ထိုင်းနိုင်ငံမှာ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုကာကွယ်ရေး ဥပဒေအသစ်တရပ်ကို ပြီးခဲ့တဲ့ အောက်တိုဘာလက ပြဋ္ဌာန်းလိုက်တဲ့အတွက် ဒုက္ခသည်အဖြစ် လာရောက်ခိုလှုံသူ၊ နိုင်ငံစွန့်ခွာထွက်ပြေးလာသူတွေကို အတင်းအကျပ်ဖိအားပေး နေရပ်ပြန်လည်ပို့ဆောင်တာကနေ ကာကွယ်ပေးနိုင်ဖို့ မျှော်လင့်နေကြပါတယ်။

လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူတွေကတော့ ဒီဥပဒေပေါ်မှာ ထိုင်းအာဏာပိုင်တွေက ဘယ်အတိုင်းအတာထိ အကောင်အထည်ဖော်မလဲဆိုတာကိုတော့ သံသယရှိနေကြပါတယ်။ 

ထိုင်းနိုင်ငံဟာ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ၁၉၅၁ ခုနှစ် ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက်မှာ ပါဝင် လက်မှတ်ရေးထိုးထားခြင်း မရှိတာကြောင့် ဒုက္ခသည်တွေဟာ မလိုလားအပ်တဲ့ သူစိမ်းသူတွေအဖြစ် ဆက်ဆံခံရနိုင်ခြေရှိတယ်လို့ လန်ဒန်အခြေစိုက် နိုင်ငံတကာ ဥပဒေပညာရှင်များအစည်းအရုံး (IBA) ရဲ့ထုတ်ပြန်ချက်က ဆိုပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ အန္တရာယ်ကင်းစွာ စနစ်တကျနဲ့ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများကို ပုံမှန်နေရာချထားရေး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပဋိညာဉ်နဲ့ ဒုက္ခသည်များအရေး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပဋိညာဉ်တို့မှာ ပါဝင်သဘောတူညီခဲ့တဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံဟာ အခုလက်ရှိမှာလည်း ဒုက္ခသည်ပေါင်း ၉၅,၀၀၀ ကျော်ကို လက်ခံထားပေးပါတယ်။

လက်တလောမှာ လာရောက်ခိုလှုံသူအများစုဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အာဏာသိမ်းမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေကနေ ထွက်ပြေးလာခဲ့ကြတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ ဖြစ်ပါတယ်။

ထိုင်းနိုင်ငံက သူတို့ကို ခေတ္တသာလက်ခံထားပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံထဲကို ပြန်လည်ပို့ဆောင်တာတွေ လုပ်နေတယ်လို့  IBA က ထုတ်ပြန်တဲ့သတင်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖော်ဖော်ဝါရီကနေ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇူလိုင်လအထိ မြန်မာနိုင်ငံကနေ ထိုင်းဘက်ကို ထွက်ပြေးခိုလှုံလာသူ ၂၀,၀၀၀ ခန့်ရှိတယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ အေဂျင်စီ (UNHCR) က ခန့်မှန်းပြီး အဲဒီထဲက အများစုကတော့ ထိုင်းနိုင်ငံထဲမှာ ခေတ္တသာ နေထိုင်ခွင့်ရခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံဘက်ကို ပြန်လည်ပို့ဆောင်ခံခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ အာဏာသိမ်းမှုဖြစ်ပွားပြီးနောက်ပိုင်း ထိုင်းသတင်းမီဒီယာတွေမှာ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ကူညီထောက်ပံ့ရေးအတွက် ဝန်ကြီးချုပ် ပရာယွတ်ရဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်တွေနဲ့ လာရောက်ခိုလှုံသူတွေက ကိုယ့်သဘောနဲ့ကိုယ် မြန်မာနိုင်ငံဘက်ကို ပြန်သွားကြတာဖြစ်ကြောင်းတွေကို ဖော်ပြကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ထိုင်းဘက်ထွက်ပြေးလာကြသူ ၂၀၀၀ ကျော်ကို မြန်မာဘက်ကို ပြန်ကြဖို့ ထိုင်းစစ်တပ်က  ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလထဲမှာ ဖျောင်းဖျခဲ့ကြောင်း UNHCR ရဲ့ ဌာနတွင်း အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

