ကမ္ဘာတဝန်းမှာ ကြက်ငှက်အကောင်ရေကို လျော့နည်းလာစေတဲ့ လက်ရှိ ကြက်ငှက်တုပ်ကွေး အမျိုးအစား H5N1 ဟာ အရင်က ရောဂါဖြစ်ပွားမှုထက် ဆိုးရွားစွာ ကွဲပြားနေပြီး အရေးပေါ် ဆောင်ရွက်မှုတွေ ပြုလုပ်ပေးဖို့ အမေရိကန်သုတေသီတွေက တောင်းဆိုနေကြပါတယ်။

မေရီလန်းတက္ကသိုလ်မှ အဖွဲ့တဖွဲ့က ဦးဆောင်တဲ့ လေ့လာမှုအရ ငှက်သန်းပေါင်းများစွာကို သေစေခဲ့တဲ့ လက်ရှိ ရောဂါအမျိုးအစားဟာ အရင်ဆယ်စုနှစ်တွေနဲ့ မတူဘဲ မကြုံစဘူး အရေအတွက်နဲ့ သေဆုံးနေကြတာကို တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။

ဒီရောဂါဖြစ်ပွားစေတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကို တခါမှ မမြင်ဖူးဘူးလို့ လေ့လာမှုရဲ့ ပူးတွဲရေးသားသူနဲ့ မေရီလန်းတက္ကသိုလ်ရဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် သိပ္ပံနဲ့ နည်းပညာဌာနက လက်ထောက်ကထိက ဂျန်နီဖာ မူလီနက်စ်က ပြောပါတယ်။

၂၀၁၅ ခုနှစ် ကြက်ငှက်တုပ်ကွေး H5N8 နဲ့မတူဘဲ ၂၀၂၁ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းမှာ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ H5N1 ဟာ တောရိုင်းငှက်တွေ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သေဆုံးမှုကို ဖြစ်စေပြီး ဖယ်ရှားဖို့ ခက်ခဲတယ်လို့ မေရီလန်းတက္ကသိုလ်က ပါရဂူဘွဲ့လွန် သုတေသနပညာရှင် ဂျိုဟန်နာ ဟာဗေး က ပြောပါတယ်။

အမေရိကန်မှာ အိမ်မွေးကြက် ၅၈ သန်းခန့်ဟာ ကူးစက်သေဆုံးခဲ့ပြီး ကနေဒါမှာလည်း ၇ သန်းခန့် ကူးစက်ပျံ့နှံ့နေတယ်လို့ သုတေသီတွေက တွေ့ရှိခဲ့ကာ ကူးစက်မှုတွေဟာ အစုလိုက် အပြုံလိုက် ဖြစ်လာနိုင်ပြီး စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံမှုနဲ့ စီးပွားရေးကို ထိခိုက်စေနိုင်တယ်လို့ သုတေသီတွေက သုံးသပ်ထားပါတယ်။

၂၀၂၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလအထိ အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်နဲ့ ဥရောပနိုင်ငံတွေမှာ ကြက်ငှက်‌တုပ်ကွေး ရောဂါကြောင့် ငှက် သန်း ၁၄၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီး အမေရိကန်ရဲ့ နို့တိုက်သတ္တဝါ တချို့မှာလည်း အဆိုပါရောဂါပိုးကို တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။

အဆိုပါရောဂါကြောင့် အမေရိကန်မှာ ကြက်ဥအပါအဝင် ကြက်နဲ့ ကြက်ထွက်ပစ္စည်း ဈေးနှုန်းဟာ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက် မြင့်တက်ခဲ့ပါတယ်။

၂၀၂၃ ခုနှစ် အစောပိုင်းက အသက် ၁၃ နှစ်အရွယ် ကမ္ဘောဒီးယားကျောင်းသူတဦး ကြက်ငှက်တုပ်ကွေးရောဂါ H5N1 ဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရပြီး သေဆုံးခဲ့တာကြောင့် တိရစ္ဆာန်ကနေ လူသားတွေဆီကို ကူးစက်မှုတွေ ရှိလာနိုင်မှာလည်း စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။

ပီရူးနိုင်ငံက တောရိုင်းမျိုးစိတ်တွေနဲ့ မွေးမြူရေးတိရစ္ဆာန်တွေမှာ ကြက်ငှက်တုပ်ကွေး ရောဂါပိုး ကူးစက်မှု မြင့်တက်လာတာကြောင့် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၅ ရက်က ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အရေးပေါ်အခြေအနေကို ဒီဇင်ဘာ ၃၁ ရက် မတိုင်ခင်အထိ အာဏာပိုင်တွေက သက်တမ်း တိုးမြှင့်လိုက်ပါတယ်။

ရောဂါပိုးကူးစက်မှု တွေ့ရှိခဲ့တဲ့ ဒေသ ၁၁ ခုထက် ကျော်လွန်ပြီး ဗိုင်းရပ်စ်ပျံ့နှံ့လာမှာကို အာဏာပိုင်တွေက စိုးရိမ်တဲ့အတွက် H5N1 ရောဂါပိုးဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေး အရေးပေါ် အခြေအနေကို ပီရူးစိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးဝန်ကြီးဌာနက ဒီနှစ်ကုန်အထိ  သက်တမ်းတိုးလိုက်တာလို့ နိုင်ငံပိုင်သတင်းအေဂျင်စီမှာ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၅ ရက်က ဖော်ပြပါတယ်။

မြို့တော် လီမာ ပိုင်နက်ထဲက ကမ်းခြေတွေမှာလည်း ငှက်တွေ၊ ပင်လယ်ဖျံတွေနဲ့ ဖျံငယ်တွေဟာ ရောဂါပိုးကူးစက်ခံရတာ ဒါမှမဟုတ် သေဆုံးနေကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။

ဒီကြက်ငှက်တုပ်ကွေးရောဂါကြောင့် အနည်းဆုံး ပင်လယ်ဖျံ ၇၁၆ ကောင် သေဆုံးခဲ့တယ်လို့လည်း ပီရူးနိုင်ငံရဲ့ အမျိုးသားဘေးမဲ့တောဧရိယာဝန်ဆောင်မှုအဖွဲ့က အတည်ပြုပါတယ်။

အမျိုးသားသစ်တောနဲ့ တောရိုင်းဝန်ဆောင်မှုအဖွဲ့ (SERFOR) က ဝန်ထမ်းတွေဟာ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ ရက်မှာ တိရစ္ဆာန်တွေကို ဆေးစစ်ခဲ့ပြီး ရောဂါပိုးကူးစက်ခံထားရတယ်လို့ သံသယရှိတဲ့ ဒါမှမဟုတ် သေဆုံးနေတဲ့ ငှက်တွေကို တကိုယ်ရေသုံး အကာအကွယ်ပစ္စည်းတွေ မပါဘဲ မကိုင်တွယ်ဖို့ အာဏာပိုင်တွေက တားမြစ်ထားတယ်လို့ နိုင်ငံပိုင်သတင်းအေဂျင်စီက သတင်းထုတ်ပြန်ပါတယ်။

ပီရူးအစိုးရ အချက်အလက်တွေအရ ငှက်တွေမှာ ဒီဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်မှု ဖြစ်ပွားနေတာကို ပြီးခဲ့တဲ့ နိုဝင်ဘာလက ပထမဆုံး မှတ်တမ်းတင်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး အဲဒီအချိန်ကစလို့ ဒီကြက်ငှက်တုပ်ကွေးရောဂါကြောင့် ငှက်ပေါင်း ၆၃,၀၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီးပြီလို့ သိရပါတယ်။