အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံဟာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ NUG အစိုးရ အပါအဝင် အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီနဲ့ရော တိုင်ရင်းသား လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေကိုပါ လပေါင်းများစွာကြာ တိတ်တဆိတ် ဆွေးနွေးပြောဆို ထိတွေ့ဆက်ဆံနေခဲ့တယ်လို့ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ရိုက်တာစ်သတင်းဌာနကို အတည်ပြုပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေ မြင့်တက်လာတာနဲ့အမျှ ငြိမ်းချမ်းလုပ်ငန်းစဉ်တွေ စတင်နိုင်ဖို့အတွက် အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံက အခုလိုကြိုးပမ်းနေတာပါ။
ဒီနှစ်ရဲ့ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်းမှာ ဥက္ကဋ္ဌ တာဝန်ယူထားတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းကို အရှိန်လျှော့ချလာနိုင်အောင် နောက်ကွယ်ကနေ အစွမ်းကုန် လုပ်ဆောင်နေတယ်လို့ နိုင်ငံခြားဝန်ကြီးဖြစ်သူ ရတ်နို မာဆူဒီက ရိုက်တာနဲ့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းမှာ ပြောကြားပါတယ်။
ဒါဟာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပဋိပက္ခအရေးမှာ အဓိကကျတဲ့ပါဝင်ပက်သက်သူတွေကို စားပွဲဝိုင်း ဆွေးနွေးပွဲဆီ ခေါ်ဆောင်နိုင်ဖို့အတွက် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရဲ့ ပထမဆုံးအကြိမ် ကြိုးပမ်းမှု ဖြစ်တယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံက ပါဝင်ပတ်သက်သူအသီးသီးနဲ့ ဆွေးနွေးခဲ့တဲ့အပေါ်မှာ အသေးစိတ်ပြောကြားဖို့ကို ရတ်နိုက ငြင်းဆန်ခဲ့ပေမယ့်လည်း အင်ဒိုနီးရှားသံတမန်တွေဟာ အဘက်ဘက်က ပါဝင်သူအားလုံးနဲ့ အကြိမ် ၆၀ ကျော် ထိတွေ့ဆက်ဆံခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
လွန်ခဲ့တဲ့ ၂နှစ်ကတည်းက မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင် ကိုယ်တိုင် သဘောတူညီထားတဲ့ အာဆီယံရဲ့ အချက် ၅ ချက်ပါ ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်ကို စစ်ကောင်စီက အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ ပျက်ကွက်နေတာကြောင့် ဒီအပေါ်မှာ စိတ်ပျက်နေခဲ့ကြတာပါ။
ရတ်နိုမာဆူဒီက “အချက်ငါးချက်ပါ သဘောတူညီချက်အရ စစ်ကောင်စီ၊ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေ စသဖြင့် အားလုံးနီးပါးနဲ့ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းခဲ့ပါတယ်၊ ဒါ့အပြင် အတတ်နိုင်ဆုံး အားလုံးပါဝင်နိုင်ရေးအတွက်ကိုပါ ကြိုးစားနေပါတယ်”လို့ပြောပါတယ်။
မြန်မာစစ်အစိုးရဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူနဲ့အတူ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် ၂ ဖွဲ့ကို ဒီကိစ္စအတွက် မှတ်ချက်ပေးဖို့ တောင်းဆိုရာမှာတော့ ချက်ချင်းတုံ့ပြန်မှု မရှိပါဘူး။
