မြန်မာပြည်တွင်း မြို့အတော်များများမှာ  လောင်စာဆီ ဈေးတက်၊ ဆီဆိုင်တွေမှာ တန်းစီဝယ်ယူနေရချိန်   ကချင်ပြည်နယ် ဖားကန့် ကျောက်စိမ်းတွင်းဒေသမှာတော့ တရက်ကို လောင်စာဆီ ဂါလန်ပေါင်း သိန်းနဲ့ချီ အသုံးပြုပြီး တရားမဝင်ကျောက်စိမ်းတူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းတွေကို နေ့ရောညပါ ၂၄ နာရီ လုပ်ကိုင်နေတယ်လို့  ဖားကန့်ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။

ပြည်သူတွေက လောင်စာဆီပြတ်လပ်မှာကို စိုးရိမ်နေကြပေမဲ့ ကျောက်စိမ်းလုပ်ကွက်တွေမှာတော့ တရက်ကို ဒီဇယ်ဂါလံပေါင်းသိန်းနဲ့ချီ အကုန်အကျခံပြီး ကျောက်စိမ်းတူးဖော်နေတာတွေကိုတော့ စစ်ကောင်စီက လျစ်လျူရှုနေတယ်လို့ ဒေသခံတဦးက ထောက်ပြပြောဆိုပါတယ်။ 

“အပြင်မှာသုံးမယ့် လောင်စာဆီက ဖားကန့်က ကျောက်စိမ်းလုပ်ကွက် ရောက်ကုန်တာလို့ ပြောလို့ရတယ်။ လောင်စာဆီတော်တော်များများက ငွေရှိတဲ့ လုပ်ငန်းရှင်တွေက လက်ဝါးကြီးအုပ် ဝယ်ပြီး လှောင်ထားတာလေ ။ ဆီဈေးတက်တာ ဘာဆန်းမှာလဲ။”

ဖားကန့်ကျောက်စိမ်းတွင်းဒေသရှိ တရားမဝင်ကျောက်စိမ်းတူးဖော်ရေးလုပ်ငန်းတွေကို စက်ယန္တရားတွေနဲ့ နေ့ရောညပါ ၂၄ နာရီလုံးတူးဖော်လုပ်ကိုင်နေရာမှာ  တရက်ကို ဒီဇယ်ပေပါပေါင်း နှစ်ထောင်( ဂါလန် ပေါင်းတသိန်း) နီးပါးအသုံးပြုနေရတယ်လို့ အမည်မဖော်လိုသူလုပ်ငန်းရှင် တဦးက တွက်ချက်ပြပါတယ်။ 

“ကျနော်တို့ ရှယ်ယာဆိုက် ငါးဆိုက်တင်ပဲ တရက်ကို ဆီပေပါ အလုံး ၁၅၀ လောက်ကုန်တာဗျာ၊ မြန်မာတကောင်းလို၊ တစ်သုံးလုံးလို၊ KNDPC လို နေမင်းကမ္ဘာလို ကုမ္ပဏီဆိုက်ကြီးတွေကတော့ အနည်းဆုံး ပေပါ လေးငါးရာပတ်ချာလည်တော့ သုံးရမှာပဲ။”  

စစ်ကောင်စီဟာ အခုလို လုပ်ငန်းရှင်တွေ လောင်စာဆီတွေကို အများအပြားဝယ်ယူ သိုလှောင်ထားတာကို အရေးမယူသလို၊ တရားမဝင်ကျောက်စိမ်းတူးဖော်မှုတွေကိုလည်း ထိရောက်အောင် အရေးမယူနိုင်ဘူးလို့လည်း ဆိုပါတယ်။ 

“စစ်ကောင်စီက ခရိုနီတွေ လုပ်ငန်းရှင်တွေ ဘာလုပ်လုပ် အရေးမယူနိုင်ဘူး။ ကျောက်စိမ်းတွေ နေ့ရောညရော ၂၄ နာရီတူးနေလည်း ဘာတခုမှ အရေးမယူနိုင်ဘူး။ ဒါတွေက တိုင်းပြညကို မအုပ်ချုပ်နိုင်ဘူးဆိုတာ သက်သေပြနေတာ” လို့ ဆိုပါတယ်။   

ဖားကန့်မြို့နယ်မှာ မနေ့က  ဒီဇယ်တပေကို ကျပ် ၄၈၀၀၀ ကနေ ၆၃၀၀၀ အထိ မြင့်တက်သွားပြီး ဆိုင်တချို့လည်း ပိတ်ထားခဲ့ရကာ ဒီကနေ့မှာတော့ စက်သုံးဆီဆိုင်တချို့ ပြန်ဖွင့်လှစ်ရောင်းချနေပေမဲ့  လောင်စာဆီဈေးတွေကတော့ တက်နေဆဲပဲလို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။

