ကရင်နီ(ကယား)ပြည်နယ်၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်က စစ်ရှောင်စခန်းတွေအပါအဝင် ကျေးရွာတော်တော်များများမှာ ရာသီတုပ်ကွေးလို ကူးစက်ရောမျိုးဖြစ်ပွားနေပြီး ရွာလုံးကျွတ် ဖျားနာတာတွေ ဖြစ်ပွားနေပါတယ်။
စက်တင်ဘာဘာလကုန်ပိုင်းကတည်းကနေ အခုချိန်ထိ ရာသီတုပ်ကွေးလို ရောဂါဖြစ်ပွားနေပြီး မိသားစုလိုက် ဖျားနာတာ၊ ရွာလုံးကျွတ်ဖျားနာတွေ ဖြစ်နေတယ်လို့ ဒေသခံ သူနာပြုဆရာမတဦးက ပြောပါတယ်။
“အခုက ဒီးမော့ဆိုအရှေ့ခြမ်း စစ်ရှောင်တွေဘက်မှာလည်း တော်တော်ဖြစ်တယ်။ ကန်ခုနှစ်ဆင့်တကြောလုံးကနေ ဒေါသမကြီးဘက်တွေအထိ အကုန်ဖြစ်တယ်။ ၉ လပိုင်းကုန်ကနေ စပြီး အခုချိန်ထိပဲ၊ ဖြစ်ပြီးသားလူတွေလည်း ပြန်ပြန်ဖြစ်နေတယ်။ ရောဂါက ကူးစက်သလိုမျိုး ဖြစ်သွားတာ။ တချို့အိမ်တွေဆိုရင်လည်း တအိမ်လုံးဖြစ်ပြီးတော့မှ အချင်းချင်းတောင် မကြည့်နိုင်တော့တဲ့ အခြေအနေတွေလည်းရှိတယ်။”
သောက်ဆေးနဲ့ ရောဂါသက်သာတဲ့သူတွေရှိသလို သောက်ဆေးနဲ့မသက်သာဘဲ ထိုးဆေးထိုးပေးဖို့ ပြန်လာကြတဲ့သူ အများကြီးရှိနေတယ်လို့ စစ်ရှောင်စခန်းမှာ ဆေးခန်းဖွင့်ကုသပေးနေတဲ့ အဆိုပါ သူနာပြုဆရာမက ပြောပါတယ်။
“ပြောရမယ်ဆိုရင် ညီမတို့ ဒေါလောခူ စစ်ရှောင်တို့ ဘာတို့ဆိုရင် ညီမတို့ ကမ့်ဖွင့်ထားတာရှိတယ်။ အဲမျိုး သူတို့လာတော့လာကြတယ်။ တအိမ်လုံးဖြစ်တဲ့ အိမ်တွေလည်းရှိတယ်။ တချို့အိမ်တွေဆိုရင် သောက်ဆေးနဲ့ မသက်သာလို့ ထိုးဆေးထိုးပေးပါလို့ complain လာတဲ့ လူနာတွေတော့ တော်တော်များတယ်။ တချို့တွေကျတော့ ပြန်သက်သာသွားတယ်။ သက်သာပြီး နောက်တခေါက်ပြန်ဖြစ်တဲ့အတွက် ပြန်ပြန်လာပြကြတယ်။”
လက်ရှိအခြေအနေအရ စစ်ရှောင်စခန်းတွေမှာ ဆေးဝါးမလုံလောက်သလို စစ်ကောင်စီရဲ့ ကန့်သတ်မှုကြောင့် ဆေးဝါးဝယ်ယူ သယ်ဆောင်ဖို့ ခက်ခဲနေတဲ့အတွက် တောရွာတွေနဲ့ စစ်ရှောင်စခန်းတွေအတွက် ဆေးဝါးမလုံလောက်မှု ဖြစ်ပွားနေပါတယ်။
စစ်ရှောင်ကူညီပေးနေသူတဦးက “ကျန်းမာရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး အဓိကအခက်အခဲက ဆေးဝါးပေါ့နော်။ ကျနော်တို့ ဒီမှာဆေးက သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကြောင့်မို့လို့ အခက်အခဲ တော်တော်များများ ရှိတယ်ပေါ့နော်။ အဓိက အခြေခံဆေးဝါးလိုအပ်ချက် တော်တော်များများ လိုအပ်တယ်။ ဒီစစ်ရှောင်တွေမှာဆိုရင် ကျနော်တို့ ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှောတွေရှိခဲ့တယ်၊ ပြီးရင် ရာသီဥတုအပြောင်းအလဲကြောင့်မို့လို့ အခြေခံဆေး ပါရာစီတမောတို့၊ ဘာမီတွန်တို့လိုကအစ လိုအပ်တာရှိတာပေါ့နော်။ အဲဒီဆေးတွေတောင်မှ ကျနော်တို့ သယ်ဖို့ အတော်ခက်ခဲတယ်ပေါ့နော်။ စကစတွေရဲ့ လမ်းကြောင်းပိတ်ဆို့မှုတွေ အတော်များနေတဲ့အခါကျတော့ ဟိုးအရင်က ဝယ်ခဲ့တဲ့ဆေးကိုပဲ ပြန်ပြီးတော့ လှည့်သုံးနေရတာပေါ့နော်။ ဒီဘက်က ဆရာဝန်၊ ဆရာတွေရှိပေမယ့် ဆေးဝါးသယ်တဲ့အပိုင်းမှာ အတော်ခက်ခဲတဲ့အတွက် အခက်အခဲတော့ ကြုံတွေ့နေရတယ်။ ပြီးတော့အလှူရှင်တွေလည်း နည်းပါးတဲ့အတွက် ပိုခက်ခဲတယ်။”