NUG အစိုးရရဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးကတော့ အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေတဲ့အပြင် “ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲအတွက်ပါ ကြိုးပမ်းနေတယ်”လို့ အတည်ပြုပါတယ်။
၂၀၂၁ ခုနှစ်မှာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေနဲ့အတူ စီးပွားရေးအရ မတည်ငြိမ်မှုတွေနဲ့ ပြည့်နှက်လို့နေပါတယ်။
မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ အတိုက်အခံတွေအပေါ် အကြမ်းဖက်ဖြိုခွင်းမှုကြောင့် နိုင်ငံရေးသမားတချို့ဟာ ပြည်ပကို ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေရသလို တချို့ကလည်း နိုင်ငံအနှံ့ရှိ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေနဲ့ ပူးပေါင်းခဲ့ပါတယ်။
ဒီအဖွဲ့တွေဟာ စစ်ကောင်စီကို တိုက်ခိုက်ရာမှာ NUG အစိုးရ အပါအဝင် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ပါ မဟာမိတ်ဖွဲ့ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။
လာမယ့်အပတ်အတွင်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှာ ကျင်းပမယ့် အာဆီယံခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ အစည်းအဝေး မတိုင်ခင် ရတ်နိုက “အင်ဒိုနီးရှားဟာ သက်ဆိုင်သူတွေအကြား နက်ရှိုင်းစွာ ပြတ်တောက်နေတဲ့ ဟာကွက်အတွက် ပေါင်းကူးတံတားတစ်ခုအနေနဲ့ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ပေးနေတာ ဖြစ်တယ်"လို့ ပြောကြားသွားပါတယ်။
အာဆီယံခေါင်းဆောင်တွေအနေနဲ့လည်း စစ်ကောင်စီရဲ့ တိုးတက်မှုကင်းမဲ့ပြီး အတိုက်အခံ တွေအပေါ် ဆက်တိုက်တိုက်ခိုက်နေမှုကို စိတ်ကုန်နေပြီ ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ဒါကြောင့် အာဆီယံအစုအဖွဲ့က တိုးတက်မှုတစ်စုံတစ်ရာ မရှိမချင်း မြန်မာစစ်ဗိုလ်ချုပ်တွေကို အဆင့်မြင့်အစည်းအဝေးပွဲတွေမှာ တက်ရောက်ခွင့် တားမြစ်ထားပါတယ်။
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရဲ့ ဆိတ်ငြိမ်လှတဲ့ သံတမန်ရေးချဉ်းကပ်မှုနဲ့အတူ မြန်မာနိုင်ငံ အပါအဝင် အိမ်နီးချင်းတွေဖြစ်ကြတဲ့ အိန္ဒိယနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံတို့က အစိုးရနဲ့ အကြံပေးအဖွဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တွေဟာ မြန်မာ့အရေး ဖြေရှင်းပေးနိုင်ဖို့ရာ ပြီးခဲ့တဲ့လနှောင်းက နယူးဒေလီမြို့မှာ လျှို့ဝှက် တွေ့ဆုံခဲ့ကြပါတယ်။
ကိုးကား-Reuters
လာမယ့် မေလဒုတိယအပတ်မှာ ကျင်းပမယ့် အမေရိကန်-အာဆီယံ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲက စစ်ကောင်စီအတွက် ဖိအားတွေ ပိုဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ နိုင်ငံရေး လေ့လာသူတွေက သုံးသပ် ပြောပါတယ်။
အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင် တက်ခွင့်မရတဲ့ အမေရိကန်-အာဆီယံထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲကို လာမယ့် မေလ ၁၂ ရက်မှ ၁၃ ရက် အထိ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဝါရှင်တန်ဒီစီမှာ ကျင်းပသွားမှာပါ။
အဲဒီဆွေးနွေးပွဲမှာ မြန်မာ့အရေးနဲ့ပတ်သက်လို့ သေချာပေါက်ဆွေးနွေးမယ်ဆိုတာကို မှန်းဆလို့ရ သလို စစ်ကောင်စီအတွက်တော့ ဖိအားတွေ ပိုတိုးလာလိမ့်မယ်လို့ နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်သူ ဦးသန်းစိုးနိုင်က ပြောပါတယ်။
ဒါ့အပြင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ NUGကို တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုရေးလမ်းကြောင်းကလည်း နောက်တဆင့် ရှေ့တိုးလာနိုင်တယ်လို့လည်း သုံးသပ်ပါတယ်။
“အန်ယူဂျီ အစိုးရကို နိုင်ငံတကာက အသိအမှတ်ပြုတဲ့အဆင့်တဆင့်အထိ ဖြစ်စေနိုင်တာပေါ့ဗျာ။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီလောက်အထိ ဖြစ်လာနိုင်သလားဆိုတာ ပြောရတာတော့ ခက်ပါတယ်။ အဲတော့ ဖိအားတွေတော့ တဆင့်တိုးလာလိမ့်မယ်။ အာဆီယံဘက်ကလည်း တိုးလာလိမ့်မယ်လို့ ထင်တယ်။ ဘယ်နည်းဘယ်ပုံနဲ့ ဖြစ်မလဲဆိုတာကတော့ ကျနော်တို့ ပြောဖို့ခက်တယ်။ မှန်းဆကြည့်ရတာတော့ အန်ယူဂျီကို အသိအမှတ်ပြုရေးပြဿနာဟာ တော်တော်လေး အရေးပါလာလိမ့်မယ်လို့ ကျနော်တို့အထင်တဲ့အကြောင်း ပြောချင်တယ်။” လို့ ဦးသန်းစိုးနိုင်က ပြောပါတယ်။
အဲဒီဆွေးနွေးပွဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ပတ်သက်လို့ လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီတွေပေးဖို့ကိစ္စတွေ၊ အမေရိကန်အစိုးရက ဆုံးဖြတ်ထားတဲ့ တခြားအကူညီတွေပေးဖို့ကိစ္စနဲ့ပတ်သက်လို့လည်း အာဆီယံအနေနဲ့ ပူးပေါင်းကူညီဖို့ဆိုတဲ့ ကိစ္စတွေ၊ အာဆီယံဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်ကို စစ်ကောင်စီဘက်က အကောင်အထည်မဖော်သရွေ့ အစည်းအဝေးပေးမတက်ဖို့ကိစ္စတွေကို အမေရိကန်ဘက်က သေချာပေါက် ထည့်သွင်းဆွေးနွေးလိမ့်မယ်လို့ နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်သူ ဦးရဲထွန်း (သီပေါ)ကပြောပါတယ်။
အဲဒီဆွေးနွေးပွဲက စစ်ကောင်စီအတွက် ဖိအားဖြစ်စေမှာ မှန်ပေမဲ့ သူတို့အတွက် အဓိက ဖိအားကတော့ ပြည်အတွင်းအခြေအနေတွေပဲဖြစ်တယ်လို့ ဦးရဲထွန်း (သီပေါ)က ပြောပါတယ်။
