ကောလာဟလသတင်းတွေကြောင့် ပို့ကုန်၊ သွင်းကုန်သမားတွေနဲ့ ပုဂ္ဂလိကဘဏ်တွေက နိုင်ငံခြား ငွေလဲလှယ်နှုန်း မြင့်တက်လာအောင် ဆောင်ရွက်နေတာကို သံသယဖြစ်ဖွယ် တွေ့ရှိရတယ်လို့ စစ်ကောင်စီ ဗဟိုဘဏ်က ထုတ်ပြန်ပါတယ်။

ဒီလိုလုပ်ဆောင်နေတာကို ဘဏ်တွေက ဝင်ရောက် ထိန်းကျောင်းပေးဖို့နဲ့ ဒေါ်လာစျေး ဆွဲတင်နေတဲ့ ပို့ကုန်၊ သွင်းကုန်သမားတွေကို ဖော်ထုတ်ပေးဖို့ကိုလည်း စစ်ကောင်စီ ဗဟိုဘဏ်က ဘဏ်တွေကို ညွှန်ကြားထားတာပါ။

ဝင်ရောက် ထိန်းကျောင်းပေးတာမရှိတဲ့ ဘဏ်တွေကို အရေးယူသွားမယ်လို့ ဗဟိုဘဏ်က သတိပေးထားပြီး ဒေါ်လာစျေး ဆွဲတင်နေတယ်လို့ ဖော်ထုတ်ရရှိတဲ့ ပို့ကုန်၊ သွင်းကုန်သမားတွေကို လည်း အရေးယူသွားမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

မြန်မာပြည်တွင်း မြန်မာကျပ်ငွေနဲ့ ဒေါ်လာငွေလဲနှန်းဟာ ၂၀၂၃ နှစ်စပိုင်းက စပြီး တရိပ်ရိပ် ပြန်လည်မြင့်တက်လာခဲ့တာမှာ ပြီးခဲ့တဲ့ ဒီဇင်ဘာလ နှောင်းပိုင်းမှာ တစ်ဒေါ်လာကို ၂၈၄၀ ကျပ် ဝန်းကျင်မှာရှိခဲ့ပြီး ဇန်နဝါရီလ ဒုတိယပတ်မှာတော့ ဒေါ်လာစျေးဟာ ၂,၈၈၀ ကျပ် ထိ မြင့်တက်ခဲ့ပါတယ်။

ဇန်နဝါရီလကုန်ပိုင်းမှာတော့ ပြည်တွင်းပုဂ္ဂလိက ဘဏ်တွေက ပြင်ပစျေးကွက်နဲ့အပြိုင် ဈေးပေး ဝယ်ယူနေတာကြောင့် ဒေါ်လာဈေး ပြန်တက်လာတာလို့ သတင်းတွေ ထွက်ပေါ်လာပါတယ်။

အခုလ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄ ရက်နေ့ ပြင်ပဈေးကွက်မှာတော့ အမေရိကန်ဒေါ်လာဈေးက တစ်ဒေါ်လာကို ၂၈၆၅ ကျပ် ဝန်းကျင်မှာ အရောင်းအဝယ် ဖြစ်နေတာပါ။

စစ်ကောင်စီ ဗဟိုဘဏ်က ပြည်ပပို့ကုန်ရငွေ ၆၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ဗဟိုဘဏ်သတ်မှတ်နှုန်း ၂၁၀၀ ကျပ်နဲ့ ကျပ်ငွေ မဖြစ်မနေ လဲစေပြီး ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ပြင်ပပေါက်ဈေးနဲ့ လွှဲပြောင်း ရောင်းချခွင့်ရှိတယ်လို့ သတ်မှတ်ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။

အဲဒီ ပို့ကုန်ရငွေ မူဝါဒကြောင့် ပြည်ပပို့ကုန်တွေ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်နဲ့ ယှဉ်ရောင်းချရာမှာ အခက်အခဲ ဖြစ်စေတယ် ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်တွေက ထောက်ပြနေကြပါတယ်။

