စစ်အာဏာသိမ်းကာလ တနှစ်ကျော်အတွင်း တိုက်ပွဲတွေနဲ့ လုံခြုံရေးအခြေအနေတွေကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်းက အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးခဲ့ကြရသူ ၂ သိန်း ၂ သောင်း ကျော် ရှိလာခဲ့ပြီလို့ ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး (UNHCR) က ထုတ်ပြန်ပါတယ်။
အိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးခဲ့ကြရသူတွေထဲမှာ ကယားပြည်နယ်က လူဦးရေ ၉၂,၄၀၀၊ ကရင် ပြည်နယ်မှာ ၆၈,၄၀၀၊ ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းမှာ ၆၀,၅၀၀၊ မွန်ပြည်နယ်မှာ ၇,၅၀၀၊ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးမှာ ၂,၆၀၀ နဲ့ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးမှာ ၈၀၀ လောက် ပါဝင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ဒါ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံအရှေ့တောင်ပိုင်းမှာ စစ်ကောင်စီတပ်တွေ၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေကြားက တိုက်ပွဲတွေ ပြင်းထန်နေပြီး ဒီးမော့ဆိုနဲ့ ဖယ်ခုံမြို့နယ်တွေက လူဦးရေ ၃,၃၇၀ လောက်ဟာ ကယားပြည်နယ်၊ ဒီးမော့ဆိုနဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းက ဆီဆိုင်၊ ရပ်စောက်၊ ဖယ်ခုံနဲ့ ပင်လောင်းမြို့နယ်တွေဆီ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၆ ရက်ကတည်းက အိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးခဲ့ကြရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ကရင်ပြည်နယ် လေးကေ့ကော်မှာတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈ ရက်နဲ့ ၁၉ ရက်တွေအတွင်း အချိန်အခါမဟုတ် မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းမှုကြောင့် တိုက်ပွဲရှောင်ထွက်ပြေးလာ သူဦးရေ ၅,၀၀၀ လောက် နေထိုင်နေတဲ့ ယာယီစခန်းတွေမှာ ရေကြီးရေလျှံမှုတွေ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ လူသားချင်းစာနာမှုလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်သူတွေဟာ လိုအပ်ချက်မြင့်တက်လာတဲ့ အစားအစာ၊ ဆေးဝါးနဲ့ အမိုးအကာတွေ ရရှိရေးအတွက် မိတ်ဖက်အဖွဲ့တွေနဲ့ ပူးပေါင်းကူညီပေးနိုင်အောင် ကြိုးစားနေတယ်လို့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြတယ်။
တချိန်တည်းမှာပဲ လူဦးရေ ၇,၀၀၀ လောက်ဟာ မူလနေထိုင်ရာ နေရာတွေကို ပြန်လာခဲ့ကြပြီး အဲဒီလို ပြန်လာကြသူတွေထဲမှာ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလကတည်းက ကရင်ပြည်နယ်၊ ကော့ကရိတ်မြို့နယ်တောင်ပိုင်းက နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးလာရသူဦးရေ ၄,၇၄၀ အပြင် ကယားပြည်နယ် လွိုင်ကော်မြို့နယ်က ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းဆီ ယာယီရွှေ့ပြောင်း နေထိုင်ရသူတွေလည်း ပါဝင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
အခုဖြစ်ပွားနေတဲ့ conflict dynamics အခြေအနေအရ ကယားပြည်နယ်ဆီ ပြန်လာမှုတွေဟာ ယာယီဖြစ်ပြီး နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးမှုတွေ ပြန်လည်ဖြစ်ပွားမယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂက ခန့်မှန်းထားပါတယ်။
ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူပေါင်း ၁ သိန်းခွဲကျော် အိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးနေရပြီး ကယား(ကရင်နီ)ပြည်ထဲမှာ အများဆုံးဖြစ်တယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းရေးမှူးရုံး (OCHA) က ပြောပါတယ်။
လက်ရှိမှာ ကိုဗစ်ကြောင့် လူသားချင်းစာနာမှုအခြေအနေဟာ ပိုဆိုးရွားလာနေပြီး လူထုအသိုင်းအဝိုင်းနဲ့ စစ်ရှောင်စခန်းတွေမှာ ပဋိပက္ခဒဏ်ကို ခံစားနေရတဲ့အပြင် အကူအညီ လိုအပ်တာတွေလည်း ရှိနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ကယားနဲ့ ကရင်ပြည်နယ်တို့မှာ စစ်တပ်နဲ့ ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်၊ ကရင်နီ အမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီတပ်တို့ကြား တိုက်ပွဲတွေဖြစ်နေပြီး ကယားပြည်နယ် နန့်ဖီးဒေသက လူပေါင်း ၄၀ဝဝ လောက် နေရပ်ရွှေ့ပြောင်းလာရတယ်လို့ ဒီနေ့ ထုတ်ပြန်ဖော်ပြထားပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီရုံး (UNHCR) ရဲ့ ခန့်မှန်းချက်အရ တိုက်ပွဲနဲ့ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နောက်ပိုင်းကတည်းက လုံခြုံရေးအခြေအနေတွေကြောင့် လူဦးရေ ၁၅၄၀၀၀ လောက်ဟာ အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးခဲ့ရပြီး ကယားမှာ ၈၆၀၀၀၊ ကရင်မှာ ၄၇၄၀၀၊ ရှမ်းတောင်ပိုင်းမှာ ၂၀၃၀၀၊ မွန်ပြည်နယ်မှာ ၁၁ဝဝ လောက် ပါဝင်တယ်။
ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းက သီပေါ၊ ကျေးသီး၊ မိုင်းကိုင်မြို့နယ်တို့မှာလည်း ဇူလိုင်လလယ်လောက်ကတည်းက နေရပ်စွန့်ခွာတာ၊ မူလနေရာကို ပြန်လာတာတွေရှိနေပြီး ၂၀၂၁ နှစ်စကတည်းက လူပေါင်း ၂၄၉၅ဝ လောက်ဟာ အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးရသလို မြို့နယ် ၅ ခုမှာ လူ ၅၀ဝ၀ လောက်ဟာ ယာယီစခန်းတွေမှာ ဆက်နေထိုင်ကြရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ကချင်ပြည်နယ်မှာတော့ ထပ်ပြီး နေရပ်စွန့်စွာရတာတွေ မကြားရဘဲ လူဦးရေ ၇၈ဝဝ လောက်ဟာ မြို့နယ် ၈ ခုက ယာယီစခန်းတွေမှာ နေထိုင်နေရတယ်လို့ လိုပါတယ်။
မေလနဲ့ ဇွန်လတို့မှာ ချင်းပြည်နယ်က မြို့နယ် ၅ ခု၊ မကွေးတိုင်း ဆောမြို့ နယ်၊ စစ်ကိုင်းတိုင်း ကလေးမြို့နယ်တို့က ယာယီစခန်း ၁၀၀ မှာ လူဦးရေ ၁၉၀၀၀ လောက် နေထိုင်နေကြရပြီး ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝမြို့နယ်က လူပေါင်း ၉၅ဝဝ လောက်ဟာလည်း ယာယီစခန်းတွေမှာ နေထိုင်နေကြရပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်သတ္တပတ်တွေကတည်းက ရခိုင်ပြည်နယ်က စစ်ရှောင်စခန်းတွေမှာ ရိက္ခာပြတ်နေပြီး လူသားချင်းစာနာမှု လုပ်ငန်းတွေဟာ သွားလာခွင့်၊ ငွေကြေးအခက်အခဲနဲ့ ကိုဗစ်ကြောင့် ခက်ခဲနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂအနေနဲ့ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း အခက်အခဲဖြစ်လာတဲ့ လူဦးရေ ၂ သန်းအပါအဝင် လူပေါင်း ၃ သန်းဆီကို လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီတွေ ပေးနိုင်ဖို့ ဦးတည်ထားတယ်လို့ ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