“PDFတွေရဲ့လှုပ်ရှားမှုတွေဟာ တနှစ်အတွင်းမှာ ရုပ်လျော့မသွားဘဲ ပိုပြီးတော့ တိုးလာတယ်။ နောက်လှုပ်ရှားရာဒေသတွေ ပိုကျယ်လာတယ်။ နောက်အဲဒီ PDF တွေထဲမှာ ပါဝင်တဲ့ အင်အားတွေ ပိုတိုးလာတယ်။ ပိုပြီးတော့ ကောင်းမွန်တဲ့ လက်နက်တွေ ပိုကိုင်တွယ်လာနိုင်တယ်။ နောက်သူတို့ ဆက်စပ်လှုပ်ရှားတဲ့ EAOs တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေကလည်း တိုးလာတယ်ပေါ့နော်။ ဆိုတော့ အပြိုင်စည်းရုံးနေကြတာပေါ့၊ အခု နောက်ဆုံး နစက ဥက္ကဋ္ဌ ကနေပြီးတော့ EAO ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ လူချင်းကိုယ်တိုင်တွေ့မယ်ဆိုတဲ့ ဥစ္စာက အဲဒီဖိအားတွေ များလာတာကို ပြန်ပြီးတော့ တုံ့ပြန်တဲ့အနေနဲ့ တန်ပြန်စည်းရုံးတာပေါ့ဗျာ။ EAOs နဲ့ အပြိုင်စည်းရုံးတဲ့ သဘောပါပဲ။ အဲဒီ ပြည်တွင်းက အချက်အလက်တွေကတော့ တကယ့်အဓိက ဖြစ်လိမ့်မယ်လို့ ယူဆတယ်။”
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရအဖွဲ့ရဲ့ အာဆီယံဆိုင်ရာသံအမတ်ကြီး ဦးဘိုလှတင့်ကတော့ အမေရိကန်- အာဆီယံအစည်းအဝေးမှာ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ပတ်သက်လို့ ဆွေးနွေးတာတွေ ရှိလာနိုင်ပေမဲ့ သူတို့အဓိက ဆွေးနွေးနိုင်တာကတော့ ရုရှား-ယူကရိန်းအရေးနဲ့ နောက်ဆက်တွဲကိစ္စတွေပဲ ဖြစ်လိမ့်မယ်လို့ သုံးသပ်ထားပါတယ်။
ဒါကြောင့် မြန်မာ့အရေးနဲ့ပတ်သက်လို့ ပြည်တွင်းမှာရှိနေတဲ့ တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေအနေနဲ့ ကျစ်ကျစ်လျစ်လျစ် စုစုစည်းစည်းနဲ့ ပူးပေါင်းပေါင်းရွက်ကြဖို့ကသာ အရေးကြီးဆုံးပဲလို့ ဦးဘိုလှတင့်က ပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့နိုင်ငံရဲ့ ပထဝီအနေအထားနဲ့ ဒီကနေ့ ကမ္ဘာမှာ ဖြစ်ပျက်နေတဲ့ သတင်းအခြေအနေတွေက ကျနော်တို့အရေးဟာ ကျနော်တို့ကိုယ်တိုင် ပိုပြီးတော့ ကြိုးပမ်းရမယ့်သဘော ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာဖြစ်လဲဆိုတော့ ကျနော်တို့ရဲ့ မဟာမိတ်နိုင်ငံတွေက ကိုယ့်ထက်ပိုပြီးတော့ မဟာဗျူဟာကျတဲ့ အရေးအခင်းနဲ့ ကြုံနေရတဲ့အခါမှာ ကိုယ့်တိုင်းပြည်အရေးကို ဒီအချိန်မှာ ပိုပြီးတော့ ကျနော်တို့ အင်အားစုတွေက ပိုအလေးအနက်ထားပြီးတော့ ကြိုးစားရမယ့်အချိန်လို့ မြင်ပါတယ်ဗျာ။”
မြန်မာ့အရေး ဖြေရှင်းဖို့ သဘောတူးထားတဲ့ အာဆီယံရဲ့ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်ဖြစ်တဲ့ သက်ဆိုင်သူတွေ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေး၊ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ရပ်တန့်ရေး စတာတွေကို အချိန် တနှစ်ကျော်ကြာလာတဲ့အထိ စစ်ကောင်စီဘက်က အခုထိ အကောင်အထည် မဖော်နိုင်သေးပါဘူး။
ဆွေးနွေးပွဲကို အမေရိကန်-အာဆီယံ ဆက်ဆံရေး ၄၅ နှစ်ပြည့်အထိမ်းအမှတ်အနေနဲ့ ကျင်းပမှာဖြစ်ပြီး ရုရှား-ယူကရိန်းအရေး၊ မြန်မာ့အရေး၊ တောင်တရုတ်ပင်လယ်အရေး စတာတွေကို ဆွေးနွေးကြဖို့ ရှိနေပါတယ်။
အမေရိကန်-အာဆီယံ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲကို အဆင့်မြင့်ပုဂ္ဂိုလ်ကို တက်ခွင့်မပေးဘဲ နိုင်ငံရေး ရာထူးမရှိတဲ့သူကိုသာ တက်ဖို့ ဖိတ်ကြားရင် ကိုယ်စားလှယ် စေလွှတ်မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ စစ်ကောင်စီဘက်က ပြောဆိုထားပါတယ်။
