နှစ်ပေါင်း ၇၀ အတွင်း အဆိုးရွားဆုံး ဘဏ္ဍာရေးအကျပ်အတည်းနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံမှာ ရာနဲ့ချီတဲ့လူတွေဟာ နိုင်ငံရပ်ခြားထွက်ခွာဖို့အတွက် နိုင်ငံကူးလက်မှတ် (ပတ်စ်ပို့) ထုတ်ပေးတဲ့ ကောင်တာတွေမှာ စုပြုံလျှောက်နေကြပါတယ်။

ဒီဌာနမှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့တဲ့ ၆ နှစ်တာကာလအတွင်း ဒီလောက်အတိုင်းအတာနဲ့ နိုင်ငံကူးလက်မှတ် လိုအပ်ချက်ကို မတွေ့ခဲ့ရကြောင်း လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနဲ့ ပြည်ပထွက်ခွာမှုဌာန အကြီးတန်းအရာရှိတဦးက ပြောပါတယ်။

ပတ်စ်ပို့အသစ်တွေအတွက် ဝန်ထမ်းပေါင်း ၁၆၀ လောက်ဟာ ပုံနေတဲ့လျှောက်လွှာတွေကို လက်စသတ်နိုင်ဖို့ စနေနေ့တွေမှာတောင် အလုပ်လုပ်ကြရကြောင်း လျှောက်လွှာခွင့်ပြုချက်ကို ကြီးကြပ်ပေးရတဲ့ ချန်ဒရာလယ်က ပြောပါတယ်။ ဒါတောင် နိုင်ငံကူးလက်မှတ်အသစ် ထုတ်ပေးဖို့ တလလောက်ကြာတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ဌာနအနေနဲ့ လုံခြုံရေးကို တင်းတင်းကျပ်ကျပ်ချထားပြီး အလုပ်ချိန်တွေတိုးချဲ့ကာ ပတ်စ်ပို့ အရေအတွက်ကို သုံးဆတိုး ထုတ်ပေးခဲ့ကြောင်းလည်း ပြောပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ တနေ့ကို လူ ၃,၀၀၀ လောက်က လျှောက်လွှာလာတင်နေတာလို့ ချန်ဒရာလယ်က ပြောပါတယ်။

သီရိလင်္ကာနိုင်ငံဟာ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ပထမငါးလမှာ နိုင်ငံကူးလက်မှတ် ၂၈၈,၆၄၅ ထုတ်ပေးခဲ့ပြီး မနှစ်က အလားတူကာလမှာ  နိုင်ငံကူးလက်မှတ် ၉၁,၃၃၁ အုပ် ထုတ်ပေးခဲ့ကြောင်း အစိုးရအချက်အလက်တွေအရ သိရပါတယ်။

မကြာသေးခင်က ဝန်ကြီးချုပ် ရာနေးလ်ဝစ်ကရာမန်ဆင်းဂ်ဟာ စားနပ်ရိက္ခာ အကျပ်အတည်းက လပိုင်းပဲလိုတော့တယ်လို့ သတိပေးပြောကြားချက်ကြောင့် နိုင်ငံကနေထွက်ခွာဖို့ ရည်မှန်းထားတဲ့လူတွေက ပတ်စ်ပို့ကို အရေးတကြီး လုပ်ဆောင်လာကြတာပါ။

နိုင်ငံကူးလက်မှတ်ရဖို့ လူတဦးမှာ ရူပီး ၃ သောင်းကနေ ၃ သောင်းခွဲ (ကန်ဒေါ်လာ ၈၆ နဲ့ ၁၀၀ ခန့်) ရှိရပါမယ်လို့ ဒေသခံ မိုဟာမက်ရှာကီးလ်က ပြောပြပါတယ်။

လူပေါင်း ၂၂ သန်းရှိတဲ့ ကျွန်းနိုင်ငံမှာ စီးပွားရေး တလွဲစီမံခန့်ခွဲမှုနဲ့ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကြောင့် နိုင်ငံခြားအရန်ငွေတွေ ကုန်ဆုံးသွားပြီးနောက်မှာ အစားအစာ၊ မီးဖိုချောင်သုံးဓာတ်ငွေ့၊ လောင်စာဆီနဲ့ ဆေးဝါးတွေ ပြတ်လပ်နေတာပါ။

