မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်ကအာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက်ပိုင်း မြစ်ချောင်းအင်းအိုင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်တွေအတွက် ပိုပြီးစိုးရိမ်ဖွယ်ရာဖြစ်လာတယ်လို့ ရှမ်းပြည်မြစ်ချောင်းများကွန်ရက်အဖွဲ့က ပြောပါတယ်။

စစ်ကောင်စီ အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက် တိုင်းပြည်မှာ နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်ဘဲ စီးပွားရေး ကျဆင်းလာကြောင်း၊ နိုင်ငံ့စီးပွားရေးကျဆင်းတော့ စစ်ကောင်စီဟာ ငွေရေးကြေးရေး အကျပ်အတည်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံခြားဖက်စပ်ကုမ္ပဏီတွေကို ရေကာတာတည်ဆောက်တာ၊ မြေပေါ်မြေအောက် သယံဇာတသတ္တုတူးဖော်တာတွေ ခွင့်ပြုခဲ့တာတွေကြောင့် မြစ်ချောင်းအင်းအိုင် ပတ်ဝန်းကျင်သဘာဝထိန်းသိမ်းရေးအတွက် ပိုမိုစိုးရိမ်လာရတယ်လို့ ရှမ်းပြည်မြစ် ချောင်းများကွန်ရက်အဖွဲ့ ပြောခွင့်ရ စိုင်းဟော်ရှဲန်က ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။ 

“စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက် နိုင်ငံခြားဝင်ငွေရဖို့ ကုမ္ပဏီတွေကို ရွှေတူးဖော်ဖို့၊ သတ္တုတူးဖော်ဖို့၊ ရေကာတာစီမံကိန်းတွေ ဆက်လုပ်ဖို့ ခွင့်ပြုလိုက်တယ်လို့   ကျနော်တို့သိရတယ်။ သူတို့ အဲဒီလိုလုပ်တာကို ဒေသခံပြည်သူကို အသိမပေးဘူး၊ ပြည်သူတွေရဲ့ သဘောဆန္ဒ မကောက်ခံဘူး၊ တဖက်သတ် လုပ်ချင်သလို လုပ်တယ်။ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကာလဆိုတော့ ဒေသခံပြည်သူတွေက အဲဒီလုပ်ရပ်တွေကို ကန့်ကွက်ဆန္ဒပြဖို့ ခက်ခဲတယ်၊ ကိုယ့်ဒေသရဲ့ ရေမြေသယံဇာတကို ကိုယ့်ဘာသာကိုယ်  ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းဖို့ အခွင့်အရေးနည်းသွားတယ်။”

ခုလိုအခြေအနေမျိုးမှာ လုံခြုံရေး စိတ်မချရတာကတကြောင်း၊ ဒေသခံတိုင်းရင်းသားတွေပေါ် ငဲ့ကွက်တဲ့အနေနဲ့ ဒေသထဲ လာရောက်လုပ်ကိုင်မှုကို ရပ်တံ့ရုပ်သိမ်းဖို့ နိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီတွေကို တောင်းဆိုတိုက်တွန်းတယ်လို့ သူက ဆက်ပြောပါတယ်။ 

စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ကျောက်မီးသွေး တိုးချဲ့တူးဖော်မှုကြောင့် သဘာဝဝန်းကျင် ထိခိုက်မှုခံစားရတဲ့ ဒေသခံတွေထဲမှာ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း ကျောက်မဲခရိုင် သီပေါမြို့နယ် နမ့်မချောင်းတလျှောက်နေ  ပြည်သူတွေလည်း အပါအဝင်ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒါကြောင့် နမ့်မချောင်းကမ်းရှိ နမ့်မ၊ နားနွဲ့၊ မောက်တောင်း နဲ့ မိုင်းကျစ် စတဲ့ကျေးရွာအုပ်စု ၄ စုက ရွာသားအချို့ဟာ မတ် ၁၄ ရက်နေ့ ကျရောက်တဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ မြစ်ချောင်းများနေ့က  နမ့်မချောင်းမှာ လာရောက်စုဝေးပြီး ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ မြစ်ချောင်းများ လွတ်လပ်စွာစီးဆင်းရေး၊ သဘာဝဝန်းကျင်မပျက်စီးရေး  ဆုတောင်းပွဲပြုလုပ်ခဲ့ပါတယ်။ 

