ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ကြာလင်ပန်း မျိုးစိတ်ကို သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ခွဲခြား ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ အရွက်တွေက အကျယ် ၃ မီတာကျော် ကြီးပြီး အနည်းဆုံး လူနှစ်ဦးရဲ့ အလေးချိန်ကို ထောက်ပံ့ပေးနိုင်တဲ့ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ကြာလင်ပန်းမျိုးစိတ်တွေကို သိပ္ပံပညာရှင်တွေ ရှာတွေ့ခဲ့ပါတယ်။
ဗြိတိန်ဘုရင်မ ဗစ်တိုးရီးယားကို အစွဲပြုပြီး နာမည်ပေးထားတဲ့ ဝိတိုရိယမျိုးစိတ်ထဲက တတိယမျိုးစိတ်တခုကို တော်ဝင် ရုက္ခဗေဒဥယျာဉ် Kew က သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့တယ်လို့ Frontiers in Plant Science လို့ခေါ်တဲ့ ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ဂျာနယ်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ဘိုလီးဗီးယားနိုင်ငံ ဘေနီပြည်နယ်က ရေနေဂေဟစနစ်တွေမှာပေါက်တဲ့ ကြာပင်တွေရဲ့ ပင်ကိုသဘောနဲ့ ဘိုလီးဗီးယား မိတ်ဖက်တွေကို ဂုဏ်ပြုတဲ့အနေနဲ့ ဒီကြာလင်ပန်း မျိုးစိတ်ကို ဗစ်တိုးရီးယား ဘိုလီဗီယားနားလို့ နာမည်ပေးထားပါတယ်။
"ဒါဟာ အလွန်နာမည်ကြီးပြီး အထင်ကရအပင် တမျိုးဖြစ်တဲ့ ဗစ်တိုးရီးယားမျိုးစိတ်ရဲ့ မျိုးစိတ်သစ်တမျိုးဖြစ်ပါတယ်၊ ဒါဟာ ကမ္ဘာ့ရုက္ခဗေဒဆိုင်ရာ အံ့ဖွယ်တွေထဲက တခုပါပဲ" လို့ သိပ္ပံနှင့် ရုက္ခဗေဒဆိုင်ရာ သုတေသနပညာရှင် ကားလော့စ် မဂ်ဒါလေနာက ပြောပါတယ်။
ရုက္ခဗေဒရှာဖွေတွေ့ရှိမှုဟာ တော်ဝင်ရုက္ခဗေဒဥယျာဉ်ရဲ့ သစ်ပင်မျိုးစိတ် သိပ္ပံမော်ကွန်းပြတိုက်ထဲမှာ ၁၇၇ နှစ်ကြာနဲ့ ဘိုလီးဗီးယား အမျိုးသား သစ်ပင်မော်ကွန်းပြတိုက်တို့မှာ ၃၄ နှစ်ကြာ သိပ္ပံနည်းကျ အသစ်ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာအပြီးမှာ ထွက်ပေါ်လာတာပါ။
မကြာသေးမီအချိန်အထိ ဒီကြာလင်ပန်းတွေဟာ အရင်က သိထားတဲ့ ဧရာမ ကြာလင်ပန်း မျိုးစိတ် နှစ်ခုထဲက တခုဖြစ်တဲ့ ဗစ်တိုးရီးယား အမေဇိုးနီးကား မျိုးစိတ်လို့ ယူဆခဲ့ကြပေမယ့် မှားယွင်းသတ်မှတ်ခံခဲ့ရတာလို့ ကားလော့စ် မဂ်ဒါလေနာက ပြောပါတယ်။
မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာရာမှာ သိပ္ပံပညာရှင်တွေရဲ့ သံသယကို အတည်ပြုခဲ့ပါတယ်. တကယ်တမ်းမှာ ကြာလင်ပန်းတွေဟာ ဗစ်တိုးရီးယား အမေဇိုးနီးကား၊ ဗစ်တိုးရီးယား ခရူဇီယားနားနဲ့ ဗစ်တိုးရီးယား ဘိုလီဗီယားနားဆိုတဲ့ မျိုးစိတ်သုံးမျိုး ရှိနေပါတယ်။ မျိုးစိတ်သစ်ဟာ ဗစ်တိုးရီးယား ခရူဇီယားနားနဲ့ အနီးစပ်ဆုံး ဆက်စပ်နေတယ်လို့ ယုံကြည်ကြပြီး လွန်ခဲ့သော နှစ် ၁ သန်းလောက်က သူတို့ဟာ မျိုးချင်း ကွဲသွားခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
အဖြူရောင်ကနေ ပန်းရောင်ကို ပြောင်းတဲ့ ကြာပန်းတွေနဲ့အတူ ဗစ်တိုးရီးယား ဘိုလီဗီယားနားဟာ ခုတော့ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ကြာလင်ပန်း ဖြစ်နေပါပြီ။ အရွက်တွေက ၃ မီတာထက် ပိုကြီးထွားတဲ့အပြင် အလေးချိန်ကို အလွန်အမင်းကို ထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်။