ငွေကြေးတန်ဖိုးကျဆင်းတာ၊ ၃၃ ရာခိုင်နှုန်းကျော် ငွေကြေးဖောင်းပွမှု၊ နိုင်ငံရေးနဲ့ စီးပွားရေး မသေချာမရေရာမှုတွေ ကြာရှည်နေတာတွေကလည်း လူအများကို ရွှေ့ပြောင်းဖို့ တွန်းအားပေးတဲ့အချက်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။

စစ်တပ်အာဏာသိမ်းထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အကျပ်အတည်းတွေ စိုးမိုးနေလို့ နိုင်ငံ့ စီးပွားရေးဟာ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ကျဆင်းနိုင်တယ်လို့ ဗြိတိန်အခြေစိုက် သုတေသနဌာန Fitch Solutions က ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ 

ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ဘေးအပြင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေ မြန်မာနိုင်ငံကနေ ပြန်ထွက်ခွာနေသလို စစ်ကောင်စီရဲ့ ဆန္ဒပြသူတွေအပေါ် နှိမ်နင်းမှုတွေ ပိုဆိုးလာနေလို့ ဘဏ္ဍာရေး မတည်ငြိမ်တဲ့အတွက် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကလည် ဘဏ္ဍာရေး ချောက်ကမ်းပါးဝမှာ ယိုင်တိုင်တိုင် လျှောက်လှမ်းနေရတယ်လို့ ဘလွန်းဘာ့ဂ် သတင်းဌာနက ရေးပါတယ်။

လက်ဖက်ရည်ဆိုင်တွေက လူငယ်ဆန္ဒပြသူတွေရဲ့ ဆုံမှတ်ဖြစ်လာလို့ လက်ခံရင် စစ်တပ်ဘက်၊ လက်မခံရင် စားသုံးသူတွေဘက်က ဒဏ်ခတ်မှာကို စိုးရိမ်ကြတဲ့အတွက် ဆိုင်ရှင်တွေ ဆိုင်ပိတ်နေရတယ်လို့လည်း မီဒီယာတွေမှာ ဖော်ပြပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ကုန်ကားမောင်းသူတွေက သပိတ်မှောက်နေလို့ ကုန်သေတ္တာတွေ ဆိပ်ကမ်းမှာ ပိတ်မိနေတဲ့အတွက် သင်္ဘောလိုင်းတွေလည်း ပြေးဆွဲမှု ဆိုင်းငံ့ထားရပါတယ်။ 

ငွေသားရှားပါးမှုကို ရင်ဆိုင်နေရတဲ့အတွက် ဘဏ်တွေကနေ ငွေသားထုတ်ယူမှု ကန့်သတ်ထားပြီး ဝန်ထမ်းတွေကို လစာပေးနိုင်ရေး လုပ်ငန်းရှင်တွေ ရုန်းကန်နေရပါတယ်။

စစ်တပ်က အင်တာနက် သုံးစွဲခွင့်ကို ကန့်သတ်ထားတဲ့အတွက် ပြည်သူတွေ အွန်လိုင်းသုံးစွဲဖို့ ခက်နေတာပါ။ ထောင်ချီတဲ့ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းတွေကလည်း ဆန္ဒပြသူတွေနဲ့ အတူရပ်တည်ပြီး အလုပ်တက်ဖို့ ငြင်းဆန်နေလို့ ပြည်သူ့ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းတွေလည်း ကန့်သတ်ခံနေရပါတယ်။

ဒီအချက်တွေအားလုံးက မြန်မာ့စီးပွားရေးကို အရှိန်ပြင်းပြင်း တိုက်စားနေလို့ ၂၀၂၁ မှာ မြန်မာ့စီးပွားရေး ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းမယ်လို့ ကမ္ဘာ့ဘဏ်က ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် နောက်ထပ် တခြားအချက်တွေကို ပေါင်းထည့် လိုက်ချိန်မှာတော့ သက်ရောက်မှုက တော်တော်ကို စိတ်ဆင်းရဲစရာ စိတ်မှန်း အနာဂတ် ဖြစ်နိုင်ချေအဆင့်ကို ရောက်သွားတယ်လို့ ကမ္ဘာ့ဘဏ်ရဲ့ အာရှစီးပွားရေး ပညာရှင်ချုပ် အာဒိတယ မတ်တူးက ပြောပါတယ်။