အဆိုပါဆုတောင်းပွဲမှာ “မြစ်များသည် တစုံတဦးတဖွဲ့၏ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအကျိုးစီးပွားအတွက် ရောင်းရန်မဟုတ်၊ ကမ္ဘာတည်သရွေ့ ရှမ်းပြည်က မြစ်တွေ လွတ်လပ်စွာစီးဆင်းပါစေ” စတဲ့ပိုစတာတွေ ကိုင်ဆောင်ပြီး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာမြစ်ချောင်းနေ့ သမိုင်းကြောင်းနဲ့ နမ္မတူမြစ်နဲ့ သံလွင်မြစ် အပါအဝင် ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ မြစ်တွေပေါ်မှာ ရေကာတာ ဆောက်လုပ်မှုအကြောင်းတွေ ဟောပြောခဲ့ကြပါတယ်။

ခုချိန်မှာတော့ ဘဏ်တွေ ဘယ်လို အခြေအနေဆက်သွားမလဲဆိုတာ ပြည်သူတိုင်းတွေးဆနေကြမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့် တိုင်းပြည်စီးပွားရေးထိခိုက်မှုတွေကို နှိုးဆွဖို့၊ ကုစားဖို့ လုပ်ရမယ့်အချိန်မှာ အာဏာသိမ်းမှုကို ရုတ်တရက်ကြုံလိုက်ရတဲ့ နိုင်ငံအတွက်ကတော့ ဆုံးရှုံးမှုတွေက ဘယ်လောက်အတိုင်းအတာအထိ ဖြစ်လာမှာလဲ။

မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်အနေနဲ့ လတ်တလောဘဏ်နဲ့ ငွေကြေး ပြဿနာတွေကို ဘယ်လိုကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်မလဲဆိုတာ အများက အာရုံစိုက်နေကြပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ရသုံးဘတ်ဂျက်ဟာ လိုငွေပြစနစ်ကို ကျင့်သုံးတာဖြစ်ပြီး ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ လိုငွေက ကျပ် ၅၉၀၀ ဘီလီယံ ( ၅ဒသမ၉ ထရီလီယံ) ရှိပါတယ်။ 

NLD အစိုးရ သက်တမ်းမှာပင် ကိုဗစ်ကြောင့် စီးပွားရေးထိခိုက်မှုတွေကို နှိုးဆွဖို့အတွက် World Bank နဲ့ IMF တို့ရဲ့ အကူအညီ( ခန့်မှန်း  US$ 1.3 Billion) နဲ့ ဆောင်ရွက်ရမယ့် ကိစ္စတွေက အခုအခြေအနေတွေကြောင့်ရပ်ဆိုင်းသွားခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။  NLD အစိုးရအနေနဲ့ ငွေမာကို အာမခံထားပြီး Injection ထိုးထည့်ခြင်းအားဖြင့် စီးပွားရေးကို နှိုးဆွမယ့် အစီအမံရှိခဲ့တာပါ။ မူလ ဘတ်ဂျက်လိုငွေကို ဖြည့်ဆည်းမယ့် အစီအစဉ်ဖြစ်တဲ့ အစိုးရငွေတိုက်စာချုပ်၊ ငွေချေးစာချုပ် ရောင်းချမှုနဲ့ ဗဟိုဘဏ်ဆီမှ ချေးယူမှုတွေက ၃ ထရီလီယံ ပမာဏ ဖြစ်ပါတယ်။ သို့သော် အာဏာသိမ်းအပြီး T-bill,T-bond ရောင်းချမှုကအလုပ်မဖြစ်ခဲ့ပါဘူး။ 

