ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါနဲ့ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် ခရီးသွားဧည့်သည် မလာတော့တဲ့အတွက် အင်းဝမြို့ဟောင်းမှာရှိတဲ့ မြင်းလှည်းယာဉ်မောင်းသူတွေ စားဝတ်နေရေး ခက်ခဲလာပြီး မြင်းအကောင်ရေ ၆၀ ရာနှုန်းလောက်အထိ ရောင်းချပစ်နေရတယ်လို့ သိရပါတယ်။

မြင်းလှည်းယာဉ်ဂိတ်ကို ခရီးသည်တင်ဆောင်တဲ့ လှည်းအစီးရေ ၂၀၀ လောက်ရှိပြီး ဂိတ်ကို လာရောက်ဂိတ်ထိုးတဲ့ မြင်းလှည်းက အစီးရေ ၂၀၀ နီးပါးလောက်ရှိတာကြောင့် မြင်းလှည်းအစီးရေ ၄၀၀ နီးပါးအထိ ရှိခဲ့တာလို့ မြင်းလှည်းယာဉ်အသင်းက ပြောပါတယ်။

အခုအချိန်မှာတော့ အင်းဝကို ဧည့်သည်မလာတော့တဲ့အတွက် မြင်းလှည်းငှားရမ်းသူ မရှိတာကြောင့် အင်းဝမြို့ဟောင်းထဲက မြင်းအကောင်ရေ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ကို ရာင်းချပစ်ထားရတယ်လို့ မြင်းလှည်းယာဉ်မောင်းသူတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။

“အခုကတော့ မြင်းလှည်းလုပ်စားခွင့် မကောာင်းတဲ့ကာလဖြစ်တဲ့အတွက် မြင်းတွေလည်းရောင်းစားထားတယ်။ ရောင်းစားထားတယ်ဆိုတာက မြင်းတွေ ကျွေးဖို့ အင်အားနည်းသွားတော့ မြင်းတွေကို ပြန်ပြီးတော့ ရောင်းထားကြတယ်ပေါ့လေ။ ရာသီ ကောင်းရင်တော့ မြင်းတွေပြန်ဝယ်ကြမှာပေါ့။  အခုလောလောဆယ် ရောင်းထားတဲ့မြင်းက အားလုံးပေါင်း ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်တော့ရောင်းထားတယ်။ အခုလက်ရှိမှာတော့ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း လောက်တော့ ကျန်ပါသေးတယ်ခင်ဗျ။” 

မြင်းရောင်းချရာမှာ ပေါက်ဈေး ၈ သိန်း နဲ့ ၉ သိန်းကြား ရှိပေမယ့် ပေါက်ဈေးထက် လျော့ပြီး ၄ သိန်းနဲ့ ၅ သိန်းကြားသာ ရောင်းချနေရတယ်လို့ မြင်းရောင်းလိုက်ရသူတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။

စားဝတ်နေရေးနဲ့ မြင်းကျွေးမွေးစရိတ်တွေ မတတ်နိုင်တော့တာကြောင့် ရောင်းချရတာဖြစ်ပြီး တချို့ မြင်းရောင်းသူတွေအနေနဲ့ မြင်းသတ်တဲ့နေရာတွေမှာပါ ရောင်းချလာရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

“အမတို့ဆိုရင် မြင်းတွေရောင်းလိုက်ရလို့ မြင်းတွေ အကြွေးဖိုးတွေတောင်မရဘူး၊ မြင်းသမားတွေက လိမ်သွားတာ။ မြင်းလှည်းတွေရောင်းတဲ့သူ အလွန်ဆုံး အမတို့က အစီး ၂၀၀ ရှိတာလေ အစီး ၂၀၀ မှာ အကောင်ရေ ၅၀ လောက်ပဲရှိတော့တာ အကုန်ရောင်းပစ်ရတယ်။ ဘယ်လိုနေရာတွေမှာရောင်းလဲဆိုတော့ တောင်မြို့တို့ မန္တလေးတို့ အများဆုံး လာဝယ်တယ်။ နောက်ဆုံးအဆင့်ထိပြောရရင်တော့ သတ်တဲ့ လက်ထဲအထိ ရောင်းရတဲ့အဆင့်ထိ အမတို့မှာရှိတယ်။” 

အင်းဝကို မြင်းနဲ့လှည့်ပတ်မယ်ဆိုရင် မြင်းလှည်းဂိတ်က သတ်မှတ်ပေးထားတဲ့ ဘားဂရာကျောင်း၊ ရတနာဆီမီးဘုရား၊ မျှော်စင်၊ မယ်နုအုတ်ကျောင်း စတဲ့ ၄ နေရာကို လိုက်ပို့ပေးပြီး  ငွေကျပ်တစ်သောင်းခွဲ ယူတယ်လို့ သိရပါတယ်။

မန္တလေးတိုင်း၊ အင်းဝမြို့ဟောင်းမှာ ခရီးသွားဧည့်သည်လာသူ မရှိလောက်နည်းပါးလာတာကြောင့် မြင်းလှည်းမောင်းလုပ်ငန်းလုပ်သူတွေဟာ ဝင်ငွေမရှိ စီးပွားရေးကျပ်တည်းလာတာကြောင့်  ကြုံရာကျပန်းအလုပ်တွေကို ပြောင်းလဲလုပ်ကိုင်လာရတယ်လို့ မြင်းလှည်းယာဉ်အသင်းက သိရပါတယ်။

