စစ်တပ်ကျောထောက်နောက်ခံပြုထားတဲ့ ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးခင်ရီဟာ ရခိုင်ပြည်နယ်တောင်ပိုင်းက မြို့နယ် ၇ ခုကို လာပြီး ပါတီဝင်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့တယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။

ဦးခင်ရီဟာ ပါတီဝင်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံစဉ်မှာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ခေတ်အဆက်ဆက် ဖြတ်သန်းခဲ့တဲ့ သမိုင်းဖြစ်ရပ်များ၊ ၂၀၂၀ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲမှာ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ မဲမသမာမှုတွေ၊ ဒုတိယ ရက် ၉၀ ကာလ ဆောင်ရွက်ရန်ကိစ္စရပ်များ၊ ဝိသမလောဘသားတို့ရဲ့ စီးပွားရေး ထောင်ချောက်တွေ၊ မှန်ကန်မှုမရှိတဲ့ သတင်းဌာနတွေရဲ့ မီဒီယာထောင်ချောက်တွေ၊ အကြားအသိ သတိရှိစွာနေရေး ကိစ္စတွေ၊ တို့တာဝန်အရေး ၃ ပါးကို အလေးထားပြီး ဆောင်ရွက်ကြရန် ဆိုပြီး ပြောကြားခဲ့တာတွေရှိတယ်လို့ ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီရဲ့ လူမှုကွန်ရက်မှာ ရေးပါတယ်။

ဦးခင်ရီဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ရွေးကောက်ပွဲနှစ်ခုမှာ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ (NLD) အားကောင်းခဲ့တဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်တောင်ပိုင်းက သံတွဲ၊ ကျောက်ဖြူ၊ တောင်ကုတ်၊ အမ်း စတဲ့ ခရိုင်တွေက မြို့နယ် ၇ ခုမှာ ပါတီဝင် ၂၂၇ ယောက်နဲ့ သံတွဲမြို့နယ်ပါတီရုံးမှာ မတ် ၁၁ ရက်က တွေ့ဆုံခဲ့တဲ့အပြင် ပါတီဝင်ဟောင်း အယောက် ၈၀ ကိုလည်း ပြန်လည် စည်းရုံးခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။

ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီဥက္ကဋ္ဌရဲ့ ပါတီတွင်း စည်းရုံးရေးခရီးစဉ်ဟာ အန်အယ်လ်ဒီပါတီ မရှိတဲ့အချိန် ဒေသတွင်း ရခိုင်ပါတီတွေ အင်အားကောင်းတဲ့ နေရာမဟုတ်တဲ့ နေရာမှာ မဲအပြတ်အသတ် အနိုင်ရဖို့ ကြိုးစားနေတာလို့ ပြည်သူ့လွှတ်တော်အမတ်ဟောင်း ရခိုင်နိုင်ငံရေး လေ့လာသုံးသပ်သူ ဦးဖေသန်းက ပြောပါတယ်။

“ဒီအချိန်မှာ အန်အယ်လ်ဒီလို ပြိုင်ဘက်ပါတီကလည်း မရှိတော့သလိုဖြစ်သွားပြီး မရှိတော့ဘူးလို့ ပြောလို့ရတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် သူတို့ဘက်က ဝင်မပြိုင်ဘူးလို့ ကြေညာချက် ထုတ်ထားတယ်။ လှုပ်ရှားမှုလည်း မရှိတော့ဘူး။ ပါတီမှတ်ပုံတင်ခြင်းကတောင် ပယ်ဖျက်နိုင်တဲ့ အခြေအနေမျိုး ရှိတယ်။ အဲဒီအခြေအနေမှာ USDP ပါတီဆိုတာကလည်း စစ်တပ် ကျောထောက်နောက်ခံရှိတဲ့ စစ်ဗိုလ်အရာရှိဟောင်းတွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ပါတီဖြစ်ပြီး အတိုက်ခံပါတီမရှိ။ နောက်ပြီး ရခိုင်အမျိုးသားပါတီတွေကလည်း အင်အားကောင်းတဲ့ နေရာတွေ မဟုတ်တဲ့ အဲဒီနေရာကို USDP ပါတီက မဲကို အပြတ်အသတ်နဲ့ အနိုင်ရဖို့အတွက် အဲဒီနေရာတွေကို ကြိုးစားခြင်းလို့ မြင်တယ်။ ရွေးကောက်ပွဲကလည်း ဘယ်အချိန် ကျင်းပနိုင်မယ်မှန်းမသိ၊ ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တရားဝင် ထုတ်ပြန်ထားတာလည်း မရှိသေးဆိုတော့ ဒီလို ကြားကာလမှာ ပါတီတွေ မြေပြင်ကိုဆင်းပြီး စည်းရုံးရေးဆင်းပြီး အဲဒီလို အချိန်အခါမျိုးမှာ လက်ဦးမှုရအောင် သူ့ပါတီဝင်တွေကို စည်းရုံးရေးဆင်းနေတာ ဖြစ်တယ်။”

အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီက လုပ်တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကို ပြည်တွင်းပြည်ပက အသိအမှတ်ပြုမှာ မဟုတ်ဘဲ အရေးပေါ်ကာလ ဘယ်လောက်ကြာမြင့်မှာ မသိရသေးသလို အခြေအနေမျိုးမှာ စစ်တပ်အင်အားစုတခု ပါတီအင်အားစုတခု ပေါင်းပြီးတော့ အားကောင်မောင်းသန် ဖြစ်နိုင်အောင် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားခြင်းမျိုးသာ ဖြစ်နိုင်ပြီး ရွေးကောက်ပွဲမှာသာ အနိုင်ရသွားရင်လည်း နိုင်ငံတကာနဲ့ ပြည်သူတွေရဲ့ အသိအမှတ်ပြုခံရမှာမဟုတ်ဘဲ ဂုဏ်သိက္ခာမရှိတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အနိုင်ယူဖို့ ကြိုးစားနေခြင်းသာဖြစ်တယ်လို့ သူက ဆက်ပြောပါတယ်။

စစ်ကောင်စီက နိုင်ငံရေးပါတီ မှတ်ပုံတင်ခြင်းဥပဒေ ထုတ်ပြန်ပြီးနောက် ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီဟာ ပထမဆုံး မှတ်ပုံတင်ခဲ့တဲ့ပါတီ ဖြစ်ပါတယ်။

ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ နုတ်ထွက်ထားတဲ့ ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီဝင် အများအပြားရှိပြီး ပါတီဥက္ကဋ္ဌ ဦးခင်ရီ ကိုယ်တိုင် လာပြီး လိုက်လံစည်းရုံးနေတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီဟာ အနောက်ပိုင်းစစ်ဌာနချုပ်ရှိတဲ့ အမ်းမြို့နယ်က ပြည်သူ့လွှတ်တော်အမတ် တနေရာနဲ့ ပြည်နယ်လွှတ်တော် အမတ်တနေရာသာ နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

အခု ဦခင်ရီ လာရောက်စည်းရုံးခဲ့တဲ့ သံတွဲ၊ ဂွနဲ့ တောင်ကုတ် မဲဆန္ဒနယ်တွေဟာ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ (NLD) ရဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း အဓိကအနိုင်ရတဲ့ မဲဆန္ဒနယ်မြေတွေ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

စစ်ကောင်စီကကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲအတွက် နိုင်ငံရေပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်း ဥပဒေသစ် ထွက်ပြီးနောက် ရခိုင်ပြည်နယ်က ဒေါက်တာအေးမောင် ဦးဆောင်တဲ့ ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီ (AFP) က ပထမဆုံး ပါတီမှတ်ပုံတင်ခဲ့သလို ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ (ANP) ဟာလည်း မှတ်ပုံတင်မယ်လို့ သတင်းတွေထွက်ပေါ်နေပြီး ရခိုင်မျိုးနွယ်စုပါတီတချို့လည်း မှတ်ပုံတင်သွားမယ်လို့ သိရပါတယ်။

ရခိုင်ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ (ALD) ကတော့ စစ်အာဏာရှင်နဲ့ ပူးပေါင်းလိုခြင်း မရှိတာကြောင့် ပါတီမှတ်ပုံတင်သွားမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ပြောဆိုထားတာတွေ ရှိပါတယ်။

ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်ကစပြီး နိုင်ငံရေးပါတီတွေ ဆက်လက်တည်ထောင်ခွင့်နဲ့ မှတ်ပုံတင်ခွင့်ကို  လျှောက်ထားနိုင်တယ်လို့ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် (UEC) က ကြေညာခဲ့ပါတယ်။

ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်ကနေ မတ်လ ၁၃ ရက်အထိ နိုင်ငံရေးပါတီ တည်ထောင်ခွင့်နဲ့ မှတ်ပုံတင်ခွင့် လျှောက်ထားတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီပေါင်း ၂၁ ပါတီရှိပြီလို့ ကော်မရှင်ကနေ သိရပါတယ်။

ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနဲ့ဖွံ့ဖြိုးရေး ပါတီဥက္ကဋ္ဌ ဦးခင်ရီဖြစ်လာပြီးနောက် တပ်က အနားပေးခံရတဲ့ ထိပ်တန်းအရာရှိတွေ ရောက်လာမယ်ဆိုပြီး သတင်းထွက်နေပါတယ်။

