အနာဂတ်ကပ်ရောဂါတွေအတွက် ကမ္ဘာကြီးဟာ အန္တရာယ်ကြီးလောက်အောင်ကို မပြင်ဆင်ထားသေးဘူးလို့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာကြက်ခြေနီနဲ့ လခြမ်းနီအဖွဲ့များအသင်းချုပ် (IFRC) က ဇန်နဝါရီ ၃၀ ရက်မှာ ထုတ်ပြန်တဲ့ အစီရင်ခံစာထဲမှာ ပြောထားပါတယ်။
နှစ်ကုန်ပိုင်းမှာ နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ သူတို့ပြင်ဆင်ထားတဲ့ အစီအမံတွေကို အသစ်မွမ်းမံကြဖို့လည်း ဆော်ဩခဲ့ပါတယ်။
ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ဘေးဟာ သမိုင်းမှာ ဘယ်လို ငလျင်၊ မိုးခေါင်မှုနဲ့ ဟာရီကိန်းတွေထက်မဆို ပိုများတဲ့ လူတွေကို သေစေခဲ့ပေမဲ့ အနာဂတ်ကပ်ဘေးတွေအတွက် နိုင်ငံအားလုံးက အန္တရာယ်ရှိလောက်အောင်ကို မပြင်မဆင်ဘဲ ရှိနေဆဲပဲလို့ ၂၀၂၂ ကမ္ဘာ့ကပ်ဘေး အစီရင်ခံစာထဲမှာ IFRC က ပြောထားပါတယ်။
“နောက်ထပ် ကပ်ရောဂါတခုက အနီးဆုံးမှာ ရှိနေနိုင်ပါတယ်။ တကယ်လို့ ကိုဗစ်-၁၉ ရဲ့ အတွေ့အကြုံက ပြင်ဆင်ဖို့ ခြေလှမ်းတွေကို မြန်မြန်မလှမ်းနိုင်ရင် ဘာဖြစ်မလဲ”လို့ IFRC အတွင်းရေးမှူးချုပ် ဂျာဂန် ချာပါဂန်းက ပြောပါတယ်။
ဆိုးရွားတဲ့ ၃ နှစ်တာကာလကို ကျော်ဖြတ်အပြီး ပြင်ဆင်မှုမရှိဘဲ ဆက်နေတာအတွက် ဆင်ခြေရှိလာမှာ မဟုတ်ဘူးလို့လည်း ပြောပါတယ်။
နိုင်ငံတွေဟာ ၂၀၂၃ နှစ်ကုန်မှာ ကပ်ရောဂါဘေးပြင်ဆင်ရေး အစီအမံတွေကို လိုက်နာတာ သေချာစေရေး ဥပဒေတွေကို ပြန်သုံးသပ်သင့်ပြီလို့လည်း အစီရင်ခံစာမှာ အကြံပြုထားပါတယ်။
ဒေသန္တရ လူ့အဖွဲ့အစည်း အဆင်သင့်ဖြစ်ရေး ပိုပြီးရင်းနှီးမြှုပ်နှံမယ့် နိုင်ငံတကာ ကျန်းမာရေး စည်းမျဉ်းတွေကို ပြန်သုံးသပ်တာတွေ၊ သဘောတူညီချက်အသစ်တွေ လာမယ့်နှစ်မှာ ကျင့်သုံးသွားသင့်တယ်လို့လည်း အစီရင်ခံစာက ဆိုပါတယ်။
ဒါ့အပြင် နိုင်ငံတွေဟာ ပြည်တွင်းကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ဘဏ္ဍာရေးအသုံးစရိတ်ကို စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းအသားတင်ထုတ်လုပ်မှုတန်ဖိုး GDP ရဲ့ ၁ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ပိုတိုးသင့်တယ်၊ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေး အသုံးစရိတ်ကို တနှစ် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၅ ဘီလီယံထက်မနည်း သုံးဖို့လည်း ထောက်ခံတင်ပြထားပါတယ်။ ဒါဟာ လုပ်ရမယ့် ကောင်းမွန်တဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုလို့လည်း IFRC အတွင်းရေးမှူးချုပ်က ပြောပါတယ်။
အနာဂတ်ကပ်ရောဂါအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုမြှင့်တင်ရန် ယခုအချိန်အထိ စုဆောင်းထားတဲ့ ရန်ပုံငွေ ပမာဏက မလုံလောက်သေးဘူးလို့ အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတ ဂျိုကို ဝီဒိုဒိုက ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး အင်အားကြီး နိုင်ငံ ၂၀အဖွဲ့ G- 20ရဲ့ ကပ်ရောဂါ ရန်ပုံငွေစတင် မိတ်ဆက်ပွဲမှာ နိုဝင်ဘာ ၁၃ ရက်က ပြောလိုက်ပါတယ်။
G- 20ရဲ့ အလှည့်ကျ ဥက္ကဋ္ဌ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက စတင်တည်ထောင်တဲ့ ရန်ပုံငွေဟာ ကပ်ရောဂါကို ထောက်လှမ်းခြင်း၊ သုတေသနပြုခြင်းနဲ့ ကာကွယ်ဆေးရရှိမှု ပိုမို ကောင်းမွန်စေခြင်းစတဲ့ ကြိုးပမ်း အားထုတ် မှုတွေအတွက် ရန်ပုံငွေ ထောက်ပံ့ရာမှာ ဝင်ငွေ နည်းကနေ ဝင်ငွေ အလယ်အလတ် ရှိတဲ့ နိုင်ငံတွေအတွက် ရည်ရွယ်ထားပါတယ်။
အမေရိကန်ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး ဂျဲနက် ယယ်လန်က ရန်ပုံငွေဟာ အနာဂတ် ကူးစက်ရောဂါတွေ အတွက် ပိုကောင်းတဲ့ ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုနဲ့ ကပ်ရောဂါ ကာကွယ်ရေး ကြိုတင်ပြင်ဆင်ရာမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေကို အထောက်အကူဖြစ်စေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
အင်ဒိုနီးရှား၊ အမေရိကန်နဲ့ ဥရောပသမဂ္ဂတို့က အလှူငွေတွေအပြင် ဘီလ် အန် မယ်လင်ဒါဂိတ်စ် ဖောင်ဒေးရှင်းလို အလှူရှင်တွေနဲ့ ပရဟိတ အဖွဲ့အစည်းတွေက အလှူငွေတွေ အပါအဝင် ဒေါ်လာ ၁.၄ ဘီလီယံလောက် စုဆောင်းရရှိထားပြီးပြီလို့ ရိုက်တာသတင်းဌာနက ဖော်ပြပါတယ်။
ချမ်းသာတဲ့နိုင်ငံတွေဟာ ဗိုင်းရပ်စ် တိုက်ဖျက်ဖို့ ကာကွယ်ဆေးလို အရင်းအမြစ်များစွာကို မကြာခဏ သိုလှောင်ထားချိန်မှာ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကာလအတွင်း သူတို့ရဲ့အတွေ့အကြုံနဲ့ ပတ်သက်ပြီ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံ များစွာအကြား ဒေါသတွေ ဖန်တီးခဲ့ပါတယ်။
ရန်ပုံငွေရဲ့ အုပ်ထိန်းသူအဖြစ်ဆောင်ရွက်မယ့် ကမ္ဘာ့ဘဏ်နဲ့ သူ့ကို အကြံပေးနေတဲ့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) က ကပ်ရောဂါကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုအတွက် နှစ်စဉ်ရန်ပုံငွေကွာဟ ချက်မှာ ဒေါ်လာ ၁၀.၅ ဘီလီယံရှိတယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။