ဧည့်သည် အဝင်ရပ်သွားတာဟာ ၂၀၂၀ မတ်လကတည်းက ဖြစ်ပြီး မြင်းစာကျွေးနိုင်ဖို့တောင် အခက်အခဲဖြစ်လာတယ်လို့ မြင်းလှည်းယာဉ်မောင်းသူတွေကဆိုပါတယ်။

လက်ရှိမှာ နိုင်ငံခြားသား ဧည့်သည် လုံး၀ဝင်ရောက်မှုမရှိတော့ဘဲ ပြည်တွင်းခရီးသွားတချို့သာ အနည်းငယ် ဝင်ရောက်လာကာ ကားနဲ့ လာရောက်ကြသူတွေများပြားတယ်လို့သိရပါတယ်။

ကိုဗစ် တတိယလှိုင်းမဝင်ရောက်ခင်က ပြည်တွင်းဧည့်တချို့က  မြင်းလှည်းငှားစီးတာ  အနည်းငယ်ရှိခဲ့ပေမဲ့ လက်ရှိအချိန်မှာတော့ လုံး၀ မရှိသလောက်ဘဲလို့ အင်းဝမြို့ဟောင်း ဒေသခံတွေကပြောပါတယ်။

အင်း၀ မြင်းလှည်းမောင်းသူတစ်ဦးက “ကိုဗစ်တတိယလှိုင်းခေါ်မှာပေါ့နော် အဲ့ဒီမတိုင်ခင်တုန်းကတော့ အဖိတ်၊ ဥပုသ်၊ စနေ၊ တနင်္ဂနွေ ပိတ်ရက်ကလေးတွေပေါ့။ အဲ့လိုရက်လေးတွေမှာတော့ သူဟာနဲ့သူ ပြည်တွင်းဧည့်သည်ကလေးတွေလာတယ်။ မြင်းလှည်းလည်း ထိုက်သင့်သလောက်သုံးတယ်ပေါ့ဗျာ။ အခုကျတော့ တတိယလှိုင်းဖြစ်ပြီးတဲ့ နောက်ပိုင်းမှာ ဧည့်သည်အနေအထားကလည်း ပါးသွားတယ်။ ပါးသွားတဲ့အကြောင်းအရင်း ကလည်း သူတို့လည်ပတ်မှုအင်အားကလည်း ငွေအင်အားနည်းတယ်လို့ ထင်တယ်ပေါ့ဗျာ။ တစ်ပတ်ကို နှစ်စီးသုံစီးပဲ အလွန်ဆုံးထွက်ရတယ်။ မထွက်ရတဲ့ရက်ကများပါတယ်။”လို့ ပြောပါတယ်။

မြင်းလှည်းမောင်းသူတွေအနေနဲ့ စားဝတ်နေရေးကျပ်တည်းလာတာကြောင့် ကြုံရာကျပန်းလုပ်ငန်းတွေကို ပြောင်းလဲလုပ်ကိုင်လာကြရတယ်လို့ဆိုပါတယ်။

ပန်းရံလုပ်ငန်း၊ လမ်းလုပ်ငန်း၊ လက်သမားလုပ်ငန်းစတဲ့ ကြုံရာ ရရာအလုပ်တွေကို လုပ်ကိုင်လာရပြီး မြင်းလှည်းယာဉ်ဂိတ်ကိုတော့ ပိတ်ထားရတယ်လို့ မြင်းလှည်းယာဉ်မောင်းသူတစ်ဦးကပြောပါတယ်။

“စားဝတ်နေရေးကတော့ ၂၀၂၀၊  ၃ လပိုင်းကတည်းက ကျပ်တည်းခဲ့တာပေါ့ အဲ့ကတည်းက နေပြီးတော့ ဒီမှာကြုံရာကျပန်းလေးတွေလုပ်စားတယ်။ မြင်းလှည်း ကတော့လုံးဝကို လုပ်စားပိုင်ခွင့်မရှိတော့ဘူးပေါ့။ လုပ်စားပိုင်ခွင့်မရှိတော့ကျတော့ ပန်းရံလိုက်လုပ်ပြီးတော့ လုပ်ကိုင်စားပါတယ်။”

တော်တော်ကို လုံးလုံးကို ပါးသွားတာပေါ့ တစ်ယောက်မှကိုမလာဘူး ဂိတ် ပိတ်သွားသလိုကို ဖြစ်သွားတာလို့ အင်းဝမြင်းလှည်းမောင်းသူနောက်တစ်ဦးက ထပ်မံပြောပါတယ်။ 

ပုံမှန်နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်းမှာ ရေလမ်းကြောာင်းက ဝင်ရောက်လေ့ရှိတဲ့ ကမ်းတို့ဆိပ်ကမ်းကိုလည်း ပိတ်ထားရတာကြောင့် မြင်းလှည်း ငှားစီးသူ မရှိသလောက်နည်းပါးနေတာဖြစ်တယ်လို့ သိရပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကြောင့် စီးပွားရေး ကျဆင်းနေရာက စစ်အာဏာသိမ်းမှု ကြောင့် အခြေအနေပိုဆိုးရွားလာပြီး တိုင်းပြည်စီးပွားရေး ပျက်ကပ်ဆိုက်နေကာ ပြည်သူလူထုတွေဟာ စီးပွားရေးပိုမိုကျပ်တည်း၊ အလုပ်အကိုင်ရှားပါး၊ ကုန်ဈေးနှုန်း ကြီးမြင့်မှုဒဏ်  ရင်ဆိုင်နေကြရတာဖြစ်ပါတယ်။