ကချင်ပြည်နယ်၊ ဖားကန့်မြို့နယ်၊ ဖားကန့်-လုံးခင်း ရတနာနယ်မြေမှာ စက်ယန္တရားကြီးတွေ အမြောက်အမြားသုံးပြီး တရားမဝင် ကျောက်စိမ်းတူးဖော်မှု လုပ်ငန်းတွေ ပြန်လည် လုပ်ဆောင်နေပြီလို့ ဒေသခံတွေဆီကနေ သိရပါတယ်။

ဖားကန့်နယ်မြေမှာ ဒေသခံတပ်မနဲ့ အာဏာပိုင်တွေကို လစဉ်ကြေးပေးသွင်းပြီး တူးနေတဲ့ တရားမဝင် ကျောက်စိမ်းတူးဖော်မှုတွေကို မီဒီယာတွေမှာ ဖော်ပြခံရပြီးနောက် စစ်ဆေးရေး ရှိတယ်ဆိုပြီး ခဏရပ်နားထားဖို့ တပ်မ ၃၃ က ဒီဇင်ဘာ ပထမပတ်တုန်းက ညွှန်ကြားခဲ့ပါတယ်။ 

စစ်ဆေးရေးပြီးတဲ့နောက် ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်ကစပြီး ဝှက်ထားတဲ့ စက်ယန္တယားတွေကို ပြန်လည် သယ်ဆောင်လာကြကာ လုပ်ကွက်တွေမှာ အပြိုင်အဆိုင် ဆက်လက် တူးဖော်နေကြပြီတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။

"အောက်တိုဘာလ ၁ ရက်ကတည်းက စတူးတာပဲ။ စစ်ကောင်စီက  ၆ လ ရပ်နားထားရမယ်လို့ ကြေညာတယ် ဒါပေမဲ့ တူးနေတယ်။ ဘယ်သူတွေ ရှိမှာလဲ။ သူတို့ဒေါက်တိုင်တွေပဲပေါ့။"လို့ နယ်မြေခံတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။ 

စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် အင်တာနက်ပါ အဖြတ်ခံထားရတဲ့ ဖားကန့်မှာ အခုလို တရားမဝင် ကျောက်စိမ်းတူးဖော်ရေးလုပ်ငန်းတွေကို စက်တင်ဘာလ နောက်ဆုံး အပတ်လောက်ကစပြီး စစ်တပ်လက်အောက်ခံ နယ်မြေခံတပ်မနဲ့ လုံးခင်းကို လစဉ်ကြေးပေးပြီး ပြန်လည် တူးဖော်နေတာလို့လည်း သိရပါတယ်။

အခုလို တရားမဝင် ကျောက်စိမ်း တူးဖော်မှုလုပ်ငန်းတွေ အလွန်အကျွံ လုပ်ဆောင်လာမှုကြောင့် ဒေသခံ ရေမဆေးသမားတွေရဲ့  လက်တူးကျင်းတွေ အသိမ်းခံရပြီး စားဝတ်နေရေးကျပ်တည်းနေတယ်လို့ ရေမဆေးသမားတွေက ပြောပါတယ်။ 

"ရေမဆေးသမားတွေဆိုတာ ဝင်လို့်တောင် မရဘူး။ အနားကို ကပ်လို့မရဘူး။ ရေမဆေးသမားတွေရဲ့ ဘဝတွေက ကျပ်တည်းသထက် ပိုပြီး ကျပ်တည်းလာတယ်။"လို့ ရေမဆေး ကျောက်ရှာသူ တယောက်က ပြောပါတယ်။

တရားမဝင် ကျောက်စိမ်းတူးဖော်မှုကနေ စည်းကမ်းမဲ့မြေစာ စွန့်ပစ်မှုတွေကြောင့် မိုးရာသီမှာ ကမ်းပါပြိုမှု၊ မြေပြိုမှုတွေ အရင်ကထက် ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ဖြစ်လာမှာကိုဒေသခံတွေက စိုးရိမ်နေကြပြီး လူနေကျေးရွာတွေ ရေနပ်မြုပ်မှာကိုလည်း စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။ 

တရားမဝင် ကျောက်စိမ်းတူးဖော်မှု လုပ်ငန်းတွေဟာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီး နောက်ပိုင်း အဆိုးရွားဆုံး ဖြစ်ပြီး မူးယစ်ဆေးဝါးရောင်းချမှုနဲ့ လောင်းကစားလုပ်ငန်းတွေကလည်း နေရာအနှံအပြားမှာ ရှိလာနေတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။