စက်ရုံအလုပ်ရုံတွေ အဆက်မပြတ်လည်ပတ်နိုင်အောင်ကြိုးစားနေပြီး အလုပ်သမားအခွင့်အရေး၊ လူမှုဖူလုံရေး၊ လုပ်ခလစာတွေကို အပြည့်အဝရအောင် စည်းကြပ်စစ်ဆေးပေးနေတယ်လို့ အာဏာသိမ်း စစ်ခေါင်းဆောင်က ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။

ဒီပြောဆိုချက်တွေဟာ အလိမ်အညာတွေသာဖြစ်ပြီး မြေပြင်မှာ သန်းနဲ့ချီတဲ့အလုပ်သမားတွေဟာ အလုပ်လက်မဲ့ဘဝနဲ့ စားဝတ်နေရေးကျပ်တည်းနေတယ်လို့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာန ဒုဝန်ကြီးက တုံ့ပြန်ပါတယ်။ 

စစ်ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က မြန်မာနိုင်ငံတွင်း စက်ရုံအလုပ်ရုံတွေ အဆက်မပြတ်လည်ပတ်နိုင်အောင် ကြိုးစားနေကြောင်းနဲ့ အလုပ်သမားအခွင့်အရေး၊ လူမှုဖူလုံရေး၊ လုပ်ခလစာတွေ အပြည့်အဝရအောင် စည်းကြပ်စစ်ဆေးပေးနေတယ်လို့ ဒီကနေ့ မေ ၁ ရက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအလုပ်သမားနေ့ (မေဒေး) အခမ်းအနားကို ပေးပို့တဲ့ သဝဏ်လွှာမှာ ပြောဆိုထားတာပါ။

“စက်ရုံအလုပ်ရုံတွေ အဆက်မပြတ်လည်ပတ်နိုင်ရေး အစိုးရ၊ အလုပ်ရှင်၊ အလုပ်သမား သုံးပွင့်ဆိုင်ကြိုးပမ်းနေတယ်၊ ကုန်ကြမ်းယူ ကုန်ချောပေး လက်ခစားလုပ်ငန်းတွေကို နိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီတွေနဲ့ တိုင်းရင်းသားလုပ်ငန်းရှင်တွေကို ဆောင်ရွက်ခွင့်ပေးနေတယ်၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဥပဒေနဲ့အညီ နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေကို ခွင့်ပြုပေးနေတယ်” လို့ စစ်ခေါင်းဆောင်က ပြောဆိုထားပါတယ်။

နိုင်ငံတကာအမြင်မှာ ပြည်တွင်းရေးကို ထိန်းသိမ်းနိုင်သယောင် စစ်ခေါင်းဆောင်က ပြောဆိုနေတာသာဖြစ်ပြီး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအလုပ်သမားရေးရာအဖွဲ့ ILO ရဲ့စစ်တမ်းတွေအရ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အလက်လက်မဲ့ ၁ သန်းကျော်အထိ ရှိနေတာပါ။