အခွန်ရငွေနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး ၉ ထရီလီယံ လျာထားခဲ့ပေမယ့် ကိုဗစ်ကာလ relief plan နဲ့ ခုကာလမှာ ဖြစ်ပျက်မှုတွေကြောင့် ၄၀ ရာနှုန်းလောက်သာ အများဆုံးရနိုင်ခြေရှိပါတယ်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ၊ ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းတွေ ရပ်တန့်မှုနဲ့အတူ ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်မှုနဲ့ ဝန်ဆောင်မှု GDP က ထိုးကျသွားတဲ့အပြင် Sanction ကြောင့် နိုင်ငံပိုင်ထုတ်လုပ်မှုနဲ့ သယံဇာတလုပ်ငန်းမှ ရငွေတွေလည်း လျော့နည်းသွားပြီး လိုငွေကတော့ လျော့သွားမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီနေရာမှာ ကုန်သွယ်မှု လိုငွေ (Trade Deficit) ကြီးကြီးမားမားပေါ်ပေါက်လာပြီး ဒေါ်လာ ရှားသွားကာ ငွေမာ မလုံမလောက်ဖြစ်လာပါတယ်။ ဒါ့အပြင် နိုင်ငံခြားရင်းနှီး မြုပ်နှံမှုတွေ ဆုတ်ခွာသွားတဲ့ သက်ရောက်မှုကလည်း ထပ်မံ ပေါင်းစပ်လာပါတယ်။ မူလကတည်းက လိုငွေ ၅ ဒသမ ၉ ထရီလီယံ ထက်ကို ဘယ်လောက်များ လာနိုင်မလဲ ဆိုတာ မှန်းဆ ကြည့်နိင်ပါတယ်။

လတ်တလော ဘဏ်တွေရဲ့ အကြပ်အတည်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဗဟိုဘဏ်က ဖြေရှင်းဖို့နည်းလမ်းတွေ ကြိုးစားနေကြပေမယ့် အဓိကပြဿနာကို မကိုင်တွယ်နိုင်ရင်ဆေးမြီးတိုသာဖြစ်လာမှာဖြစ်ပြီး အောင်မြင်နိုင်ဖွယ်ရာ လုံးဝ မရှိပါဘူး။ ဘဏ်တွေကို ထိန်းကျောင်းတာအပါအဝင်ငွေစက္ကူအသစ် ရိုက်ထုတ်ခြင်း‌တွေ လုပ်လာမယ်လို့တွေးဆရပါတယ်။ ဒီအတောအတွင်းမှာပဲ ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်တွေရဲ့ဗဟိုဘဏ်မှာ အပ်နှံထားရှိရမယ့် အနည်းဆုံးသီးသန့် ငွေလိုအပ်ချက် (Mininumn Reserve Requirement)ကို ရာခိုင်နှုန်းလျှော့တာလုပ်ပေမယ့် ငွေကြေးလည်ပတ်မှုကို ပြန်လည်သွက်လက်စေမှာမဟုတ်ပါဘူး။ ဘာ့ကြောင့်လဲဆိုတော့ ပြည်သူတွေရဲ့ မယုံကြည်မှုက ဆက်ဖြစ်နေမှာ ဖြစ်ပြီး လှည့်ပတ်သုံးစွဲငွေထဲမှာကိုပဲ ပျောက်သွားမှာဖြစ်ပါတယ်။

ဒါတွေဘာ့ကြောင့်ဖြစ်တယ်ဆိုတာကို ဗဟိုဘဏ်က သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွေကနေ ဖြေရှင်းချက်အမှားတွေပေးနေပြီး နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုကြောင့်ဖြစ်တယ်ဆိုပြီး ပြောပေမယ့်ဒါဟာ နိုင်ငံရေးသမားတွေဘက်ကို အပြစ်ဖို့တဲ့ သဘောနဲ့ ရောထွေးစေလိုက်ပါတယ်။ ငွေကြေး ယုံကြည်မှု အဆောက်အဦ (Trust Building)ဟာ အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် ပြိုကျသွားပြီဖြစ်တာကို ဗဟိုဘဏ်အနေနဲ့ဝန်ခံရမှာဖြစ်ပါတယ်။

ပြည်သူတွေရဲ့ ငွေတွေတန်ဖိုး ဆက်တိုက်ကျဆင်းမှုကိုတောင် မထိန်းနိုင်တဲ့ ဗဟိုဘဏ်ကို အယုံအကြည် ရှိလာမှာမဟုတ်တဲ့အပြင် ဒေါ်လာထုတ်ရောင်းတာ/ဝယ်ယူတာတွေနဲ့ ငွေကြေးဈေးကွက်ကို ပုံမှန်ထိန်းကျောင်းတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တွေပါ ပျက်ကွက်နေတာတွေဟာ ပြည်သူတွေကို ပိုအထိနာစေပြီး ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းတွေလည်း ကိုရပ်တန့်သွားစေပါတယ်။