ဒါ့အပြင် စစ်ကောင်စီဟာ ပို့ကုန်ရငွေနဲ့သာ သွင်းကုန်တင်သွင်းတဲ့စနစ်ကို ချမှတ်ထားပြီး သွင်းကုန်တွေကို ရနိုင်သမျှ ပိတ်ဆို့ကန့်သတ်ထားပါတယ်။

သွင်းကုန်လုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦးက “သွင်းကုန်လိုင်စင်ရဖို့ တော်တော်ကြာတယ်။ ပို့ကုန်၊ သွင်းကုန် မျှအောင် ချမပေးတာလားတော့ မသိဘူး။ ကုန်ပစ္စည်းပြတ်တော့ စားသုံးသူပဲ နစ်နာတယ်။ ရေရှည်မှာ အခုလို တင်းကျပ်ထားတာ အလုပ်မဖြစ်နိုင်ဘူး” လို့ ပြောပါတယ်။

စစ်ကောင်စီ ချမှတ်ထားတဲ့ ကုန်သွယ်ရေးမူဝါဒတွေနဲ့ ငွေကြေးမူဝါဒတွေကြောင့် နိုင်ငံသားပိုင် လုပ်ငန်းတွေသာမက ပြည်တွင်းမှာ လာရောက်လုပ်ကိုင်နေကြတဲ့ ပြည်ပအခြေစိုက် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေပါ အခက်ကြုံနေရတာပါ။

ပြီးခဲ့တဲ့ ဇန်နဝါရီလနှောင်းပိုင်းက မြန်မာနိုင်ငံအခြေစိုက် ကိုရီးယားကုန်သည်ကြီးများအသင်းဟာ သွင်းကုန်၊ ပို့ကုန်လိုင်စင် ဖြေလျော့ပေးရေး အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း စီးပွားရေးလုပ်ကိုင်ရာမှာ ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့နေရတဲ့ လျှပ်စစ်မီးအခက်အခဲ၊ ဒေါ်လာငွေလဲလှယ်မှုနှုန်းနဲ့ ဈေးကွက်အခက်အခဲတွေ အကြောင်းကို ကုန်သည်စက်မူအသင်းချုပ်ကို လာရောက်တင်ပြခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။

အလားတူ မြန်မာနိုင်ငံအခြေစိုက် ဥရောပကုန်သည်ကြီးများအသင်း EuroCham Myanmar ကလည်းသွင်းကုန်လိုင်စင်တွေ ဖြေလျှော့ပေးရေး၊ တရားမဝင်ကုန်သွယ်မှုတွေကို ထိရောက်စွာ ကာကွယ်ပေးစေရေး အပါအဝင် ကြုံတွေ့နေရတဲ့ အခက်အခဲတွေကို တင်ပြခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။

ကမ္ဘာ့ဘဏ်က ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလက ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ အစီရင်ခံစာမှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံက စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေဟာ နိုင်ငံခြားငွေကြေး ဝယ်ယူဖို့၊ ထုတ်ယူဖို့နဲ့ ပြည်ပငွေပေးချေမှုတွေ ပြုလုပ်ဖို့၊ သွင်းကုန်လိုင်စင်ရရှိဖို့တို့အတွက် အခက်အခဲတွေ ရှိနေရုံသာမကပဲ နည်းပါးလှတဲ့ ပြည်တွင်း ဝယ်လိုအား၊ မြင့်တက်လာနေတဲ့ သွင်းအားစုစရိတ်တွေအကြားမှာ အကျိုးအမြတ် ဖြစ်ထွန်း နိုင်ဖို့ ရုန်းကန်နေကြရတယ်လို့လည်း ဖော်ပြထားပါတယ်။

ပြင်ပဝေဈးကွက်မှာ ဒေါ်လာငွေလဲနှုန်းနဲ့ ရွှေစျေး ပြန်လည်မြင့်တက်နေပေမဲ့ ရန်ကုန်တိုင်းရွှေလုပ်ငန်းရှင်များအသင်းက နေ့စဉ်ထုတ်ပြန်ပေးနေတဲ့ ရည်ညွှန်းဈေးနှုန်းနဲ့ အသင်းဝင်တွေအချင်းချင်းကြားမှာတော့ ရောင်းသူဝယ်သူမရှိလို့ အရောင်းအဝယ် အဖြစ်ဘူးလို့ အဆိုပါအသင်းမှ တာဝန်ရှိသူတဦးက ပြောပါတယ်။

