မြန်မာနိုင်ငံကနေ အိမ်နီးချင်း ထိုင်းနိုင်ငံဆီ MOU စနစ်နဲ့ တရားဝင်သွားရောက်လုပ်ကိုင်တဲ့ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားဦးရေက တလကို ပျမ်းမျှ ၁၀,၀၀၀ ကျော်ရှိတယ်လို့ ပြည်ပအလုပ်အကိုင်ရှာဖွေရေး အေဂျင်စီတွေက ပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီး နောက်ဆက်တွဲပြဿနာက ပြည်တွင်းမှာ နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုနဲ့အတူ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေဟာ အားအင်ချည့်နဲ့ လာပါတယ်။
စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ ကောင်းမွန်စွာ လည်ပတ်နိုင်မှု မရှိတော့တဲ့ အကျိုးဆက်ကြောင့် ပြည်တွင်းမှာ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းတွေ နည်းပါးလာပြီး လူငယ်တွေဟာ အိမ်နီးချင်း ထိုင်းနိုင်ငံအပါအဝင် ပြည်ပကို နည်းလမ်းပေါင်းစုံနဲ့ထွက်ပြီး ရရာအလုပ် လုပ်ကိုင်ဖို့ ထွက်ခွာနေကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံကနေ ထိုင်းနိုင်ငံဆီ တရားမဝင် သွားကြသူတွေရှိသလို MOU နဲ့ တရားဝင် သွားရောက်လုပ်ကိုင်တဲ့ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားဦးရေကလည်း တလကို ပျမ်းမျှ သောင်းဂဏန်းကျော် အထွက်ရှိတယ်လို့ ပြည်ပအလုပ်အကိုင်ရှာဖွေရေး အေဂျင်စီတွေက ဆိုပါတယ်။
“ထိုင်းနိုင်ငံဆီ အလုပ်သမားစေလွှတ်တဲ့ ပမာဏက ခန့်မှန်းခြေ သောင်းဂဏန်းကျော် ရှိပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် မေလကစပြီးတော့ တလကို မြန်မာရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမား တသောင်းကျော်လောက် စေလွှတ်မှုရှိပါတယ်။ စေလွှတ်တဲ့နေရာမှာတော့ နှစ်နိုင်ငံဝန်ကြီးဌာနတွေရဲ့ စည်းကမ်းအတိုင်းပေါ့နော်။ EC စာချုပ်တွေ ချုပ်ဆိုပြီး အလှည့်ကျ စေလွှတ်ပေးနေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တခုရှိတာက နိုင်ငံရေးအခြေအနေကြောင့် နယ်စပ်လမ်းကြောင်းကတဆင့် တရားဝင်စေလွှတ်တဲ့ လမ်းကြောင်းတွေမှာ တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်လာတဲ့အခါ ဝန်ကြီးဌာနဘက်က ခေတ္တခဏယာယီ ရပ်ဆိုင်းထားဖို့ ညွှန်ကြားတာမျိုးတော့ ရှိခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ အခုတော့ ပြန်လည်စေလွှတ်ပေးနေပါပြီ။”
မြန်မာအလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနနဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံက အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနတို့အကြားမှာ MOU စနစ်နဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံဆီ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမား စေလွှတ်မှုကို ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာကစပြီး တရားဝင် စေလွှတ်ပေးခဲ့တာက ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါမတိုင်မီ ၂၀၂၀ မတ်လ ၁၈ ရက်နေ့အထိ ရှိခဲ့ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ စတင်ဖြစ်ပွားပြီးတဲ့နောက် ထိုင်း-မြန်မာ နယ်စပ်ဖြစ်တဲ့ မြဝတီနယ်စပ်ဂိတ်စခန်း ပိတ်လိုက်ပြီးနောက် မြန်မာ-ထိုင်း နှစ်နိုင်ငံအကြားမှာ MOU နဲ့ တရားဝင်စေလွှတ်မှုကို ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှစ် မေလမတိုင်ခင်အထိ ရပ်နားခဲ့ပါတယ်။
