အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ နယူးယောက်မြို့ရှိ ဘရွတ်ကလင်းတံတားတလျှောက် ကလေးတွေဟာ လိမ္မော်ရောင်တီရှပ်တွေ ဝတ်ဆင်ထားပြီး ဆန္ဒပြနေကြတဲ့ လူပင်လယ်ကြီးကို ဦးဆောင်ကာ သေနတ်ကိုင်အကြမ်းဖက်မှု အသိပညာပေးလှုပ်ရှားမှု လုပ်ဆောင်နေကြပါတယ်။
တရားရေးဆိုင်ရာ အကျိုးအမြတ်မယူတဲ့ အဖွဲ့အစည်းဖြစ်တဲ့ Center for Court Innovation မှ ညှိနှိုင်းရေးမှူး အီယန် စတူးအာ့က “ဒါဟာ ကျည်ဆန်တခုနဲ့ အစပြုပြီး အဆုံးသတ်တာ မဟုတ်ဘူး။ မြင်နေ၊ ကြားနေ၊ ခံစားနေရပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။
အကြမ်းဖက်မှုကို ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းတခုဖြစ်အောင် ခွင့်ပြုတဲ့ ဒီစံနှုန်းတွေကို အမှန်တကယ်စိန်ခေါ်ဖို့ စကားဝိုင်းကို စတင်ပြောင်းလဲရမှာဖြစ်ကြောင်းနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုဆိုတာ ဆက်သွယ်ရေး ပြတ်တောက်သွားချိန်မှာ ဖြစ်တတ်ကြောင်းလည်း သူက ပြောဆိုပါတယ်။
“အသိုင်းအဝိုင်းမှာ လုံခြုံဖို့ဆိုတာ ဘာကိုဆိုလိုသလဲ ဆိုတာတွေ ဆွေးနွေးဖို့ ကလေးတွေကို အကြိမ်ကြိမ် ပစ်သတ်ခံနေရဖို့ ကျောင်းတောင်မပို့သင့်တော့ဘူး” လို့ Community Capacity Development အတွက် ညှိနှိုင်းရေးမှူး ဒီမီးထရီးယပ်စ် ဆီမီလီယန်က ပြောပါတယ်။
ဆက်လက်ပြီး သူက “လူ့အသိုက်အဝန်းတိုင်း၊ ဘယ်ကိုပဲသွားသွား လူမည်းနဲ့လူညို အသိုင်းအဝိုင်းတွေဟာ သေနတ်ကိုင်အကြမ်းဖက်မှုကို ခံစားနေရကြောင်း၊ ဘတ်ဖလိုမြို့ဆိုတာ အစားအသောက်ခေါင်းပါး၊ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ခြောက်ကပ်နေတဲ့ ဒုက္ခရောက်နေတဲ့ လူမည်းအသိုင်းအဝိုင်းရဲ့ နမူနာတခုဖြစ်နေကြောင်း၊ ဒါပေမဲ့ အဲဒါကိုပြောင်းလဲဖို့ ငါတို့ ဘာလုပ်ကြမလဲလို့ လူတိုင်းက စပြီးတွေးမိကြဖို့ သူတို့သေပေးနေရတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။
ဆီမီလီယန်ဟာ လူမည်း၊ လူညို အသိုင်းအဝိုင်းတွေမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေလုပ်ဖို့ တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။
ဒီမီးထရီးယပ်စ် ဆီမီလီယန်က“စိတ်ပျက်ညစ်ညူးနေတဲ့ ရှုပ်ထွေးစရာ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ မျှော်လင့်ချက်မဲ့နေသူတွေ၊ ကြေကွဲနေသူတွေကလွဲရင် ဘယ်သူမှမရှိဘူး။ စိတ်ကျန်းမာရေးအတွက်၊ ပညာရေးအတွက်၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု လိုအပ်တယ်။ မိမိကို ကူညီပြောင်းလဲပေးဖို့ ကိုယ့်အသိုင်းအဝိုင်းထဲ အမှန်တကယ်ရောက်လာမယ့် အရင်းအမြစ်တွေ လိုအပ်တယ်။ ဒါကြောင့် ဒါတွေကို တောင်းဆိုနေတာ။ ဒီကလေးတွေမှာ အရင်းအမြစ်တွေ၊ ကျောင်းပြင်ပ အစီအစဉ်တွေလည်း မရှိဘူး။ သူတို့မှာ ညဘက်ဆိုလည်း လုပ်စရာမရှိ၊ နေ့ဘက်ဆိုလဲ စားစရာမရှိ၊ ဒါတွေ လိုအပ်နေတာဖြစ်လို့ သေနတ်ကိုင်တာတွေကို ရပ်ချင်ရင် လူတွေကို စပြီး ကူညီရမှာဖြစ်တယ်။”လို့ ပြောပါတယ်။
နယူးယောက်မြို့တော်ဝန် အဲရစ်အဒမ်စ်ကတော့ မြို့မှာ မြင့်တက်လာနေတဲ့ သေနတ်ကိုင်အကြမ်းဖက်မှုကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့ လုပ်ငန်းအဖွဲ့တခု ဖွဲ့စည်းထားကြောင်း ကြေညာခဲ့ပါတယ်။