ပြည်တွင်းရွှေဈေးကွက်မှာ အကယ်ဒမီ (မီးလင်း) အခေါက်ရွှေဈေးနှုန်းဟာ ဇန်နဝါရီ ၁၁ ရက်က ၁ ကျပ်သားကို ၂၈ သိန်းကျော် ပေါက်ဈေးရှိခဲ့ပေမဲ့ ရန်ကုန်တိုင်းရွှေလုပ်ငန်းရှင်များအသင်းက အဆိုပါဈေးနှုန်းဟာ ကောလာဟလသာဖြစ်ပြီး ဈေးနှုန်းအမှန်က ကျပ် ၂၇ သိန်းအောက်သာ ရှိတယ်လို့ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။

ရန်ကုန်တိုင်းရွှေလုပ်ငန်းရှင်များအသင်းရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ ပြင်ပရွှေဈေးကွက်မှာ ရောင်းဝယ်သူတွေဟာ ဈေးကစားပြီး ရွှေဈေးနှုန်းကို ဆွဲတင် ဆွဲချ နေတဲ့အတွက် အဖြစ်အပျက်အမှန်တွေကို ဌာနဆိုင်ရာက စုံစမ်းစစ်ဆေး အရေးယူဆောင်ရွက်သွားမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဈေးကစားသူတွေအနေနဲ့ ကောလာဟလတွေ လွှင့်ထုတ်တာနဲ့ ဈေးကစားတာတွေ မပြုလုပ်ကြဖို့ သတိပေး ထားပါတယ်။

ဒီဗွီဘီက ရန်ကုန်တိုင်းရွှေလုပ်ငန်းရှင်များအသင်းထံ ဆက်သွယ်ပြီး အဆိုပါ ထုတ်ပြန်ချက်နဲ့အတူ ရွှေဈေးနှုန်း အမှန်ပေါက်ဈေးနဲ့ အရောင်းအဝယ် အခြေအနေကို မေးမြန်းခဲ့ရာမှာ အဆိုပါအသင်းမှ တာဝန်ရှိသူတဦးက “အသင်းရုံးရဲ့ ရည်ညွှန်းဈေးကတော့ ၂၂ သိန်း ၃ သောင်း ၆ ထောင်ပါ။ ဒါက ဒီမနက် ရည်ညွှန်းဈေးပေါ့နော်။ ကျန်တဲ့ဟာတော့ ကျနော်တို့ လောလောဆယ် မီဒီယာကို ထုတ်ပြန်ဖို့ မရှိသေးပါဘူး။ အပြင်မှာ အရောင်းအဝယ်ဖြစ်တဲ့ဈေး ကျနော်တို့မသိဘူးဗျ။ အပြင်ဈေးကို သွားပြီး ကျနော်ကဖြေရင် အပြင်ဈေးကို အတည်ပြုပေးသလို ဖြစ်သွားမယ်လေ။ ကျနော်တို့လည်း ရည်ညွှန်းဈေးနဲ့ပဲ လောလောဆယ် ပြောနိုင်တယ်။ သူတို့ ညွှန်ကြားထားတဲ့ အတိုင်းပဲလေနော်။ အသင်းမှာတော့ အလုပ်မဖြစ်ဘူး။ ရောင်းတဲ့သူရော မရှိဘူး၊ ဝယ်တဲ့သူလည်း မရှိပါဘူး။ အဓိက ရောင်းတဲ့သူ မလာဘူးပေါ့နော်။ အသင်းဈေးကွက်ကတော့ ဘာမှအလုပ်မဖြစ်ဘူး” လို့ ပြောပါတယ်။

