ဖမ်းဆီးခံဓာတ်ပုံသတင်းထောက် ကိုအေးကျော်သေဆုံးပြီလို့ သတင်းတွေ ထွက်ပေါ်လာတာကြောင့် သူ့ရဲ့အခြေအနေကို ချက်ချင်းထုတ်ပြန်ပေးဖို့နဲ့ ဖမ်းဆီးထားစဉ်သေဆုံးပါက တာဝန်ရှိသူကို တရားဥပဒေနဲ့အညီ အရေးယူဖို့ နယူးယောက်ခ် အခြေစိုက် သတင်းသမားများကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးကော်မတီ (CPJ) က မြန်မာစစ်ကောင်စီကို  ဩဂုတ် ၈ ရက်မှာ တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။

အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြဓာတ်ပုံတွေရိုက်ကူးခဲ့တဲ့ အထက်မြန်မာပြည် ဓာတ်ပုံဆရာများ အသင်းဝင် ကိုအေးကျော်ကို  စစ်ကိုင်းမြို့က သူ့ရဲ့နေအိမ်မှာ စစ်ကောင်စီက ဇူလိုင် ၃၀ ရက်နေ့ မနက် ၂ နာရီလောက် ဝင်ရောက်ဖမ်းဆီးခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲဒီနေ့ မွန်းလွဲပိုင်း၊ ဖမ်းဆီးခံထားရစဉ်မှာပဲ ကိုအေးကျော်သေဆုံးခဲ့ပြီး သူ့ရဲ့အလောင်းကို စစ်ကိုင်း ဆေးရုံမှာ ထားခဲ့တယ်လို့ ဒေသအာဏာပိုင်တွေက ကိုအေးကျော်မိသားစုဝင်တွေကို အကြောင်းကြားခဲ့တယ်လို့ RFA သတင်းကို ကိုးကားပြီး CPJ ကဆိုပါတယ်။ 

ကိုအေးကျော်ရဲ့ အလောင်းကို ဘာသာရေးအဆောက်အဦတခုမှာ ခေတ္တရွှေ့ထားခဲ့ပြီး ဇူလိုင် ၃၁ ရက်နေ့မှာ သူရဲ့မိသားစုဝင်တွေက မြေမြုပ်သင်္ဂြိုဟ်ခဲ့ကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ 

ကိုအေးကျော်အလောင်းရဲ့ ရင်ဘတ်နဲ့ကျောဘက်တွေမှာ အညိုအမည်း စွဲနေတဲ့ဒဏ်ရာတွေ ကိုလည်းတွေ့ခဲ့ရတယ်လို့ အမည်မဖော်လိုတဲ့သတင်းရင်းမြစ်တခုက  ပြောပါတယ်။

ဓာတ်ပုံသတင်းထောက် ကိုအေးကျော် ဘယ်မှာရှိနေသလဲဆိုတာရယ်၊ ဖမ်းဆီးထားစဉ်မှာ သေဆုံးခြင်းဟုတ်မဟုတ်ကို တာဝန်ရှိသူတွေက ရှင်းရှင်းလင်းလင်းထုတ်ပြန်ဖို့လိုကြောင်းနဲ့ တကယ်လို့ ဖမ်းဆီးထားစဉ်မှာ သေဆုံးခဲ့တယ်ဆိုရင်လည်း တာဝန်ရှိသူကို ဖော်ထုတ်ပြီး တရားဥပဒေနဲ့အညီ အရေးယူပြစ်ဒဏ်ပေးဖို့ CPJ ရဲ့ အရှေ့တောင်အာရှအကြီးတန်းကိုယ်စားလှယ် ရွှမ်ခရစ္စပင်က  တိုက်တွန်းပါတယ်။

ကိုအေးကျော်ရဲ့အလောင်းကိုမြှုပ်နှံတဲ့အကြောင်း ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်ပေါ်မတင်ဖို့ မိသားစုဝင်တွေ တားမြစ်ခံထားရကြောင်း ခေတ်သစ်သတင်းမှာ ဖော်ပြထားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ 

ဒီဖြစ်ရပ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး CPJ က စစ်ကောင်စီကို အီးမေးလ်ပို့ကာမေးမြန်းထားပေမယ့် ပြန်လည်ဖြေကြားခြင်းမရှိသေးကြောင်း၊ ကိုအေးကျော်ရဲ့ မိသားစုဝင်တွေနဲ့ အဆက်အသွယ်မရသေးသလို အထက်မြန်မာပြည် ဓာတ်ပုံဆရာများအသင်းကို ဖုန်းခေါ်တာလည်း ပြန်လည်ဖြေကြားခြင်းမရှိဘူးလို့ CPJ က ပြောပါတယ်။

ကိုအေးကျော်ဟာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်တပ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက်မှာ အသတ်ခံရတဲ့ ၄ ယောက်မြောက် သတင်းသမားဖြစ်တယ်လို့ CPJ က ပြောပါတယ်။

မြန်မာစစ်ကောင်စီအနေနဲ့ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းကတည်းက ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားတဲ့ သတင်းသမားတွေအားလုံးကို ခြွင်းချက်မရှိ ချက်ချင်းပြန်လွှတ်ပေးဖို့ သတင်းသမားများ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးအဖွဲ့ (CPJ) က တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။

မီဒီယာတွေအပေါ် တရားဥပဒေကို အသုံးချပြီး နှောင့်ယှက် ခြိမ်းခြောက်တာတွေ မလုပ်ဖို့လည်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နယူးယောက် အခြေစိုက်  CPJ အဖွဲ့က ဧပြီ ၂၉ ရက်နေ့စွဲနဲ့ ကြေညာချက် ထုတ်ပြန် တောင်းဆိုပါတယ်။

