မြန်မာ-တရုတ်နယ်စပ် ရွှေလီမြို့ကို လော့ဒေါင်းချထားပြီး ဖြတ်သန်းသွားလာခွင့် ကန့်သတ်လိုက်တဲ့အတွက် တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှာ ရွှေလီဘက်က ကုန်တွေအကုန်လုံး ရပ်တန့်သွားတယ်လို့ နယ်စပ်ကုန်သည်တွေထံက သိရပါတယ်။
လက်ရှိ ရွှေလီနဲ့ ကျယ်ဂေါင် ကုန်သွယ်ရေး စခန်းမှာ မြန်မာဘက်က ကုန်တွေ ကွန်တိန်နာ အစီးရေ ၃၀၀ နဲ့ ၄၀၀ အများကြီး ပိတ်မိနေကြပြီး ပိတ်မိကုန်စည်တွေကြောင့် ဆုံးရှုံးမှုတွေရှိနေတယ်လို့ ပို့ကုန်တွေပိတ်မိပြီး ကိုယ်တိုင်အခက်အခဲတွေ့နေတဲ့ နယ်စပ်ကုန်သည်တဦးက ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။
“အဲ့ကျယ်ဂေါင်မှာလဲ ပြီးခဲ့တဲ့ တပတ်က ပိုးတွေ့လို့ဆိုပြီး ပိတ်ထားတယ်။ အခု ရွှေလီမှာ ထပ်တွေ့လို့ ထပ်ပိတ်ပြန်ပြီ။ ဆိုတော့ တရုတ်နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးက ကျနော်တို့ ဒီဘက်အခြမ်းမှာ ရပ်သလောက်နီးနီး ဖြစ်သွားပြီ။ ကုန်ကျစရိတ်တွေကလည်း မနည်းဘူး။ ဆုပ်လည်းဆူး၊ စားလည်းရူးဖြစ်နေကြရပြီ။ ပိတ်မိနေတဲ့ တွဲကားပေါင်း ၄၀၀ နီးပါး အပြင် မထုတ်ရသေးတဲ့ ကုန်တွေကလည်း ရှိနေတော့ သိန်းပေါင်းက သိန်းနဲ့ချီ ရှိလာနိုင်တယ်။ ကုန်စည်တွေကလည်း ကြာလာတာနဲ့အမျှ ပျက်ကုန်တာတွေ ဖြစ်လာပြီး မှိုတက်တာနဲ့ ဆိုတော့ ဆုံးရှုံးရတာတွေက များလာတော့မယ်။”
တရုတ်-မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးစခန်းရှိတဲ့ မြန်မာဘက်အခြမ်း ကျင်စန်းကျော့ ကုန်သွယ်ရေးစခန်းမှတဆင့် တရုတ် ပြည်မဆီ ကြံ၊ ပြောင်းနဲ့ သီးနှံတွေကို တင်ပို့နေတာ ဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်ဘက်က ဆောက်လုပ်ရေးပစ္စည်းတွေ ဆိုင်ကယ်ဘက်ထရီနဲ့ လူသုံးကုန်ပစ္စည်းတွေကို တင်သွင်းနေတာပါ။
ဒါပေမဲ့ ကိုဗစ်ရောဂါကူးစက်မှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက်ပိုင်းမှာတော့ မြန်မာဘက်က ပို့ကုန်တင်ပို့မှုက နှေးကွေးသွားတဲ့အပြင် ကုန်ကားတစီးဝင်၊ ကုန်ကား တစီးထွက် သတ်မှတ်ထားတာကြောင့် မြန်မာဘက်က ကုန်စည်တွေဟာ အရင်ကလို တင်ပို့နိုင်မှု မရှိတော့သလို တရုတ်ဘက်ကလည်း မသွင်းနိုင်တော့တဲ့ အခြေအနေ ရောက်နေရပါတယ်။
မြန်မာ-တရုတ် နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှာ အရေးပါတဲ့ အဓိကဝင်ပေါက်တခုဖြစ်တဲ့ ရွှေလီမှာ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကူးစက်မှု ပြန်လည်တွေ့ရှိလာလို့ ရွှေလီမြို့ကို ၅ ရက်တာ Lock down သတ်မှတ်လိုက်ပေမဲ့ အချိန် ဒီထက်ပိုပြီး ကြာနိုင်ဖို့ ရှိတယ်လို့ မြန်မာကုန်သည်တွေက ပြောပါတယ်။
တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ် ရွှေလီမြို့မှာ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကူးစက်မှုတွေ ပြန်လည်တွေ့ရှိလာတဲ့အတွက် တမြို့လုံး အတိုင်းအတာအနေနဲ့ စက်တင်ဘာ ၁၇ ရက်ကစပြီး ၂၁ ရက်အထိ ၅ ရက်တာ ဖြတ်သန်းသွားလာခွင့်ကို အာဏာပိုင်တွေက ကန့်သတ်လိုက်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီသတ်မှတ်ကာလထက် ပိုပြီး ကြာနိုင်ဖို့ ရှိတယ်လို့ ယခင်အဖြစ်အပျက်တွေအပေါ် အခြေခံပြီး မြန်မာကုန်သည်တွေက သုံးသပ်ထားပါတယ်။
