုံဆိုရင် အလုပ်သမားတဦးကို ပိုက်ဆံ ၅ သောင်း၊ ၆ သောင်း လောက်နဲ့ ကျေအေး ခဲ့ရတယ်။ အဲ့ဖြစ်စဉ်မှာ ထွက်ပြေးသွာတဲ့သူကို ပိုင်ရှင်ဆိုပြီး သူတို့က ပြောတာ။ ဒါပေမဲ့ မေးခွန်းထုတ်စရာ ရှိတာက ထွက်ပြေးသွားတဲ့ သူဟာ ပိုင်ရှင်ဆိုရင် သူပိုက်ဆံ လာပေးစရာ မလိုဘူးလေ။ အဲ့လိုမဟုတ်ဘဲနဲ့ သိန်း ၆၀ ပေးလိုက်ပြီးတော့ ဒီကိစ္စကို ဖြေရှင်းလိုက်ကြတယ်။ ဒါက အလုပ်သမားတွေအနေနဲ့ လစာအပြည့်ရတာ မဟုတ်ဘူး။ ဥပမာ လူ ၈၀ ရှိတယ်ဆိုရင် သူပေးတဲ့ သိန်း ၆၀ ကို လူ ၈၀ နဲ့ စားကြည့်ပြီး အချိုးတိုင်း ယူကြရတာလေ။ ဒီတော့ ကိုယ်လုပ်ထားတဲ့ လုပ်အားခကို အပြည့်အဝ မရဘူး။ ဒါက လုပ်အားခ ခေါင်းပုံ ဖြတ်ခံရတာ။ ပြီးတော့ သူတို့က စက်တွေကို တနေရာဆီ ပြန်ရွှေ့သွားကြတယ်။ ဒါက ရွှေ့လျားပြီးတော့ ခေါင်းပုံဖြတ်နေသလို ဖြစ်နေတယ်” လို့ ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။

ILO အဖွဲ့ကြီးမှ အခုနှစ် သြဂုတ်လဆန်းက ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့အစီရင်ခံစာပါ ဖော်ပြချက်အရ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီး ၁၈ လအကြာမှာတော့ မြန်မာအလုပ်သမား ၁ သန်းကျော်ဟာ အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်ခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက အလုပ်သမားတွေဟာ အလုပ်အကိုင် ဆုံးရှုံးခဲ့ရပြီး ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ စားဝတ်နေရေး အလွန်အကျွံ ကျပ်တည်းလာတဲ့ အခြေအနေကြောင့် အမျိုးသမီးတွေက အမျိုးသားတွေထက် အခက်အခဲ ပိုကြုံနေရတယ်လို့ ILO က ထောက်ပြထားပါတယ်။