လက်ရှိမှာတော့ ထိုင်းနိုင်ငံဆီ MOU စနစ်နဲ့ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေကို တရားဝင် ပြန်လည်စေလွှတ်မှု ရှိနေတဲ့အကြောင်း ပြည်ပအလုပ်အကိုင်ရှာဖွေရေး အေဂျင်စီတွေက ဆိုပါတယ်။
“ကျနော်တို့ဘက်က အလုပ်သမားတွေကို စေလွှတ်တဲ့နေရာမှာ ထိုင်းနိုင်ငံဘက်က ခေါ်ယူတဲ့ အလုပ်ရှင်တွေရဲ့ နီးစပ်ရာဒေသအပေါ် မူတည်ပြီးတော့ တရားဝင်လမ်းကြောင်းကတဆင့် ပို့ဆောင်ပေးနေတာပါ။ ဘယ်လိုလဲဆိုတော့ တချို့အလုပ်ရှင်တွေက မြဝတီ၊ မဲဆောက်ဘက် အခြမ်းက လာကြိုပေးတယ်။ တချို့လည်း ကော့သောင်းဘက်အခြမ်းက လာကြိုကြတယ်။ ဒါက ဝန်ထမ်းတွေ သူလုပ်ရမယ့်နေရာကို အလုပ်ရှင်ဘက်က လာကြိုတဲ့သဘောပါ။ အခုကတော့ သူတို့ဆီမှာလည်း သင်္ကြန်ကာလ နီးနေပြီဆိုတော့ အလုပ်သမားအသစ် ခေါ်ယူတဲ့ အလုပ်ခေါ်စာ demand letter က သိပ်မဝင်သေးဘူး။ ပြီးတော့ ကျနော်တို့ဘက်မှာလည်း စာအုပ်သက်တမ်းတိုးအတွက် ပြင်ဆင်နေရတဲ့အပိုင်းတွေ ရှိနေတော့ အလုပ်သမားအသစ် စေလွှတ်နိုင်ဖို့က လောလောဆယ် နည်းနည်းနှေးကွေးနေတဲ့ သဘောတော့ ရှိတယ်။”
MOU စနစ်နဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ တရားဝင်လာရောက်လုပ်ကိုင်ကြတဲ့ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမား အများစုဟာ တနင်္သာရီ၊ စစ်ကိုင်း၊ ဧရာဝတီ၊ ပဲခူး၊ မကွေး၊ ကရင်နဲ့ မွန်ပြည်နယ်တို့က ထွက်လာကြတဲ့ လူငယ်တွေဖြစ်ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံအတွင်းရှိ ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းနဲ့ စက်ရုံ၊ အလုပ်ရုံတွေမှာ အများဆုံး လုပ်ကိုင်နေကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ထိုင်းမှာအလုပ်လုပ်ဖို့ တရားဝင် MOU စနစ်နဲ့ ဝင်ရောက်လာတဲ့ မြန်မာအလုပ်သမား ၃၀ ကျော်ဟာ ထိုင်းနိုင်ငံထဲ ရောက်လာပေမဲ့ အလုပ်အကိုင်မရှိလို့ သက်ဆိုင်ရာအေဂျင်စီရဲ့ လမ်းဘေးတနေရာမှာ စွန့်ပစ်ခံခဲ့ရတယ်လို့ NUG အစိုးရလက်အောက်ခံ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားရေးရာဌာနက ပြောပါတယ်။
အဆိုပါအလုပ်သမားတွေဟာ JMK အလုပ်အကိုင်ရှာဖွေရေး အေဂျင်စီနဲ့ စာချုပ်ထားပြီး ပြီးခဲ့တဲ့ ဇန်နဝါရီ ၉ ရက်က မြဝတီ-မဲဆောက် ချစ်ကြည်ရေးတံတား အမှတ် ၂ ဘက်ကနေ ဝင်ရောက်လာကြောင်း၊ သူတို့အသုတ်မှာ လူ ၇၀ ကျော်ရှိပေမဲ့ ၃၀ ကျော်အတွက်သာ အလုပ်ရပြီး ကျန် ၃၀ မှာ အလုပ်မရှိလို့ ထိုင်းအလယ်ပိုင်း စမွတ်ပရကန်မြို့ လမ်းဘေးတနေရာမှာ လာရောက်ချထားတာ ခံရတယ်လို့ NUG ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သား တာဝန်ခံ ဦးဝေလင်းမောင်က ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။