မကြာခင်ကာလမှာပဲ  ဗဟိုဘဏ်အနေနဲ့ ငွေစက္ကူအသစ်ရိုက်ထုတ်ပြီး ထိန်းဖို့ကြိုးစားဦးမယ့် အနေအထားရှိလာနိုင်ပါတယ်။ အာမခံမရှိပဲနဲ့ ငွေစက္ကူ အလွန်အမင်းရိုက်ထုတ်ခြင်းရဲ့ ဆိုးကျိုးကို ဗဟိုဘဏ်က တာဝန်ရှိသူတွေ ပိုသဘောပေါက်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ဘတ်ဂျက်လိုငွေအပြင်၊ ဘဏ်တွေမပြိုလဲအောင် ရိုက်ထုတ်ရမယ့်ပမာဏက အမြောက်အမြားဖြစ်ပြီး ခန့်မှန်းချေ ၅ ထရီလီယံ လောက် ရှိမှာပါ။ ဒါကို ဗဟိုဘဏ်အနေနဲ့ တုံ့ပြန်မှုအပေါ်မူတည်ပြီး ငွေစက္ကူကို ပမာဏအလိုက် ထိုးထည့်(Injection) လာနိုင်ပါတယ်။ ပုဂ္ဂလိကဘဏ်တွေမှာလည်း အရင်ကတည်းက ကြွေးဆုံးတွေ(NPL) အများအပြားရှိနေတာပါ။ 

၂၀၁၈-၁၉ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ ပြည်သူတွေရဲ့ ဘဏ်အပ်ငွေ ကျပ် ၁၇ ထရီလီယံ ရှိပြီး NPL က ၉ ထရီလီယံ ခန့် ရှိခဲ့ပါတယ်။ဒါဟာ ကျန်ခဲ့တဲ့ ၃ နှစ်က ဖြစ်ပြီး ခုချိန်မှာ ကိန်းဂဏန်းပိုများလာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။  Trust Building ပြိုလဲမှုကြောင့် ငွေသားက အထုတ်သာရှိပြီးအသွင်းမရှိတဲ့ အနေအထားမှာ ပြည်တွင်းကျပ်ငွေဟာ ( local currency)  ဟာ ရှားပါးသွားတာပဲဖြစ်ပါတယ်။ အမေရိကန်က USD 1 billion Freeze လုပ်ထားတာရယ်၊ တခြား အာမခံရယ် မရှိတာကြောင့် ငွေစက္ကူရိုက်ထုတ်မှုရှိလာမယ်ဆိုရင် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်း( Inflation rate) ဟာ ကြောက်စရာကောင်းလောက်အောင် မြင့်တက်လာမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့်ပဲ ငွေမာဖြစ်တဲ့ ဒေါ်လာကို ဘယ်လို ရှာယူမလဲဆိုတာလည်း ဆက်စပ်လာပါတယ်။  တရုတ်နိုင်ငံဆီမှ အကူအညီရယူမှု ပုံစံမျိုးနဲ့ Hard Currency အတွက် ကြိုးစားဖန်တီးလို့ ရနိုင်ပေမယ့် Local Currency အတွက်ဆိုရင်တော့ ဂျာမနီက ငွေစက္ကူနဲ့ ဆေးသားကုန်ကြမ်း sanction လုပ်ထားလို့ ဗဟိုဘဏ်ကို ခေါင်းခြောက်စေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အရည်အသွေးပုံစံ တမျိုးနဲ့ ငွေစက္ကူအသစ်တွေ ထုတ်လာမယ်ဆိုရင်တော့ ပြည်သူရဲ့တုံ့ပြန်မှု အခြေအနေတွေ ဘယ်လိုဆက်ဖြစ်လာမလဲဆိုတာ ထည့်တွက်ထားရမှာပါ။ ငွေစက္ကူ အသစ် ရိုက်ထုတ်ဖို့ ငွေမာ လုံလုံ လောက်လောက် မရှိဘဲနဲ့ တော့ ပြည်သူ့ဆီက ယုံကြည်မှု ရနိုင်စရာ အကြောင်း မရှိပါဘူး။