NUG အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာန ဒုဝန်ကြီး ဦးကျော်နီက "အားလုံအလိမ်အညာတွေချည်းပဲလို့ပဲ ပြောရမှာပေါ့။ အားလုံးသိပြီးသားပဲ အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက မြန်မာပြည်ကနေ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ အများကြီးစွန့်ခွာထွက်သွားကြတယ်။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ ပြန်လည် စွန့်ခွာသွားကြတယ်။ ပြည်တွင်းမှာရှိနေတဲ့ အသေးစား အလတ်စား အငယ်စား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေအနေနဲ့လည်း မင်းအောင်လှိုင်က အာဏာသိမ်းဖို့ကြိုးစားပြီးတော့ လူထုကိုဖိနှိပ်မှုမှာ လုပ်ငန်းရှင်တွေအများအပြား လုပ်ငန်းတွေ စွန့်ပစ်ပိတ်သိမ်းပြီးတော့ သူတို့ကိုယ်တိုင်ပါ ဝရမ်းတွေထုတ်ခံရပြီးတော့ တိမ်းရှောင်ရတယ်၊ ထောင်တွေထဲကိုရောက်တယ်၊ သတ်ဖြတ်ခံရတယ်၊ ဒီလိုမျိုးတွေက အများကြီးကြုံနေရတာပါ။ အသေးစား အလတ်စား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေရဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဆိုတာလည်း ဘာမှမရှိပါဘူး။ ပိုပြီးတော့တောင် ယုတ်လျော့သွားတယ်လို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ သန်းဂဏန် ၁ သန်းကျော်လောက် အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်နေပြီဆိုတာ ILO ရဲ့ အချက်အလက်တွေအရ ပေါ်လွင်နေတာပဲ။ အလုပ်လုပ်နေတဲ့ အလုပ်သမားတွေထဲမှာလည်း အလုပ်သမားအခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံရမှုက တော်တော်ဆိုးဆိုးရွားကို ဖြစ်နေတာ။ ဦးသန်းရွှေ စစ်အာဏာလက်ထက်က ချိုးဖောက်မှုမျိုးပဲ ပြန်ဖြစ်တာပဲ။ လူမှုဖူလုံရေးဆေးခန်းသွားလို့ ပါရာစီတမောကလွဲလို့ ဘာမှမရှိဘူး ဆိုတာမျိုးတွေပေါ့နော်” လို့ ပြောပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၂၀ ကိုဗစ်ကာလကတည်းက အခြေခံလုပ်သားတွေ၊ စက်ရုံအလုပ်ရုံတွေဟာ ပုံမှန်မလည်ပတ်ချိန်မှာ အခြေခံပြည်သူတွေစားဝတ်နေရေးကျပ်တည်းနေတာကို မထောက်ထားဘဲ စစ်ခေါင်းဆောင်က ထပ်မံ အာဏာသိမ်းလိုက်လို့ အခြေအနေက ပိုမိုဆိုးရွားလာနေတာပါ။

ရန်ကုန်မြို့မှာ စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး သပိတ်စစ်ကြောင်းကို အလုပ်သမားတပ်ဦးက ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၆ ရက်နေ့မှာ အစောဆုံးစတင်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး လက်ရှိအချိန်အထိ အလုပ်သမားခေါင်းဆောင်တွေဟာ အလုပ်သမားအခွင့်အရေးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်နေကြပါတယ်။ တပ်ဦးကမပါနိုင်တဲ့ အလုပ်သမားထုဟာလည်း သူတို့ရဲ့ချွေးနှဲစာနဲ့ နောက်တန်းကနေ အများအပြား ထောက်ပံ့ကူညီတာတွေရှိနေတယ်လို့ NUG တာဝန်ရှိသူတွေကပြောပါတယ်။ 

NUG သမ္မတရုံးပြောခွင့်ရှိသူ ဦးကျော်ဇော်ကလည်း “မြန်မာနိုင်ငံသမိုင်းမှာ အဆိုးရွားဆုံး အခြေအနေတခု ဖြစ်တဲ့အခုအချိန်မှာ အလုပ်သမားတွေအတွက် အဆိုးရွားဆုံးအချိန်ပေါ့နော်။ မတရားခိုင်းတာခံရမယ်၊ အခွင့်အရေးတွေ ချိုးဖောက်ခံရမယ်၊ လခတွေမပေးတဲ့ဟာတွေလည်း ရှိနေတယ်၊ တချို့စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေက အခွင့်ကောင်းယူပြီးတော့ ခေါင်းပုံဖြတ် အမြတ်ကြီး စားနေတာတွေ အများကြီးတွေ့နေရတယ်။ မင်းအောင်လှိုင် ခေါင်းဆောင်တဲ့ စစ်ခေါင်းဆောင်တွေက အလုပ်သမားတွေဘက်က ရပ်တည်ရမယ့်အစား ကုပ်သွေးစုပ်နေတဲ့ နိုင်ငံခြားသား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေဘက်က ရပ်တည်ဆောင်ရွက်နေတဲ့သဘောတွေ တွေ့ရတယ်။ တိုက်တွန်းပြောကြားချင်တာကတော့ စစ်အာဏာရှင်စနစ် မြန်မာ့မြေပေါ်မှာ မရှိမှဖြစ်မယ်။ လူထုတရပ်လုံး တညီတညွတ်တည်း ခွန်အားပိုသုံးပြီးတော့ ခုခံတော်လှန်ခြင်းအားဖြင့် စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို အမြစ်ပြုတ်အောင်တိုက်ဖျက်ကြပါစို့လို့ မေဒေးနေ့မှာ ပြောချင်ပါတယ်ခင်ဗျ။”

လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရှိခဲ့တဲ့ အလုပ်သမားအဖွဲ့ (သမ္ဂအဖွဲ့ချုပ်) ပေါင်း ၁၈ ဖွဲ့ထဲက ၁၅ ဖွဲ့ဟာ တပ်ပေါင်းစု အဖြစ်ဖွဲ့စည်းထားပြီး NUG အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေပါတယ်။

အလုပ်သမားတွေရဲ့ အကျိုးခံစားခွင့်တွေအတွက် ဆောင်ရွက်ပေးနေတယ်လို့ စစ်ခေါင်းဆောင်က ပြောနေပေမဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံမှာ  အလုပ်သမားအခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ   ဆိုးဆိုးရွားရွားဖြစ်နေသလို အလုပ်သမားခေါင်းဆောင်တွေ၊ အလုပ်သမားအခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူတွေ ရာနဲ့ချီပြီး ဖမ်းဆီးထောင်ချခံထားရပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံ အလုပ်သမားသမဂ္ဂအဖွဲ့တွေကတော့ အနိမ့်ဆုံးလုပ်ခလစာ တိုးပေးဖို့၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားစံနှုန်းတွေကို လေးစားလိုက်နာဖို့၊ ဖမ်းဆီးခံ အလုပ်သမား ခေါင်းဆောင်တွေကို အမြန်ဆုံးပြန်လွှတ်ပေးဖို့၊ အလုပ်သမားအခွင့်အရေး အချိုးဖောက်တဲ့ အလုပ်ရှင်တွေကို ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူပေးဖို့ မေဒေးနေ့မှာ တောင်းဆိုထားပါတယ်။

ထိုင်း-မြန်မာ နယ်စပ်ဒေသတွေမှာ အပိုဒ် ၆၄ (နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် အလုပ်လုပ်ခွင့် စာအုပ်) ကိုင်ဆောင်ထားတဲ့ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတွေအတွက် ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်၊ မဲဆောက်မြို့မှာ မတ်လ ၂၃ ရက်က ထိုင်းအလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာန တာဝန်ရှိသူတွေ၊ ထိုင်းတက္ကသိုလ်က သုတေသီတွေနဲ့ မြန်မာအလုပ်သမားရေး ဆောင်ရွက်သူတွေ တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခဲ့ကြတာပါ။

အထူးသဖြင့် နယ်စပ်ဒေသက ရာသီအလိုက် အလုပ်သမားတွေ ကိုင်ဆောင်ထားတဲ့ အပိုဒ် ၆၄ စာအုပ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး လိုအပ်ချက်တွေ၊ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရမယ့် စရိတ်တွေ၊ အလုပ်သမားတွေ ရပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေးတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဆွေးနွေးခဲ့ကြတယ်လို့ မြန်မာပြည်သားများအရေး ပူးတွဲလှုပ်ရှားမှု ကော်မတီ (JACBA) ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမိုးကြိုးက ပြောပါတယ်။

"အပိုဒ် ၆၄ လုပ်ရမှာ ကုန်ကျစရိတ် သက်သာဖို့ ပြင်ဆင်ရမယ်။ အစိုးရက သတ်မှတ်တာ ဘတ် ၁၆၀၀၊ အပြင်မှာ ကုန်ကျတာ ၁၀၀၀၀ အထိ ဖြစ်နေတယ်။ အဲ့တော့ အဲ့လက်မှတ် လုပ်ရမယ့် ကုန်ကျစရိတ်ကို ပြန်သုံးသပ်ရမယ်။ ဒီ အပိုဒ် ၆၄ နယ်စပ်အလုပ်သမား လက်မှတ်ကိုင်ထားရင် ထိုင်းဥပဒေမှာ အလုပ်သမားအခွင့်အရေး ဘယ်လောက်ထိ အတိအကျရမှာလဲ။ အကာအကွယ် ရမှာလဲဆိုတာ ဖော်ပြဖို့ လိုတယ်။ ဒီဥပဒေက လတ်တလော အလုပ်ရှင်လည်း မသက်သာဘူး။ အလုပ်သမားလည်း မထောင်းသာဘူး။ ဘယ်လို ပြင်ဆင်မလဲ။ လူမှုဖူလုံရေး အခွင့်အရေး အတိအကျ လိုအပ်တယ်။”