“သူတို့ကို သစ်သီးစက်ရုံမှာ အလုပ်သွင်းပေးမယ်ဆိုပြီး စာချုပ်နဲ့ခေါ်လာတယ်။ မဲဆောက်ရောက်တော့ အလုပ်ကမရှိဘူး။ အဲဒါနဲ့ ၁၀ ရက်နေ့က စမွတ်ပရကန်ကို ရောက်လာပါတယ်။ လူ ၇၀ ကျော်မှာ ၃၀ ကျော်က အုန်းသီးစက်ရုံမှာ အလုပ်ရသွားပြီး ကျန် ၃၀ က အလုပ်မရဘူး။ အေဂျင်စီက သူတို့ကို လမ်းဘေးမှာ တနေကုန်ပစ်ထားတာ။ ဒါနဲ့ ကျနော်တို့ဆီ AAC ကိုရဲမင်းဆီ အကြောင်းကြားလာပါတယ်ခင်ဗျ။ ကျနော်တို့လည်း ဝိုင်းပြီး ဆက်သွယ်ပေးမှ ညနေပိုင်း ပြန်လာခေါ်သွားတယ်။”
အဆိုပါအလုပ်သမားတွေရဲ့ ပြဿနာ ဖြေရှင်းပေးဖို့ စမွတ်ပရကန် အလုပ်သမား ကာကွယ်ရေးရုံးကို တိုင်ကြားထားပြီး ဒီနေ့ညနေပိုင်းမှာ သက်ဆိုင်ရာ အေဂျင်စီ ကိုယ်စားလှယ်တွေနဲ့ ညှိနှိုင်းဖို့ရှိကြောင်း၊ အဓိကမှာ အလုပ်သမားတွေကို အမြန်ဆုံး အလုပ်အကိုင်ရှာဖွေပေးဖို့နဲ့ အလုပ်သမားအခွင့်အရေးနဲ့အညီ ဆောင်ရွက်ပေးဖို့ တောင်းဆိုမှာဖြစ်တယ်လို့ ဦးဝေလင်းမောင်က ပြောသွားပါတယ်။
MOU နဲ့ဝင်လာတဲ့ အလုပ်သမားတွေဟာ ထိုင်းကိုရောက်တော့ အလုပ်အကိုင်မရှိတဲ့ပြဿနာ၊ ရှိတဲ့အလုပ်နဲ့ စာချုပ်ချုပ်ထားတဲ့ လုပ်ငန်းအမျိုးအစား မတူညီတဲ့ပြဿနာ၊ တချို့ကလည်း လုပ်ငန်းခွင်မှာ လုပ်ရတာ အဆင်မပြေတဲ့ ပြဿနာတွေ နေ့စဉ်လို ရှိနေတယ်လို့ AAC အလုပ်သမားကူညီစောင့်ရှောက်ရေး မဟာမိတ်အဖွဲ့ တာဝန်ခံ ကိုရဲမင်းက ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။
“အခုဖြစ်နေတဲ့ ပြဿနာက ထိုင်းမှာ အလုပ်အကိုင် မသေချာဘဲနဲ့ အေဂျင်စီတွေက ငွေရရင်ပြီးရောဆိုပြီး MOU အလုပ်သမားတွေကို လှိမ့်ပြီးခေါ်ဝင်လာတာ။ ဒီရောက်တော့ သူတို့ဘာသာ ဘာဖြစ်ဖြစ်ဆိုပြီး တာဝန်မယူကြဘူး။ MOU စာအုပ်နဲ့လာပြီး လနဲ့ချီ အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်နေရတာတွေ အများကြီးရှိတယ်။ ဥပမာ စိုက်ပျိုးသီးနှံလုပ်ငန်းနဲ့ ဝင်လာရင် သူတို့က သီးနှံပေါ်ချိန် ၈ လပဲ အလုပ်ရှိပြီး ကျန် ၄ လ အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်ရော။ တခြားအလုပ်တွေ အဆင့်ဆင့်ပြောင်းလုပ်ရတော့ အလုပ်ရှင်ပြောင်းရတဲ့ အခက်အခဲတွေလည်း ရှိတယ်။ ကျနော်တို့အဖွဲ့ဆီ တိုင်တန်းလာတာ နေ့တိုင်းလိုပါပဲ။ ဒီလိုအခြေအနေမျိုးမှာ ကျနော်တို့ကလည်း ထိထိရောက်ရောက် အကူအညီမပေးနိုင်ဘူး။ ယာယီနားခိုစရာနေရာပဲ ရှာပေးနိုင်တယ်။”
အခုလို အလုပ်သမားတွေ အလုပ်မရဘဲ စွန့်ပစ်ခံရတဲ့ကိစ္စ JMK အလုပ်အကိုင်ရှာဖွေရေး အေဂျင်စီဘက်ကိုတော့ ဆက်သွယ်မေးမြန်းနိုင်ခြင်းမရှိသေးပါဘူး။
MOU နဲ့ အလုပ်သမားတင်သွင်းတဲ့စနစ်မှာ ပွဲစား၊ အေဂျင်စီနဲ့ မြန်မာသံရုံးက ဝန်ထမ်းတွေ အတွက်သာ အကျိုးအမြတ်ပိုရပြီး အလုပ်သမားတွေရဲ့ ဘဝကတော့ ခက်ခဲပင်ပန်းနေကြောင်း၊ မြန်မာပြည်မှာ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းတွေ ရှားပါးနေသရွေ့တော့ ဒီပြဿနာတွေ ရင်ဆိုင်နေရဦးမှာပဲလို့ ကိုရဲမင်းက ပြောသွားပါတယ်။