အဲဒီအပြင် အခုနှစ်မတ်လထဲမှာလည်း မြန်မာနိုင်ငံကနေ ထိုင်းဘက်ကို ခြေကျင်ကူးလို့ရတဲ့ တံတားတစ်စင်းကို ထိုင်းစစ်သားတွေက ဖျက်ဆီးပစ်လိုက်ကြပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု ဆန့်ကျင်ရေး ဥပဒေလို့ လူသိများတဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်းနဲ့ လူမသိအောင် ဖမ်းဆီးခံရခြင်းများ ပပျောက်ရေးနဲ့ ကာကွယ်ရေးဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်း အတည်ပြုလိုက်ပြီဖြစ်လို့ ထိုင်းနိုင်ငံဟာ ဒုက္ခသည်တွေကို ပိုပြီးကာကွယ်ပေးတော့မယ့် နိုင်ငံအဖြစ် မြင်လာကြတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ထိုင်းနိုင်ငံက သံသယရှိသူတွေကို လူမသိသူမသိ ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်သွားခြင်းနဲ့ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်းတွေကို ရာဇဝတ်မှုအဖြစ် သတ်မှတ်ဖို့အတွက် အဲဒီဥပဒေက အဓိက ရည်ရွယ်တာပါ။

အဲဒီဥပဒေပြဋ္ဌာန်းချက်ရဲ့ အပိုင်း ၁၃ မှာ “မည့်သည့်အစိုးရအဖွဲ့အစည်း သို့မဟုတ် အစိုးရအာဏာပိုင်မဆိုသည် လွှဲပြောင်းအပ်နှံပြီးနောက် လူမဆန်ရက်စက်စွာ သို့မဟုတ် ကိုယ်လက်အင်္ဂါ ဆုံးရှုံးပျက်စီးရသည်အထိ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခံရရန် သို့မဟုတ် လူမသိသူမသိ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရနိုင်ရန် အလားအလာရှိသည်ဟု ယုံကြည်ယူဆရပါက မည်သူ့ကိုမှ နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်သို့ လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခြင်းမပြုရ” လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။

အဲဒီဥပဒေကို ၂၀၂၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၅ ရက်နေ့မှာ ပြဋ္ဌာန်းအတည်ပြုခဲ့တာဖြစ်ပြီး တကယ့်လက်တွေမှာ အာဏာပိုင်တွေက ဘယ်လိုအကောင်အထည်ဖော် လိုက်နာကြမလဲ ဆိုတဲ့အပေါ်မှာ လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူတွေက သံသယရှိနေကြပါတယ်။ 

“ထိုင်းမှာက ဥပဒေတွေတော့ ရှိတယ်၊ ဒါပေမဲ့ လက်တွေ့မှာ ဥပဒေအတိုင်း လိုက်နာဖို့ကတော့ ပြဿနာရှိနေတုန်းပဲ” လို့ Fortify Rights နဲ့ ပူးပေါင်းလုပ်ကိုင်နေတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူ ထိုင်းနိုင်ငံသား ခွန်ခနွတ်ဝါသနာဘွန်းကို ကိုးကားပြီး IBA ရဲ့ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

Ref-Photo/IBA

မြန်မာနိုင်ငံက ဒုက္ခသည်တွေနဲ့ ခိုလှုံခွင့်တောင်းခံလာသူတွေကို အတင်းအကျပ်ဖိအားပေး ပြန်ပို့နေတာတွေကို ရပ်တန့်ဖို့ မလေးရှားနိုင်ငံကို ကုလသမဂ္ဂဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာအေဂျင်စီ (UNHCR) က အောက်တိုဘာ ၂၅ ရက်နေ့မှာ ထပ်မံတောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်လအတွင်းမှာ မလေးရှားကနေ  မြန်မာသားတွေကို နေရပ်ပြန်ပို့တဲ့အကြိမ်ပေါင်း ၁၀၀ ကျော်ရှိခဲ့တယ်လို့ သိရကြောင်း UNHCR က ပြောပါတယ်။

မြန်မာရေတပ်က အရာရှိဟောင်းတွေအပါအဝင် ခိုလှုံခွင့်တောင်းခံထားသူများကို အတင်းအကျပ် ပြန်လည်ပို့ဆောင်တာဟာ နိုင်ငံတကာ နည်းဥပဒေတစ်ခုဖြစ်တဲ့ အတင်းအကျပ်ပြန်လည်မပို့ဆောင်ရေးကို ချိုးဖောက်ရာရောက်ပြီး ပြန်ပို့ခံရတဲ့သူတွေအတွက်လည်း အန္တရာယ်ရှိစေတယ်လို့ UNHCR ရဲ့ ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံ ရှားဘီးယားမန်တူးက  ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျီနီဗာမြို့က UNHCR ရုံး သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောပါတယ်။