“ပြီးခဲ့တဲ့၂၀၂၁ နှစ်ကုန်ပိုင်းကဆိုရင် ပိုးတွေ့တာနဲ့ ဘယ်နားတွေ့တွေ့ အကုန် Lock down ပဲ။ ဒါပေမဲ့ အခုနောက်ပိုင်းမှာ ပိုးတွေ့ပြီဟေ့ ဆိုရင် ပိုးတွေ့တဲ့လမ်းကိုပဲ Lock down ချတော့တယ်။ ပိုးတွေ့တဲ့နေရာကလည်း အခုဆိုရင် ၉ နေရာ ရှိနေပြီဆိုတော့ သူတို့ကလည်း နည်းနည်း လန့်လာတာပေါ့နော်။ ဒီတော့ ရွှေလီတမြို့လုံးကို ၅ ရက်တာ Lock down ချထားတယ်။ စက်တင်ဘာ ၁၇ ရက် ကနေ ၂၁ ရက်နေ့အထိ ၅ ရက်ပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့ အမြင်က ၂၁ ရက်နေ့ ရောက်လို့ ၅ ရက်ပြည့်ရင်လည်း ထပ်တိုးဖို့ ရှိတယ်ဗျ။ ဘာလို့လဲဆို အရင်ကတွေ့ခဲ့ရတဲ့ အတွေ့အကြုံအရပေါ့နော်။ အချိန်ကို အဲ့လိုပဲ သူတို့ ထပ်တိုးသွားကြတာ” လို့ ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။
တရုတ်နိုင်ငံမှာ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ဇန်နဝါရီ ၃ ရက်ကနေ ၂၀၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၉ ရက်အထိ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကူးစက်ခံရသူအတည်ပြုလူနာပေါင်း ၇,၁၆၅၃,၆၅၉ ဦးရှိပြီး သေဆုံးသူ ၂၅,၆၇၁ ဦးရှိသွားပြီလို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO )က ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
မြန်မာဘက်က ကုန်စည်တွေကို ရခိုင်ပြည်နယ်၊ တောင်ပြိုလက်ယာအနီးရှိ နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်မျဥ်းကနေ တဖက်ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကို အခွန်မဆောင်ဘဲ တရားမဝင်တင်ပို့မှု ပိုများလာတယ်လို့ သိရပါတယ်။
“နှစ်နိုင်ငံ နယ်စပ်မျဥ်းကနေ အားလုံးခိုးပို့နေကြတာ။ အဓိက ပို့နေကြတာတော စီးကရက်နဲ့ Coffee Mix အဓိက ပို့နေကြတာ။ တရားဝင်စခန်းလို ဖြစ်နေတာ။ နယ်ခြားစောင့်တွေလည်း ပိုက်ဆံရရင်လွှတ်ပေးထားကြတာ” လို့ ဒေသခံတဦးက ပြောပါတယ်။
ဘင်္ဂလာ-မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံကုန်သွယ်မူအား တရားဝင်ဖွင့်ထားပေမယ့် အခွန်မဆောင်ဘဲ တရားမဝင် လမ်းကြောင်းတွေကနေ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကို မြန်မာဘက်က ကုန်ပစ္စည်းမျိုးစုံ ခိုးပိုနေကြတာပါ။
ကုန်စည်တွေကို မောင်တောမြို့နယ်အတွင်းရှိ လိုင်စင်မဲ့ကားတွေနဲ့ ကျီးကန်းပြင်၊ ကြိမ်ချောင်း ၂၄ ဂိတ် စတဲ့ စစ်ဆေးရေးဂိတ်တွေမှာ အပေးအယူလုပ်ပြီး တရားမဝင် တင်ပို့နေကြတာလို့ ဆိုပါတယ်။
"သူတို့ကားတွေက လိုင်စင်မဲ့တွေ။ သူတို့က စစ်ဆေးရေးဂိတ်တွေက တောင်းသလောက်ငွေပေးနိုင်ကြတယ်။ ကျနော်တို့ ကားတွေက တရားဝင်လိုင်စင်နဲ့ကားတွေ စစ်ဆေးရေးဂိတ်တွေက တောင်းသလောက် ကျနော်တို့မပေးနိုင်ဘူး။ မပေးနိုင်တော့ ကျနော်တို့ကားတွေမှာ ပါလာတဲ့ပစ္စည်းတွေဆို ဖမ်းတယ်။ သူတို့နဲ့ ပြေလည်တဲ့ကားတွေဆို စစ်တောင်မကြည့်ဘူး" လို့ မောင်တောမြို့ကနေ တောင်ပြိုကို ကုန်ပစ္စည်းတွေ သယ်ယူနေတဲ့ ကားသမားတဦးက ပြောပါတယ်။
မောင်တောကုန်သည်ကြီးများအသင်းဥက္ကဋ္ဌ ဦးအောင့်မြင့်သိန်းက “တရားမဝင်လမ်းကြောင်းကနေ ကုန်တွေပို့နေတော့ နိုင်ငံတော် အခွန်ဝင်ငွေနစ်နာတာပေါ့။ ဒါတွေကို အာဏာပိုင်တွေ၊ လုံခြုံရေးတာဝန်ယူထားတဲ့ အဖွဲ့တွေနဲ့ ကားအသင်းအဖွဲ့တွေ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးပြီး နောက် ဆက်ဖြစ်လာရင် အရေးယူမူတွေ ပြုလုပ်သွားမယ်” လို့ ပြောပါတယ်။