ကရင်နီ (ကယား) ပြည်နယ်မှာ အာဏာသိမ်းပြီးနောက် တိုက်ပွဲကြောင့် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေသူ ၂ သိန်းလောက် ရှိနေပြီး ၂၀၂၁ ခု အာဏာသိမ်းချိန်ကနေ ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁ ရက်နေ့အထိ စစ်ရှောင်နေစဉ် သေဆုံးသူ ၉၃ ဦးရှိပါတယ်။
သေဆုံးသူအများစုဟာ ဆေးဝါးမလုံလောက်တာနဲ့အချိန်မီဆေးကုသမှုမရတဲ့ အတွက်ကြောင့် ဖြစ်တယ်လို့ တိုးတက်သော ကရင်နီပြည်သူ့အင်အားစု (PKPF) ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ သိရပါတယ်။
ပါကစ္စတန်နိုင်ငံမှာ နှစ်လကျော်ကြာ ရေကြီးရေလျှံမှုတွေ ဖြစ်ပွားပြီးနောက် စားနပ်ရိက္ခာ ပြတ်လပ်မှုကို ရင်ဆိုင်နေရရုံသာမက ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှုနဲ့ ကူးစက်ရောဂါတွေကိုလည်း ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။
အခုချိန်အထိ ရေကြီးမှုကြောင့် သေဆုံးသူ စုစုပေါင်း ၁,၃၂၅ ဦးရှိကြောင်း ပါကစ္စတန် အမျိုးသားရောဂါစီမံခန့်ခွဲရေး အာဏာပိုင်အဖွဲ့က စက်တင်ဘာ ၅ ရက်မှာ ထုတ်ပြန်တဲ့ အချက်အလက်တွေအရ သိရပါတယ်။
ရေကြီးရေလျှံမှုကြောင့် လူပေါင်း သိန်းနဲ့ချီ အိုးအိမ်ဆုံးရှုံးခဲ့ရတာကြောင့် သဘာဝဘေးကယ်ဆယ်ရေးအတွက် အဓိကအခက်အခဲတခုက ခိုနားစရာ အမိုးအကာဖြစ်တယ်လို့ နိုင်ငံရဲ့ သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ကယ်ဆယ်ရေးအေဂျင်စီက ပြောပါတယ်။
ပါကစ္စတန်ဟာ ရွက်ဖျင်တဲတွေ၊ စားနပ်ရိက္ခာနဲ့ သောက်ရေ စတဲ့ အကူအညီတွေ အလွန်လိုအပ်နေတာပါ။ ပါကစ္စတန် ကျန်းမာရေးဌာနရဲ့ အဆိုအရ ရေလွှမ်းခဲ့တဲ့ဒေသတွေဟာ အခုဆို ဝမ်းလျှောခြင်း၊ ငှက်ဖျားရောဂါ၊ အရေပြားပိုးဝင်ခြင်းနဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါတွေ မြင့်မားလာနေတဲ့ ဒေသတွေ ဖြစ်လာနေပါတယ်။
အဆိုးရွားဆုံးသော ဆင်းန်ဒ်ပြည်နယ်မှာ ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှောနဲ့ အရေပြားရောဂါ ကူးစက်ခံရသူ ၁ သောင်းကျော်ရှိကြောင်း နေ့စဉ်အစီရင်ခံနေပါတယ်။
အခုလကစပြီး ပါကစ္စတန်နိုင်ငံဟာ ရေဘေးသင့် ပြည်သူတွေအတွက် ဆေးဝါးတွေ အခမဲ့ ဖြည့်ဆည်းပေးဖို့အတွက် ရေဘေးဒဏ် အပြင်းအထန် ကြုံခဲ့ရတဲ့ ဘာလိုချစ်စ်တန်၊ ခိုင်ဘာ ပါ့ရှ်တွံန်ခွာနဲ့ ဆင်းန်ဒ်ပြည်နယ်တွေမှာ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ စခန်းပေါင်း ၁၂၀၀ ကျော်ကို တည်ထောင်ပေးမှာဖြစ်ကြောင်း ပါကစ္စတန် ကျန်းမာရေးဌာနကနေ သိရပါတယ်။
