မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းစသိမ်းခဲ့တဲ့ ၂ နှစ်ကျော်ကာလကတည်းက အာဆီယံနဲ့ သဘောတူညီထားခဲ့တဲ့ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ရပ်ပါ ငြိမ်းချမ်းရေးအစီအစဉ်ကို မြန်မာစစ်ကောင်စီက ပြီးမြောက်အောင် အကောင်အထည်မဖော်နိုင်ခဲ့ဘူးလို့ အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတ ဂျိုကိုဝီဒိုဒိုက ပြောလိုက်ပါတယ်။
အခုနှစ် အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌလည်းဖြစ်တဲ့ ဂျိုကို ဝီဒိုဒိုက လတ်တလော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှာ ကျင်းပခဲ့တဲ အာဆီယံ ထိပ်သီးအစည်းအဝေး ဒုတိယမြောက်နေ့မှာ ခုလိုပြောလိုက်တာပါ။
“ကျနော် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောရပါမယ်။ (မြန်မာစစ်အုပ်စုအနေနဲ့) အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ရပ်-5PC ကို အကောင်အထည်ဖော်ရာမှာ သိသာထင်ရှားတဲ့ တိုးတက်မှု မရှိသေးပါဘူး။ ဒါကြောင့်မို့ အာဆီယံအနေနဲ့ နောက်အဆင့်တွေမှာ ဆုံးဖြတ်ဖို့ လိုအပ်တယ်။”
၄၂ ကြိမ်မြောက် အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေးကို အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ပင်လယ်အပန်းဖြေ စခန်းရှိရာ လာဘူအန်ဘာဂျိုမြို့မှာ ပြီးခဲ့တဲ့ မေ ၁၀ ရက်မနက်ပိုင်းက စတင်ကာ ကျင်းပနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီအစည်းအဝေးကိုတော့ အာဆီယံဒေသတွင်းနိုင်ငံတွေက ခေါင်းဆောင်တွေ ပါဝင်တက်ရောက်ခဲ့ကြပေမဲ့ မြန်မာအာဏာသိမ်း စစ်ခေါင်းဆောင်ကတော့ ဖိတ်ကြားမခံရတဲ့အတွက် တက်ရောက်ခွင့် မရခဲ့ပါဘူး။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်က စတင်ကာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်းတွေနဲ့ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခတွေ ပေါ်ပေါက်နေတာကို ဖြေရှင်းဖို့ အာဆီယံက ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ရပ် ချမှတ်ထားခဲ့ပေမဲ့ မြန်မာစစ်အာဏာပိုင်တွေက ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မရှိဘူးဆိုပြီး ဝေဖန်ခံနေရတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌ တာဝန်ယူထားတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံကိုလည်း မြန်မာစစ်အစိုးရရဲ့ ရက်စက်ယုတ်မာမှုတွေကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့ ပြင်းပြင်းထန်ထန် အရေးယူဆောင်ရွက်ပေးဖို့ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေရဲ့ ဖိအားပေးမှုတွေလည်း တိုးလာနေတာပါ။
အာဆီယံ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် ကောင်ကင်မ်ဟောင်ကတော့ ဒီထိပ်သီးအစည်းအဝေးမှာ အကြမ်းဖက်မှု အဆုံးသတ်ရေး၊ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ဝင်ရောက်ဆွေးနွေးမှုတွေ ပါဝင်တဲ့ အစီအစဉ်ဟာ စစ်အစိုးရနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုအတွက် အခြေခံအုတ်မြစ်အနေနဲ့ ဆက်လက်တည်ရှိနေဦးမယ်လို့ ရိုက်တာသတင်းကို ဖြေကြားခဲ့ ပါတယ်။
“အာဆီယံဘက်ခြမ်းက မြန်မာနိုင်ငံကို ကူညီဖို့ ဆန္ဒပြင်းပြပေမဲ့ လွယ်တော့ မလွယ်ပါဘူး။ ရောမကို တညတည်းနဲ့ မတည်ဆောက်နိုင်သလိုပဲပေါ့။ ကျနော်တို့ လုပ်သင့်တာက အကြမ်းဖက်မှုတွေ ပပျောက်အောင်လုပ်ဖို့ပါပဲ။ အဲဒါက အဓိကအချက်ပါ။”
မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ စစ်တပ်က မတရားအာဏာသိမ်းမှုအပြီး အမေရိကန်နဲ့ ဗြိတိန် အပါအဝင် နိုင်ငံအများအပြားက ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေ ချမှတ်ထားသလို အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ပြည်တွင်း မငြိမ်မသက်မှုတွေကြောင့် အရပ်သားရာထောင်ချီ သေဆုံးပြီး ဒေသခံပြည်သူ သိန်းနဲ့ချီ အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ ဖြစ်ခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။
အာဆီယံ အလှည့်ကျ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံကို တရားဝင်လွှဲပြောင်းပေးပြီး အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတရဲ့ ဦးဆောင်အမှုအပေါ် ကြိုဆိုကြောင်း အပစ်ရပ်တိုင်းရင်သားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ် ဦးဆောင်အဖွဲ့ (PPST) က ထုတ်ပြန်ပါတယ်။
အာဆီယံ အတွင်းရေးမှူးချုပ် လင်မ်ဂျော့ခ်ဟွိုင်အစား အတွင်းရေးမှူးချုပ်အသစ်အဖြစ် ကမ္ဘောဒီးယား ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး ဝန်ကြီးဖြစ်သူ ကောက်ခင်မ်ဟွန်းကို ခန့်အပ်လိုက်တဲ့အပေါ် PPST က ကြိုဆိုဂုဏ်ပြုကြောင်းနဲ့ မြန်မာပြည်တွင်း လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ အထောက်အပံ့တွေကို AHA Center နဲ့ ပူးပေါင်းလက်တွဲဆောင်ရွက်သွားဖို့ PPST အနေနဲ့ အဆင့်သင့်ရှိနေကြောင်း ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
PPST ပြောခွင့်ရသူ ဗိုလ်မှူးကြီးစောကျော်ညွန့်က “ကျနော်တို့ PPST အနေနဲ့ကတော့ အခု အာဆီယံရဲ့ အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌကို တာဝန်ယူထားတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတ အနေနဲ့ အရင်တုန်းက ဖြတ်သန်းခဲ့တဲ့ အားနည်းချက် အားသာချက် သင်ခန်းစာအပေါ်မှာ အခြေခံပြီး လာမယ့်အခင်းအကျင်းသစ်မှာ လက်ရှိ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းကို ကျော်လွှားနိုင်မယ့် နိုင်ငံရေးတွေ့ဆုံဆွေးနွေးဖို့ လမ်းကြောင်းပေါ်ကို ကျနော်တို့အနေနဲ့ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ ကျနော်တို့က မျှော်လင့်ထားတယ်။။ ဒီအပေါ်မှာ ကျနော်တို့အရင်က လုပ်နေကျအတိုင်းပဲ အခုလိုမျိုး ခေါင်းဆောင်အပြောင်းအလဲလုပ်တဲ့အခါ ကျနော်တို့ ကြိုဆိုထောက်ခံမှုလုပ်နေတဲ့အတိုင်း လုပ်တာဖြစ်တယ်။” လို့ ပြောပါတယ်။
ဒါ့အပြင် အာဆီယံရဲ့ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက် အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်မှုပေါ်မှာ SAC အနေနဲ့ ပူးပေါင်းပါဝင်ဖို့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သမ္မတရဲ့ တိုက်တွန်းချက်ကိုလည်း ထောက်ခံကြိုဆိုတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အနေနဲ့ နိုင်ငံရေးသဘောထားကို အန်အယ်လ်ဒီ ဗဟိုအလုပ်မှုဆောင်အဖွဲ့နဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခွင့်ရမှသာလျှင် ထုတ်ဖော်ပြောဆိုနိုင်မှာဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားချက်ကို PPST အနေနဲ့ ထောက်ခံ ကြိုဆိုကြောင်းလည်း ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း (အာဆီယံ) ရဲ့ အလှည့်ကျ ဥက္ကဋ္ဌ တာဝန်ကို နိုဝင်ဘာ ၁၃ ရက်မှာ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံက အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံဆီ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
Photo-Cambodia PM