“ဆိုးရွားပြင်းထန်တဲ့ ဘေးအန္တရာယ်တွေကနေ လွတ်မြောက်ရာကိုရှာဖွေဖို့လာခဲ့ကြတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေကို အတင်းအကျပ် ဖိအားပေးပြန်ပို့တာတွေ ရပ်တန့်ဖို့ မလေးရှားကို UNHCR က ထပ်မံတောင်းဆိုပါတယ်။ သူတို့ကို ပြန်လည်ပို့ဆောင်လိုက်တာဟာ အန္တရာယ်ကြားထဲကို ပြန်ပို့လိုက်တာပါပဲ။ မြန်မာနိုင်ငံကနေ ထွက်ပြေးလာကြသူတွေကို ခိုလှုံခွင့် တောင်းခံရရှိနိုင်ရေးအတွက် ယာယီနေထိုင်ခွင့်ပေးရမှာဖြစ်ပြီး ပြန်လည်ပို့ဆောင်ခံရခြင်းကနေ ကာကွယ်ပေးဖို့လိုပါတယ်။ အတင်းအကျပ်ပြန်လည်မပို့ဆောင်ရေးဟာ နိုင်ငံတကာနည်းဥပဒေမှာ အရေးကြီးတဲ့အချက်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံအားလုံးနဲ့လည်း သက်ဆိုင်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက အခြေအနေတွေဟာ နိုင်ငံသားတွေ နိုင်ငံတွင်းကနေ ထွက်ပြေးပြီး လွတ်မြောက်ရာကို ရှာဖွေဖို့လိုအပ်တဲ့ အခြေအနေဖြစ်နေပါတယ်” 

UNHCR က တားမြစ်နေတဲ့ကြားကပဲ  အောက်တိုဘာလ ၂၁ ရက်နေ့မှာ နောက်ထပ် ပြန်လည်ပို့ဆောင်မှုတစ်ကြိမ်ရှိခဲ့တယ်လို့လည်း သူကပြောပါတယ်။

“ဘယ်သူ့ကိုမှ သူတို့ရဲ့ အသက်အန္တရာယ်၊ လွတ်လပ်ခွင့်နဲ့ တခြားအန္တရာယ် ကြုံရနိုင်တဲ့ နေရာကို ပြန်ပို့လို့မရပါဘူး။ ကျမတို့ရဲ့ တောင်းဆိုမှုဟာ သူတို့အတွက် အလွန်အရေးကြီးပါတယ်။ မလေးရှားက အာဏာပိုင်တွေအနေနဲ့ အဲဒီလိုပြန်လည်ပို့ဆောင်တာတွေ ရပ်တန့်ဖို့ ထပ်ခါထပ်ခါ တောင်းဆိုပါတယ်။ ကျမတို့ တတ်နိုင်တဲ့ဘက်ကလည်း ဝင်ရောက်တားဆီးခဲ့ပါတယ်။ ပြန်လည်မပို့ဆောင်ရေးနည်းဥပဒေဟာ အရေးကြီးတဲ့ နိုင်ငံတကာဥပဒေဖြစ်တာကြောင့် လေးစားလိုက်နာဖို့လိုပါတယ်။ ကျွန်မတို့ရဲ့ တောင်းဆိုပန်ကြားချက်တွေကို အလေးထားပြီး ပြန်လည်ပို့ဆောင်တာတွေ ရပ်တန့်ဖို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။ မဟုတ်ရင်တော့ ဒီပြဿနာတွေ သံသရာလည်နေဦးမှာပဲ”လို့ UNHCR ရဲ့ ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံ ရှားဘီးယားမန်တူးက ပြောပါတယ်။

နောက်ဆုံးတစ်ကြိမ် ထပ်မံပို့ဆောင်ခံခဲ့ရသူတွေ မြန်မာနိုင်ငံကိုပြန်ရောက်ချိန်မှာ ဘာဆက်ဖြစ်ခဲ့တယ်ဆိုတာကို မသိခဲ့ကြသလို မြန်မာစစ်ကောင်စီရဲ့ ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံနဲ့ မလေးရှားနိုင်ငံပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနတို့ကလည်း အဲဒီဖြစ်ရပ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး မေးမြန်းမှုကို ပြန်လည်ဖြေကြားခြင်း မရှိကြသေးပါဘူး။

မလေးရှားနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ မြန်မာသံရုံးကတော့ သူတို့ရဲ့ ဖေ့စ်ဘွတ်စာမျက်နှာမှာ မလေးရှားလူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဌာနနဲ့ ပူးပေါင်းပြီး အောက်တိုဘာ ၆ ရက်နေ့မှာ မြန်မာနိုင်ငံသား အယောက် ၁၅၀ ပြန်လည်ပို့ဆောင်ခဲ့ကြောင်း ရေးသားခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီတစ်ခေါက် ပြန်လည်ပို့ဆောင်စဉ်က ရေတပ်က အရာရှိဟောင်းတွေပါဝင်တာကိုတော့ ဖော်ပြထားခြင်း မရှိပါဘူး။

အခုချိန်ထိ မလေးရှားကို ထွက်ပြေးခဲ့ကြတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက ဒုက္ခသည်တွေနဲ့ ခိုလှုံခွင့်တောင်းခံသူ စုစုပေါင်း ၁၅၀၀၀၀ ကျော်ခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း သိရပါတယ်။