CPJ ရဲ့ကနဦးစုံစမ်းစစ်ဆေးတွေ့ရှိချက်တွေအရ ဧပြီ ၂၉ ရက်အထိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ သတင်းသမား အနည်းဆုံး အယောက် ၄၀ ထောင်သွင်းအကျဉ်းချခံထားရပြီး အများစုဟာ သတင်းဌာနရုံးခန်းကို ဝင်ရောက်စီးနင်းဖမ်းဆီးခံရတာနဲ့  စစ်အာဏာသိမ်းမှုဆန့်ကျင်ရေး လမ်းမပေါ်ဆန္ဒပြပွဲတွေကို သတင်းယူရင်း ဖမ်းဆီးခံရသူတွေ ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။   

လွပ်လပ်တဲ့ သတင်းထုတ်လွှင့်ချက်တွေ ၊ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ ကူညီစောင့်ရှောက်ရေးအသင်း (AAPP) ၊ ဒီမိုကရက်တစ်မြန်မာ့အသံ (DVB) နဲ့ စစ်ကောင်စီက ထုတ်ဝေခွင့်ပိတ်ထားခဲ့တဲ့ လွတ်လပ်တဲ့သတင်းဌာန တစ်ခုဆီက ရတဲ့အချက်အလက်တွေကို အခြေခံပြီး ခုလို ထုတ်ပြန်တာလို့လည်း ဆိုပါတယ်။

မြန်မာစစ်အစိုးရဟာ အနည်းဆုံး သတင်းမီဒီယာအဖွဲ့ဝင် အနည်းဆုံး အယောက် ၄၀ ကို ထောင်သွင်းအကျဉ်းချလိုက်ပြီး ကမ္ဘာမှာ ဂျာနယ်လစ်တွေကို အဆိုးရွားဆုံး ထောင်သွင်းအကျဉ်းချသူအဖြစ် ညတွင်းချင်း ဖြစ်လာခဲ့ပြီလို့  CPJ အဖွဲ့ရဲ့ အရှေ့တောင်အာရှဆိုင်ရာ အကြီးတန်းကိုယ်စားလှယ် ရှဝမ်ခရစ္စပင် က ပြောပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ဒါဇင်နဲ့ချီတဲ့ ဂျာနယ်လစ်တွေကို ထောင်သွင်းအကျဉ်းချတာဟာ စစ်အစိုးရရဲ့ လူမဆန်တဲ့ရက်စက်မှုတွေကို  မြန်မာနိုင်ငံသားတွေနဲ့ ကမ္ဘာ့ပြည်သူတွေမသိအောင် အမှောင်ချဖို့ရည်ရွယ်ပြီးဗြောင်ကျကျ လူမဆန်စွာ လုပ်ဆောင်ချက်ဖြစ်တယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။ 

ဖမ်းဆီးခံရတဲ့ သတင်းသမားတွေအထဲမှာ  အနည်းဆုံး နိုင်ငံခြားသား ၂ ဦး ပါဝင်ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံသား အလွတ်သတင်းထောက် ယူကီခိတဇုမိနဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံသား ကမာရွတ်မီဒီယာရဲ့ အယ်ဒီတာ  ကိုနေသန်မောင်တို့ဖြစ်ပါတယ်။

ဖမ်းဆီးခံရတဲ့ သတင်းသမားတွေအထဲက တစ်ဝက်လောက်ဟာ ရာဇသတ်ကြီးပုဒ်မ ၅၀၅ (က) နဲ့ တရားစွဲခံထားရပြီး အများစုဟာ ရှေ့နေနဲ့ ရော မိသားစုနဲ့ပါ တွေ့ဆုံခွင့်မရခဲ့ပါဘူးလို့ လည်း သိရပါတယ်။ 

DVB ၊ Mizzima ၊ ခေတ်သစ်မီဒီယာ၊ Myanmar Now နဲ့ 7 Day သတင်းဌာနတို့ အပါအဝင် သတင်းမီဒီယာ ၅ ခုကို ထုတ်ဝေခွင့်ရပ်ဆိုင်းကြောင်း အာဏာသိမ်းစစ်အုပ်စုရဲ့ ပြန်ကြားရေး ဝန်ကြီးဌာနက မတ် ၈ ရက် ရက်စွဲနဲ့ ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့ပါတယ်။

ဒီဗွီဘီ သတင်းထောက်တွေကိုလည်း ဖမ်းဆီးထောင်ချတရားစွဲထားတာရှိသလို   ရာဇသတ်ကြီးပုဒ်မ ၅၀၅ (က) နဲ့ အမှုဖွင့်ထားတာတွေလည်းရှိပါတယ်။ 

ဒါ့ပြင် တခြားသတင်းဌာနတွေက ထင်ရှားတဲ့ သတင်းသမားတွေကိုလည်း ဖမ်းဆီးထားတာ၊ အမှုဖွင့်ထားတာတွေရှိသလို  ဧရာဝတီသတင်းဌာနကိုလည်း ရာဇသတ်ကြီးပုဒ်မ ၅၀၅ (က) နဲ့ တရားစွဲထားပါတယ်။

ဖမ်းဆီးခံသတင်းသမားတွေကို ပြန်လွှတ်ပေးဖို့ CPJအနေနဲ့ အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ထံ ဧပြီ ၆ ရက်နေ့က စာရေးတောင်းဆိုထားပြီး ဖမ်းဆီးခံ သတင်းသမားတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ မှတ်ချက်ပေးဖို့ စစ်ကောင်စီရဲ့ ပြန်ကြားရေးကို စာရေးတောင်းဆိုထားရာမှာလည်း ပြန်ကြားလာတာမရှိသေးဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။