ဝါရင့်ရွှေကုန်သည်တဦးကလည်း လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ အခြေအနေတွေဟာ ပြည်တွင်းဈေးကွက်ကို ကမောက်ကမဖြစ်စေဖို့ တာစူနေတာ ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

“ရွှေဈေးက ၂၈ သိန်းအပေါ်မှာတော့ ကြားရတာပဲ။ အန်ကယ်တို့လည်း ဘာပြောလို့ ပြောရမှန်းကို မသိတော့ပါဘူး။ အခုဟာကလေ အဲ့လိုတွေ ဖြစ်နေရတယ်။ ဈေးကမငြိမ်တော့ အရောင်းအဝယ်တွေ သိပ်မလုပ်ကြတော့ဘူး။ ရပ်နေကြတာပေါ့။ ဒါက ဈေးကွက်ကို ကမောက်ကမ ဖြစ်စေနိုင်တဲ့ အခြေအနေတွေပဲ” လို့ ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။

ဇန်နဝါရီ ၁၁ ရက်အတွက် ရန်ကုန်တိုင်းရွှေလုပ်ငန်းရှင်များအသင်းက ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ ရည်ညွှန်းရွှေဈေးနှုန်းဟာ ၁ ကျပ်သားကို ၂၂,၁၇,၂၀၀ ကျပ် ရှိပေမဲ့ အသင်းဝင်တွေအချင်းချင်း အကြားမှာတော့ ၁ ကျပ်သားကို ၂၇ သိန်းအောက်နဲ့ အရောင်းအဝယ်ရှိခဲ့တဲ့ သဘောပါ။ 

ဒါပေမဲ့ အပြင်မှာ အရောင်းအဝယ်ဖြစ်တဲ့ဈေးနှုန်းက ၁ ကျပ်သားကို ၂၈,၄၀,၀၀၀ ကျပ်ရှိခဲ့ပြီး ကမ္ဘာ့ရွှေဈေးကတော့ ၁ အောင်စကို အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁,၈၈၂ ရှိခဲ့ပါတယ်။ ပြည်တွင်းနိုင်ငံခြားငွေလဲနှုန်းကလည်း အမေရိကန် ၁ ဒေါ်လာကို ၂,၈၅၀ ကျပ်နဲ့ အရောင်းအဝယ် ရှိခဲ့ပါတယ်။

ဇန်နဝါရီ ၁၂ ရက်နေ့မှာတော့ ရန်ကုန်တိုင်းရွှေအသင်းရဲ့ ရည်ညွှန်းဈေးက ၁ ကျပ်သားကို ၂၂,၁၉,၆၀၀ ကျပ် သတ်မှတ်ထားပေမဲ့ အပြင်မှာ အရောင်းအဝယ်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဈေးနှုန်းက ၁ ကျပ်သားကို ၂၈,၆၀,၀၀၀ ကျပ်ရှိပြီး ကမ္ဘာ့ရွှေဈေးက ၁ အောင်စကို အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁,၈၈၄ ရှိခဲ့ကာ ပြည်တွင်းနိုင်ငံခြားငွေလဲနှုန်းက အမေရိကန် ၁ ဒေါ်လာကို ၂,၈၈၀ ကျပ်နဲ့ အရောင်းအဝယ် ရှိခဲ့ပါတယ်။

ဒီကနေ့ ဇန်နဝါရီ ၁၃ ရက်အတွက် ရန်ကုန်တိုင်းရွှေလုပ်ငန်းရှင်များအသင်းက ထုတ်ပြန်တဲ့ ရည်ညွှန်းရွှေဈေးနှုန်းက ၁ ကျပ်သားကို ၂၂,၃၆,၀၀၀ ကျပ် သတ်မှတ်ထားပြီး အရောင်းအဝယ် မရှိပါဘူး။