မဲခေါင်မြစ်ထဲမှာ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ရေချိုငါးကြီးအဖြစ် မှတ်တမ်းတင်ရမယ့် ရေချိုငါးလိပ်ကျောက်ကြီးတကောင်ကို ကမ္ဘောဒီးယားရွာသားတွေက တွေ့ရှိခဲ့တယ်လို့ သုတေသန ပညာရှင်တွေက ပြောပါတယ်။
အဆိုပါ ငါးလိပ်ကျောက်ကြီးဟာ အလေးချိန်အားဖြင့် ၆၆၁ ပေါင် (၃၀၀ ကီလိုဂရမ်လောက်) ရှိပြီး ကမ်းခြေကို ဆွဲတင်ဖို့အတွက် လူပေါင်း တဒါဇင်လောက် အကူအညီယူခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ခမာဘာသာစကားနဲ့ ဘိုးရမီ-လပြည့်လို့ အမည်ပေးထားတဲ့ ဒီငါးကြီးဟာ အမတကောင်ဖြစ်ပြီး အရှည် ၄ မီတာ(၁၃ပေ)ရှိကာ သူ့ကို သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ရေအောက်က အပြုအမူတွေ၊ လှုပ်ရှားမှုတွေကို တိုင်းတာနိုင်မယ့် ခြေရာခံစောင့်ကြည့်ကိရိယာတွေ တပ်ဆင်ပေးပြီးနောက် ရေထဲကို ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့ကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ဇီဝဗေဒပညာရှင်တယောက်လည်းဖြစ်၊ နေရှင်နယ်ဂျီအိုဂရပ်ဖစ်ချန်နယ်လ်ရဲ့ Monster Fish အစီအစဉ်တင်ဆက်သူဟောင်း တယောက်လည်းဖြစ်တဲ့ ဇက်ဘ် ဟော်ဂန်က “ဒါဟာ တကယ့်ကို စိတ်လှုပ်ရှားစရာကောင်းတဲ့သတင်းပါပဲ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ရေချိုငါးဖြစ်တယ်လေ။ ပြီးတော့လည်းပဲ မဲခေါင်မြစ်ဟာ ခုထိ ကျန်းမာနေဆဲဆိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ်ပဲပေါ့။ ဒါဟာ ဒီမှာ ငါးကြီးတွေ ဆက်လက်ပြီးတော့ ရှင်သန်နေဆဲပဲဆိုတဲ့ မျှော်လင့်ချက်လက္ခဏာ တခုပဲ။”လို့ ပြောပါတယ်။
ရေချိုငါးလိပ်ကျောက်ကြီး-ဘိုးရမီကို ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်ထဲမှာ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံမြောက်ပိုင်း မြစ်ကမ်းတလျှောက် ကျွန်းတကျွန်းဖြစ်တဲ့ ခိုပရေရာမှာ ငါးဖမ်းသမားတယောက်က ဖမ်းမိခဲ့တာဖြစ်ပြီး အစပိုင်းမှာတော့ သူက အန္တရာယ်ရှိ ရေသတ္တဝါ မျိုးစိတ်တကောင်ကောင်ဖြစ်မယ်လို့ ထင်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
လက်ရှိမှာတော့ ဒီရေချိုငါးလိပ်ကျောက်ကြီးဟာ အရင်က ထိုင်းနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းမှာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်က ဖမ်းမိခဲ့ပြီး အလေးချိန် ၆၄၅ ပေါင် (၂၉၃ ကီလိုဂရမ်) နဲ့ စံချိန်တင်အကြီးဆုံး ရေချိုငါးကြီးအဖြစ် မှတ်တမ်းဝင်ခဲ့တဲ့ ငါးခူထက် ပိုပြီးတော့ ကြီးမားတာမို့ စံချိန်ထပ်မံတင်နိုင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲ ကြွယ်ဝတဲ့ မဲခေါင်မြစ်ဟာ တိဘက်ကတောင်တန်းတွေကနေ အစပြုလာပြီး တရုတ်၊ မြန်မာ၊ ထိုင်း၊ လာအို၊ ကမ္ဘောဒီးယားနဲ့ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတွေကို ဖြတ်သန်းစီးဆင်းတဲ့ ကမ္ဘာ့တတိယမြောက် ငါးမျိုးကွဲမျိုးစိတ် အများဆုံးရှိတဲ့ မြစ်တခုဖြစ်ပါတယ်။
အလွန်အကျွံ ငါးဖမ်းတာ၊ ဆည်ဆောက်တာ၊ ရေထုညစ်ညမ်းတာတွေကြောင့် ထိလွယ်ရှလွယ်တဲ့ ဂေဟစနစ် ခြိမ်းခြောက်မှု ကြုံနေရပါတယ်။
မြစ်အတွင်း ငါးအလွန်အကျွံဖမ်းဆီးတာ၊ ဆည်ဆောက်တာ၊ ရေထုညစ်ညမ်းတာ၊ ရေငန်ဝင်ရောက်တာတွေနဲ့ မြစ်ကြောင်းတိမ် အနည်ကျမှုတွေကြောင့် ထိလွယ်ရှလွယ်တဲ့ ဂေဟစနစ် ခြိမ်းခြောက်မှု ကြုံနေရပါတယ်။
