ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် ၁၈၅ ဦးပါတဲ့ လှေတစင်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အာချေးပြည်နယ် ကမ်းရိုးတန်းဆီ ဇန်နဝါရီ ၈ ရက်က ဆိုက်ရောက်လာခဲ့တယ်လို့ ဒေသဆိုင်ရာ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်အေဂျင်စီ တာဝန်ရှိသူတဦးက ပြောပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်နှောင်းပိုင်းမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံက ဒုက္ခသည်စခန်းတွေကနေ အခြေအနေ ဆိုးဆိုးရွားရွားနဲ့ ထွက်ပြေးလာခဲ့ကြသူ ရာနဲ့ချီပြီး အင်ဒိုနီးရှားကို ရောက်ရှိလာခဲ့တာပါ။

တနင်္ဂနွေနေ့ ဒေသစံတော်ချိန် နေ့လယ် ၂ နာရီခွဲလောက်က ရောက်လာသူတွေရဲ့ ထက်ဝက်ကျော်ဟာ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ ကလေးငယ်တွေလို့ အာချေးဘေဇာ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်အေဂျင်စီ အကြီးအကဲ ရိဒ်ဝမ် ဂျမေးလ်က ရိုက်တာသတင်းဌာနကို ပြောပါတယ်။

ဒီဇင်ဘာလနှောင်းပိုင်းမှာ လူ ၁၇၄ ဦး တင်ဆောင်လာတဲ့ လှေတစီး အပါအဝင် ရာနဲ့ချီတဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေ ပြီးခဲ့တဲ့လအနည်းငယ်အတွင်း အာချေးကို ရောက်လာခဲ့တာပါ။

အသစ်ရောက်လာတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကို အာချေးမှာ ရှိပြီးသားဒုက္ခသည်စခန်းဆီ ပြောင်းရွှေ့သွားမယ်လို့ အာချေးခရိုင်ရဲချုပ် ဖှာမီ အီရာဝမ် ရမ်လီက သတင်းထောက်တွေကို ပြောပါတယ်။

၂၀၂၂ ခုနှစ်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကာလရှည်ကြာ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခံခဲ့ရတဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေအတွက် ဆယ်စုနှစ်တခုနီးပါးအတွင်း ပင်လယ်ပြင်မှာ သေဆုံးမှုအများဆုံး နှစ်တွေထဲက တနှစ်ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာအေဂျင်စီ (UNHCR) က  ပြောခဲ့ပါတယ်။

ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ စစ်ကောင်စီတပ်နဲ့ ရက္ခိုင့်တပ်တော် (အေအေ) တို့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲထားပေမဲ့ ၂၀၁၇ ခုနှစ် မောင်တောဒေသ အကြမ်းဖက်ဖြစ်စဥ်တွေကြောင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဘက် နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးနေကြသူတွေကို ပြန်လည်လက်ခံရေး အစီအစဥ် ဒီနေ့အထိ စစ်ကောင်စီက မလုပ်သေးဘဲ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပနိုင်ရေးကိုသာ ဦးစားပေး ဆောင်ရွက်နေတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။

မောင်တောဒေသခံ မွတ်ဆလင်လူကြီးတဦးက “တိုက်ပွဲဖြစ်တာတွေ မရှိတော့ဘူးဆိုတော့ ပြန်လည်လက်ခံရေးကို ဦးစားပေး လုပ်ဆောင်ရမှာဗျ။ အခုက စစ်ကောင်စီက ပြန်လည်လက်ခံရေးကို စိတ်ဝင်စားတဲ့ပုံစံ မပြဘူး။ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပဖို့ကိုပဲ ဦးစားပေးနေတာ တွေ့ရတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

၂၀၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလကုန်က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရောက် မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည် ၁,၀၀၀ ကျော် ပြန်လည်လက်ခံရာမှာ ဟိန္ဒူ ၃၀၀ ကျော် ပါဝင်မှာဖြစ်ပြီး ပြန်ဝင်လာသူတွေကို မောင်တောမြို့နယ် တောင်ပြိုလက်ဝဲ၊ ငခူရ၊ လှဖိုးခေါင် စတဲ့ ပြန်လည်လက်ခံရေး စခန်းတွေမှာ နေရာချထားပေးဖို့ စီစဉ်ထားကြောင်း ရခိုင်ပြည်နယ် စစ်ကောင်စီ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဦးလှသိန်းက ပြောဆိုထားခဲ့ပေမဲ့ လက်တွေ့မှာ ဒီနေ့အထိ ပြန်လည်လက်ခံတာ မရှိသေးပါဘူး။

နေရပ်စွန့်ခွာသူတွေ ပြန်လည်လက်ခံရေး စစ်ကောင်စီက အာရုံစိုက်မှု မရှိတော့ဘဲ လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ (USDP) အနိုင်ရရှိရေးကိုသာ မြို့နယ်အချို့မှာ ပြုလုပ်လာနေကြောင်း ရခိုင်နိုင်ငံရေးလေ့လာသူတွေက ဆိုပါတယ်။

“အပစ်အခတ်ရပ်ထားတော့ ပြန်လည်လက်ခံရေး ပြုလုပ်လို့ရပါတယ်။ အဲ့ဒါကို သူတို့ အာရုံမစိုက်နိုင်ကြတော့ဘူး။ ဘာအတွက်လဲဆိုတော့ သူတို့ စစ်အာဏာသိမ်းခဲ့တဲ့ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့ကျရင် ၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေအရ အစိုးရသစ်တရပ်ကို အာဏာလွှဲကို လွှဲရတော့မယ်။ အဲ့ဒါကြောင့် ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီကို သူတို့ ကြိုတင်ပြင်ဆင်နေတာ တွေ့ရတယ်။”

USDP ပါတီအနေဖြင့် သံတွဲ၊ မာန်အောင်၊ စစ်တွေ၊ မောင်တော၊ ကျောက်ဖြူ စတဲ့မြို့နယ်တွေမှာ ပါတီဝင်ဟောင်းတွေနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးတာတွေ အခု ဒီဇင်ဘာလအတွင်း ဆက်တိုက်လုပ်ဆောင်နေကြောင်း ဒေသခံတွေဆီက သိရပါတယ်။

ရက္ခိုင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်/ရက္ခိုင့်တပ်တော် (ULA/AA) ကတော့ နေရပ်စွန့်ခွာသူတွေ ပြန်လည်လက်ခံရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရနဲ့ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းက ရက္ခိုင့်ပြည်သူ့အစိုးရကို အသိအမှတ်ပြု ကူညီပေးပါက တာဝန်ယူ လက်ခံပေးသွားမယ်လို့ ပြီးခဲ့တဲ့ စက်တင်ဘာ ၁၉ ရက်က သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောဆိုထားသလို လာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲကလည်း သူတို့နဲ့ မသက်ဆိုင်ကြောင်း အေအေပြောခွင့်ရ ခိုင်သုခက ပြောထားပါတယ်။

ရခိုင်ပြည်နယ် မောင်တောခရိုင်နဲ့ ရသေ့တောင်မြို့နယ်တွေမှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ် သြဂုတ်လက ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေကြောင့် မြန်မာစစ်တပ်က နယ်မြေရှင်းလင်းရေးပြုလုပ်စဥ် မွတ်ဆလင်ကျေးရွာ ၁၀၀ ကျော်က မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည် ၆ သိန်းကျော်နဲ့ ဟိန္ဒူဒုက္ခသည် ၄၄၄ ဦးတို့ တဖက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကို ထွက်ပြေးခဲ့ရပါတယ်။