လက်ရှိ ထိုင်းနိုင်ငံ မဲဆောက်ဒေသ ၃ မြို့နယ်မှာ အပိုဒ် ၆၄ စာအုပ် ကိုင်ထားသူတွေဟာ စက်ရုံအလုပ်ရုံငယ်တွေ၊ အိမ်တွင်းမှု အလုပ်လုပ်သူတွေ ဖြစ်နေပြီး ရာသီအလိုက် အလုပ်သမား ဒါမှမဟုတ် ခြံတောင်ယာနဲ့ ဥယျာဉ်ခြံ လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သူတွေ ဖြစ်ရမယ်လို့ JACBA အဖွဲ့က ပြောပါတယ်။

အလုပ်သမား ဥပဒေ အပိုဒ် ၆၄ ဟာ ထိုင်းအလုပ်ရှင်ရဲ့ အာမခံစနစ်နဲ့ မြဝတီ-မဲဆောက်၊ ‌ကော့‌သောင်း-ရ‌နောင်းနဲ့ တာချီလိတ်-မယ်ဆိုင် စတဲ့ နယ်စပ်မြို့တွေမှာသာ အလုပ်လုပ်ခွင့် ရှိပြီး ၃ လတစ်ကြိမ် အလုပ်လုပ်ခွင့်နဲ့ ဗီဇာသက်တမ်း ၁ လ တို့နဲ့ အလုပ်လုပ်ခွင့်ရတဲ့ စနစ် ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ အပိုဒ် ၆၄ စာအုပ်ကိုင်ဆောင်သူတွေအတွက် တိကျ ခိုင်မာတဲ့ လူမှုဖူလုံရေးစနစ် မရှိဘူးလို့ အလုပ်သမားအရေး ဆောင်ရွက်သူတွေက ပြောပါတယ်။

"အပိုဒ် ၆၄ မှာ အကြီးမားဆုံး အားနည်းချက်က နယ်မြေ ဧရိယာ အကန့်အသတ်၊ မဲဆောက်အပါဝင် မြို့နယ် ၃ မြို့နယ်ပဲ သွားလို့ရတယ်။ အလုပ်သမား အခွင့်အရေး အတိအကျ မရဘူး။ စာရွက်စာတမ်း ဝေ့ါပါမစ်ကို ၃ လ တကြိမ်တိုး၊ ဗီဇာကို တလတကြိမ် တိုး၊ ကုန်ကျစရိတ်တွေ တမျိုးပြီးတမျိုး ထွက်တယ်။ အလုပ်ရှင် တိတိကျကျ ခိုင်ခိုင်မာမာ နှစ်တပတ်လည်လုံး ရဖို့ မသေချာဘူး။ အလုပ်ရှင်က အသာစီးရတယ်။ လက်ပြတ် ခြေပြတ် အသက်ဆုံးရှုံး ဖြစ်လာရင် တိကျ ခိုင်မာတဲ့ လူမှုဖူလုံရေးစနစ် မရှိသေးဘူး"လို့ JACBA ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမိုးကြိုးက ပြောပါတယ်။

ထိုင်းနိုင်ငံ၊ တာ့ခ်ခရိုင်မှာ စာအုပ်အပြာ (အပိုဒ် ၆၄) ကိုင်ဆောင်ပြီး အလုပ်လုပ်တဲ့ အလုပ်သမား အရေအတွက် ၂၇၀၀၀ ရှိခဲ့ပြီး လက်ရှိမှာတော့ ၂၀၀၀၀ ဝန်းကျင်သာ ရှိတော့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ ကိုဗစ်ကာလမှာ စာအုပ် သက်တမ်း မတိုးတာတွေ၊ တချို့ အလုပ်သမားတွေက စာအုပ်အပြာ မကိုင်ဘဲ အလုပ်လုပ်နေတာတွေကြောင့် ပမာဏ နည်းသွားတာလို့ သိရပါတယ်။

စစ်တပ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် အိမ်နီးချင်းထိုင်းနိုင်ငံကို နည်းအမျိုးမျိုးနဲ့ ရွှေ့ပြောင်းလာသူတွေ များပြားလာပြီး ထိုင်းနိုင်ငံတွင်းမှာ အလုပ်လုပ်ကိုင်နေတဲ့ မြန်မာအရေအတွက် ၅ သန်း နီးပါးရှိပြီလို့ အလုပ်သမားအရေး ဆောင်ရွက်သူတွေက ခန့်မှန်းထားပါတယ်။