ပြည်တွင်းစျေးကွက်ထဲမှာ ရွှေစျေးကလည်း ၂,၈၃၀,၀၀၀ ကျပ်ထိ မြင့်တက်လာပြီး   အမေရိကန်ဒေါ်လာနဲ့ မြန်မာကျပ်ငွေ လဲလှယ်နှုန်းက တဒေါ်လာကို ၂,၈၆၀ ကျပ်ဝန်းကျင်မှာ အရောင်းအဝယ်ဖြစ်နေပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်အတွင်းက ဒေါ်လာစျေးဟာ ၂,၈၃၀ ကျပ်ကနေ ၂၈၅၀ ကျပ်ကြားမှာပဲ ရှိနေခဲ့ပြီး အခုအခါ ၂,၈၆၀ ကျပ်ကနေ ၂,၈၈၀ ကျပ်အထိ ပြန်မြင့်တက်လာတာပါ။

နိုင်ငံခြားငွေလဲကောင်တာ တာဝန်ရှိသူတဦးက “ဟုတ်ပါတယ်။ ဒီရက်ပိုင်း ဒေါ်လာစျေး ပြန်တက်လာပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

ရွှေစျေးကလည်း တကျပ်သားကို ကျပ် ၂,၆၀၀,၀၀၀ ကနေ ၂,၇၀၀,၀၀၀ ကြားမှာ လအတန်ကြာ စျေးငြိမ်နေရာက ဇန်နဝါရီလဆန်းပိုင်းကစပြီး တရိပ်ရိပ်တက်လာခဲ့ရာ ဒီနေ့မှာ ပြင်ပပေါက်စျေး ကျပ် ၂,၈၃၀,၀၀၀ ကျော်အထိ အရောင်းအဝယ် ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

ကမ္ဘာ့ရွှေဈေးက ၁ အောင်စကို အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁,၈၉၀ ရှိလာတာကြောင့် ရက်ပိုင်းအတွင်းမှာ ကမ္ဘာ့ရွှေဈေးက အနည်းငယ်တက်လာပါတယ်။ ဒီကနေ့ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ ကမ္ဘာ့ရွှေစျေးက တအောင်စကို ၁,၈၉၉ ဒေါ်လာရှိနေပြီး အခုလဆန်းပိုင်းက တအောင်စကို ၁,၈၂၀ ဒေါ်လာ အထက်မှာပဲ ရှိခဲ့ပါတယ်။

ကမ္ဘာ့ရွှေစျေး အတက်များတာကြောင့် ပြည်တွင်းရွှေစျေးလည်း လိုက်ပါမြင့်တက်လာပြီး လက်ရှိစျေးတန်းအထိ ရောက်ရှိလာတာဖြစ်တယ်လို့ ရွှေဆိုင်လုပ်ငန်းရှင်တွေက မှတ်ချက်ပြုပါတယ်။

ရွှေလုပ်ငန်းရှင်တဦးက “အခုရွှေစျေးတက်သွားတဲ့ အဓိကအကြောင်းအရင်းက ကမ္ဘာ့ရွှေစျေး အများကြီးတက်သွားလို့ပဲ” လို့ ပြောပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က စစ်ကောင်စီ ဗဟိုဘဏ်ဟာ ဒေါ်လာငွေလဲနှုန်းကို ၁,၈၅၀ ကျပ်ကနေ ၂,၁၀၀ ကျပ်ကို တိုးမြင့်သတ်မှတ်လိုက်ပြီးတဲ့နောက်မှာ ကောလာဟလတွေနဲ့အတူ ဒေါ်လာစျေးရော ရွှေစျေးပါ တဟုန်ထိုး မြင့်တက်သွားခဲ့ပြီး စက်တင်ဘာလဆန်းပိုင်းကစလို့ ဒေါ်လာစျေးရော ရွှေစျေးပါ တဖြည်းဖြည်း ပြန်ကျဆင်းလာခဲ့တာပါ။

ပြီးခဲ့တဲ့ ဩဂုတ်လကုန်ပိုင်းက ပြည်တွင်း နိုင်ငံခြားငွေစျေးကွက်မှာ အမေရိကန်တဒေါ်လာကို ကျပ် ၄,၀၀၀ ကျော်၊ ရွှေတကျပ်သားကို ကျပ်သိန်း ၃၀ အထက်ထိ စံချိန်တင် အမြင့်ဆုံးစျေး ရောက်ခဲ့ဖူးပါတယ်။