အောက်တိုဘာ ၄ ရက်ကနေ ၅ ရက်နေ့ထိ နှစ်ရက်တာပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီရဲ့ တတိယအကြိမ်ညီလာခံအပြီးမှာ သတင်းတွေထွက်ပေါ်ခဲ့တဲ့အတိုင်း ရဲချုပ်ဟောင်း ဦးခင်ရီကို ပါတီရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တရား၀င်အတည်ပြုလိုက်ပါတယ်။

ယခင် ပါတီဥက္ကဋ္ဌ ဦးသန်းဌေးလက်ထက်မှာ ညီလာခံမပြုလုပ်ပေးတာ၊ ငွေကြေးအလွဲသုံးတာ စတဲ့ ပါတီတွင်း အကွဲအပြဲ သတင်းတွေ ထွက်ပေါ်လာပြီးနောက်ပိုင်း ပါတီရဲ့ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌလည်းဖြစ်တဲ့ ဦးခင်ရီကို စစ်ကောင်စီခန့် လ၀က၀န်ကြီးကနေ ပြီးခဲ့တဲ့လပိုင်းက အနားပေးပြီး ညီလာခံမလုပ်ခင်ထိ ယာယီဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာ၀န်ယူနေတာပါ။

ပါတီရဲ့ နှစ်ရက်တာ ညီလာခံအပြီး ယနေ့မှာတော့ ဦးခင်ရီကို ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် အတည်ပြုခန့်အပ်လိုက်ပြီး  ဦးမြဟိန်း(လေချုပ်/ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးဟောင်း) နဲ့ ဦးလှထွန်း (သမ္မတရုံး၀န်ကြီးဟောင်း) တို့ကိုလည်း ယခင်အတိုင်း ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌတွေအဖြစ် ပြန်လည် ခန့်အပ်လိုက်သလို တွဲဖက်အထွေထွေအတွင်းရေးမှုးအဖြစ် ဦးတင်အောင်ချစ်ကို ခန့်အပ်လိုက်တယ်လို့ ညီခံတက်ရောက်သူ တွေဆီကနေ စုံစမ်းသိရပါတယ်။

“ဥက္ကဋ္ဌ၊ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ နှစ်ယောက်နဲ့ တွဲဖက်အထွေထွေအတွင်းရေးမူးနေရာတွေကို အတည်ပြုလိုက်တယ်။ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ တနေရာနဲ့ အထွေထွေအတွင်းရေးမှုး နေရာကတော့ လစ်လပ်နေသေးတယ်။ ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်နေရာတွေကတော့ အရင်အတိုင်းပဲ” လို့ တက်ရောက်သူတဦးက ဆိုပါတယ်။

ပါတီညီလာခံမပြုလုပ်ခင် ရက်ပိုင်းက စစ်တပ်ထိပ်ပိုင်းရာထူးတွေကနေ အနားပေးခံရသူတွေ ပါတီကို ရောက်လာမယ်လို့ သတင်းတွေ ထွက်နေပြီး ညီလာခံ တက်ရောက်လာတာတော့ မတွေ့ရဘူးလို့ ပြောပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ပိုင်းက အမှတ် (၄) စစ်ဆင်ရေးအထူးအဖွဲ့မှူး (ကစထ ၄) တာ၀န်ယူထားတဲ့ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး အောင်စိုး၊ စစ်ရေးချုပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး မျိုးဇော်သိန်း၊ ဒုတိယစစ်ချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မျိုးမြင့်၊ တပ်မ (၄၄)တပ်မမှုး ဗိုလ်မှုးချုပ်တင်မိုးနိုင်နဲ့ တမခ(၄၄) ဒု တိယဗိုလ်မှုးကြီးမြခိုင် တို့ကို စစ်ဘက်ရာထူးတွေက အနားပေးလိုက်တယ်လို့ သိရပါတယ်။

“မနက်ဖြန် ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်အစည်းအဝေးလုပ်မယ်ကြားတယ်။ အဲအစည်းအဝေးမှာ အခုလစ်လပ်နေတဲ့နေရာတွေမှာ တပ်က နားတဲ့သူတွေ ခန့်ဖို့ အတည်ပြုမလားတော့ မသိဘူး”  အဆိုပါ တက်ရောက်သူက ပြောပါတယ်။

စစ်ဘက်ရာထူးကနေ အနားပေးခံရသူတွေထဲက ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး အောင်စိုးနဲ့ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး မျိုးဇော်သိန်းတို့ဟာ ပါတီမှာ ထိပ်ပိုင်းရာထူးတွေရမယ်လို့ သတင်းတွေထွက်ပေါ်နေတာပါ။

ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီ ဥက္ကဋ္ဌဟောင်း ဦးသန်းဌေးက တတိယအကြိမ် ပါတီဗဟိုညီလာခံ အဖွင့်မိန့်ခွန်းမှာ ရွေးကောက်ပွဲရှုံးနိမ့်ခဲ့ကြောင်း ထုတ်ဖော်ဝန်ခံခဲ့ပေမဲ့ ဥက္ကဋ္ဌသစ်ဖြစ်လာတဲ့ ဦးခင်ရီကတော့ စစ်ကောင်စီရဲ့ ကိန်းဂဏန်းတွေနဲ့အတူ NLD အစိုးရကို ဝေဖန် ပြစ်တင်လိုက်ပါတယ်။

ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီရဲ့ တတိယအကြိမ် ဗဟိုညီလာခံကို အောက်တိုဘာ ၄ ရက်က စတင်ပြုလုပ်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး ဥက္ကဋ္ဌဟောင်း ဦးသန်းဌေးက ၂၀၂၀ ‌ရွေးကောက်ပွဲ အရေးနိမ့်ခဲ့မှုကို အဖွင့်မိန့်ခွန်းမှာ ထုတ်ပြောခဲ့တာပါ။

“ကျနော်ဟာ တိုက်ပွဲကို နိုင်အောင်မတိုက်နိုင်ခဲ့တဲ့ တပ်မှူးတဦးပါ။ ဒါဟာ ၂၀၂၀ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကို ရည်ညွှန်းပါတယ်ခင်ဗျာ။ နောက်တပ်မှူးများကို အလှည့်ပေးရပါမယ်” လို့ ရွေးကောက်ပွဲရှုံးနိမ့်မှုကို ဝန်ခံရင်း ရာထူးက အနားယူမှုကို အတည်ပြု ပြောကြားခဲ့တာပါ။

ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီရဲ့ တတိယအကြိမ် ဗဟိုညီလာခံကို အောက်တိုဘာ ၅ ရက်က ဆက်လက်ပြုလုပ်ခဲ့ရာမှာတော့ ဥက္ကဋ္ဌသစ်ဖြစ်လာတဲ့ ဦးခင်ရီက နှုတ်ခွန်းဆက်စကားမှာ ပြီးခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲအတွင်း မဲမသမာမှု ဖြစ်ရပ်တွေ ရှိခဲ့တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့တာပါ။

“၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲ မဲမသမာမှု မတရားပြုကျင့်မှု အရေအတွက်ဟာ ၁၁ ဒသမ ၃ သန်းကျော် ရှိတယ်လို့ တရားဝင် စစ်ဆေးအတည်ပြုချက်‌တွေအရ သိရပါတယ်။ ဒါဟာ နိုင်ငံတော်ရဲ့အနာဂတ်ကို လူထုဆန္ဒနဲ့အညီ ပုံဖော်ပေးရမယ့် အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ဆိုးရွားလွန်းလှတဲ့ ဖြစ်ရပ်တခုလို့ ဆိုရမှာဖြစ်ပါတယ်။” 

ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌသစ်ဖြစ်လာတဲ့ ဦးခင်ရီဟာ အရင်စစ်အစိုးရလက်ထက်က ရဲချုပ်ရာထူးနဲ့ ဦးသိန်းစိန်အစိုးရလက်ထက်မှာ လဝကဝန်ကြီး ရာထူးတွေမှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ဖူးသူ ဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲကို ဧရာဝတီတိုင်းမှာ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ပြီး ပြိုင်ဘက် အန်အယ်လ်ဒီအမတ်လောင်းကို အရေးနိမ့်ခဲ့ဖူးသူ ဖြစ်ပါတယ်။ လက်ရှိ အာဏာသိမ်းစစ်တပ် လက်အောက်မှာလည်း လဝကဝန်ကြီးနေရာ တာဝန်ယူခဲ့ပြီး ဗဟိုညီလာခံ နီးကပ်လာချိန်မှာ ရာထူးက အနားပေးခံရသူလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီရဲ့ ဗဟိုညီလာခံမကျင်းပမီနဲ့ ကျင်းပနေချိန်အတွင်း ပါတီဌာနချုပ်နဲ့ အနီးတဝိုက်မှာ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေ လုံခြုံရေးချထားပြီး ဖြတ်သွားဖြတ်လာတွေကို စစ်ဆေးမှုတွေလည်း ရှိနေတယ်လို့ ဒေသခံတချို့က ပြောပါတယ်။