နိုင်ငံတွင်းမှာလှည့်ပတ်သုံးစွဲနေတဲ့ ငွေသားကျပ် ပမာဏဟာ အမှန်တကယ်ထက် ရာခိုင်နှုန်း နည်းတာ သဘာဝဆိုပေမယ့် ခုချိန်ခါမှာတော့ ငွေကြေးတန်ဖိုးမတည်ငြိမ်မှုရယ်၊ ဘဏ်တွေပြိုလဲမှာကိုပါ စိုးရိမ်နေကြတာကြောင့် နိုင်ငံရေးအခြေအနေကို ပြည်သူတွေကိုယ်တိုင် ယုံကြည်လာမှသာလျှင် ဒီအခက်အခဲကို လွန်မြောက်နိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။

အာဏာသိမ်းတဲ့ ရက်ပေါင်း ၁၀၀ ကျော် ကာလအတွင်းမှာ အသေးစား၊အလတ်စား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ ပျက်ယွင်းတဲ့အထိ ထိခိုက်ပြီး အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းကလည်း များပြားလာပါတယ်။ ပြည်သူတွေရဲ့ အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်မှုတွေဟာ  ပစ်ခတ်နှိမ်နင်းမှုတွေကြောင့် နည်းပါးသလိုရှိပေမယ့် အာဏာသိမ်းတဲ့ အထက်ပါအကျိုးဆက်တွေကြောင့် မပြီးဆုံးသေးတဲ့ ဇာတ်လမ်းသဖွယ်ဖြစ်နေပြီး အခွင့်အခါပေးတာနဲ့ ထတောက်မယ့် မီးတောက်တွေအဖြစ် ရှိနေဦးမှာဖြစ်ပါတယ်။

NLD အစိုးရလက်ထက် တိုင်းပြည်တည်ဆောက်ရေးကို သွားနေစဉ်မှာပဲ ခုလိုအာဏာသိမ်းနောက်ဆက်တွဲတွေကြောင့် တိုင်းပြည်ဟာ ဆင်းရဲတွင်းထဲကို ပိုမို နက်ရှိုင်းစွာကျဆင်းခဲ့ရပါပြီ။ ဘယ်လို အဆုံးသတ်မှုမျိုးဖြစ်လာပါစေ မဖြစ်မနေထည့်သွင်းစဉ်းစားထားရမှာက State Building ကို ဦးစားပေးထားရမှာဖြစ်ပြီး ရှည်လျားမယ့် နိုင်ငံရေးပြသာနာတွေကိုဖြေရှင်းရင်းနဲ့အတူ ပြည်သူတွေကို ဆင်းရဲမှုက ကယ်ထုတ်ပေးနေရမယ်ဆိုတာလည်းရှိနေပါတယ်။ 

တပ်မတော်အတွင်းမှာလည်း ငွေကြေးနှင့် ဘဏ္ဍာရေးစနစ်ကို နားလည်သူတွေအနေနဲ့ ဘယ်လောက်အထိအောင် ဆိုးကျော့တွေဆက်ဖြစ်ပြီး အဆုံးသတ်ရခက်ခဲတဲ့ တိုင်းပြည်ဆင်းရဲတွင်းနက်လာမယ့် အခြေအနေတွေကို သဘောပေါက်နေကြမှာဖြစ်ပါတယ်။ အခုအခြေအနေဟာ ဘဏ္ဍာရေးစနစ်ပြိုလဲမှုကိုသွားနေတာ၊ ကုစားဖို့ အရမ်းခက်ခဲတဲ့ အနေအထားဆီသို့ ဦးတည်နေတယ်ဆိုတာလောက်တော့ သိကြမှာပါ။

နောက်ဆုံး အချိန်တွေအထိ တိုင်းပြည် Failed State ဖြစ်လာတော့မယ့်အခြေအနေကနေ ဘယ်လိုအရာက ဆွဲထုတ်ကယ်တင်မလဲ ဆိုတာ...။

  (အမျိုးသားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦး)