အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဏုမြူစွမ်းအင်အေဂျင်စီ (IAEA) က စစ်ဆေးရေးမှူးတွေဟာ အီရန်နိုင်ငံရဲ့ မြို့တော် တီဟီရန်မှာ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းကြဖို့ရှိတယ်လို့ အီရန် အဏုမြူစွမ်းအင်အဖွဲ့အကြီးအကဲ မိုဟမ်မဒ် အဲ့စ်လာမီက  ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂ ရက်မှာ ပြောလိုက်ပါတယ်။

အီရန်နျူကလီးယား အကြီးအကဲက “သူတို့က စေ့စပ်ညှိနှိုင်းနေပြီ၊ လာပြီးစစ်ဆေးနေပြီ၊  စစ်ဆေးရေးမှူး တစ်ဦးက မမှန်ကန် သယ်သွားလို့ဖြစ်လာတဲ့ မတည်မငြိမ်မှုတွေကို ဖြေရှင်းပြီးလို့ ပြေလည်သွားပါပြီ” လို့ ပြောပါတယ်။

IAEA က စစ်ဆေးရေးမှူးတွေဟာ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၁ ရက်ကတည်းက အီရန်ကို ရောက်နေပြီး နိုင်ငံရေးဖိအားတွေကို အီရန်က သည်းခံမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ အဲ့စ်လာမီက ပြောခဲ့ပါတယ်။

ဘလွန်းဘာ့ဂ်သတင်းဌာနက လက်နက်အဆင့်နဲ့ နီးစပ်တဲ့ သန့်စင်တဲ့ ယူရေနီယံ ၈၄ ရာခိုင်နှုန်းကို တွေ့ရှိပြီးတဲ့နောက် မကြာသေးမီက စိစစ်ရေး လုပ်ဆောင်မှုတွေရဲ့ ရလဒ်တွေကို အီရန်နဲ့ ဆွေးနွေးနေတယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ နျူကလီးယား စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့က ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်က ပြောခဲ့ ပါတယ်။

အီရန်နိုင်ငံရဲ့ အနုမြူစွမ်းအင်အဖွဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးက ဒီအစီရင်ခံစာကို တနင်္လာနေ့မှာ ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး အီရန်အစိုးရရဲ့  ယူရေနီယံသန့်စင်မှုဟာ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းထက် မကျော်ဘူးလို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ 

ယူကရိန်းနိုင်ငံက ရိန်းနျူးကလီးယားစက်ရုံမှာ နိုင်ငံတကာအဏုမြူစွမ်းအင်အေဂျင်စီ (IAEA) က အဖွဲ့တဖွဲ့ စဉ်ဆက်မပြတ် ရှိနေမယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ နျူးကလီးယား စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ အကြီးအကဲက ဇန်နဝါရီ ၁၇ ရက်မှာ ပြောလိုက်ပါတယ်။

နိုင်ငံတကာ အဏုမြူစွမ်းအင်အေဂျင်စီ အကြီးအကဲ ရာဖယ်ဂရောက်ဇီက ရုရှားထိန်းချုပ်ထားတဲ့ ဇာပိုရစ်ချ်ဇီယာ စက်ရုံတဝိုက်မှာ ဘေးကင်းတဲ့ဇုန်အဖြစ်ထားရေး သဘောတူညီချက်အတွက် တိုးတက်မှုရရေး မျှော်လင့်ချက်နဲ့ ယူကရိန်းကို ရောက်နေတာပါ။

သူ့အဖွဲ့ဟာ ရိန်းစက်ရုံရဲ့ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကြံ့ခိုင်မှုကို စစ်ဆေးမယ်လို့ ဂရောက်ဇီက ပြောပါတယ်။ စစ်ပွဲအတွင်း စက်ရုံကို ဒေသခံဝန်ထမ်းတွေ ဘယ်လိုလည်ပတ်လုပ်ဆောင်ခဲ့တယ် ဆိုတာအတွက်လည်း ချီးကျူးခဲ့ပါတယ်။

လောလောဆယ် အရမ်းခက်ခဲတဲ့ အခြေအနေမှာ ရှိနေတဲ့သူတွေ အားလုံးလိုပဲ ဒီမှာ လည်ပတ်နေတဲ့ ဝန်ထမ်းတွေဟာ အဲဒီအတွက် မှန်ကန်တဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ စိတ်နေသဘောထားရှိဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ ဂရောက်ဇီက ပြောပါတယ်။

ယူကရိန်း နျူးကလီးယားထိန်းညှိမှုနဲ့ ဆောင်ရွက်သွားမယ်လို့လည်း သူက စစ်ဆေးရင်း ပြောပါတယ်။

ယူကရိန်းသမ္မတဇလန်းစကီးအပါအဝင် တခြားအရာရှိတွေနဲ့ မြို့တော် ကိယက်ဗ်မှာ တွေ့ဖို့ မျှော်လင့်ထားတယ်၊ ဇာပိုရစ်ချ်ဇီယာ နျူးကလီးယား ဓာတ်အားပေးစက်ရုံ အနီးတဝိုက်ကို ကာကွယ်ရေးဇုန်လုပ်ဖို့ ကြားဝင်ဖျန်ဖြေနေတာ မျှော်လင့်ထားတာထက် ပိုကြာခဲ့တယ်လို့ ဂရောက်ဇီက ဝန်ခံခဲ့ပါတယ်။

ယူကရိန်းရဲ့ နျူးကလီးယားစက်ရုံအားလုံးမှာ နျူးကလီးယားဘေးကင်းရေး ကျွမ်းကျင်သူတွေ စဉ်ဆက်မပြတ်ရှိနေဖို့ အစီအစဉ်တွေကို လတ်တလောမှာ ကြေညာခဲ့ပြီး အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီကစပြီး ယူကရိန်းနိုင်ငံဆီ ၆ ကြိမ်မြောက် သွားခဲ့တာပါ။

ရိန်းနျူးကလီးယားစက်ရုံရဲ့ တောင်ဘက် မိုင် ၂၂၀ အကွာက တောင်ယူကရိန်း ဓာတ်အားပေးစက်ရုံဆီကိုလည်း သွားခဲ့ပါတယ်။ ချာနိုဘိုင်းစက်ရုံတွေဆီကို သွားလည်ဖို့ စီစဉ်ထားပြီး စက်ရုံတခုစီမှာ IAEA ကျွမ်းကျင်သူနှစ်ဦး ပါဝင်တဲ့ အဖွဲ့တဖွဲ့ကို တည်ထောင်ခဲ့ပါတယ်။

ဇာပိုရစ်ချ်ဇီယာမှာ IAEA ရဲ့ ကျွမ်းကျင်သူ လေးဦးအထိ အမြဲတမ်းရှိနေပြီး ခလမ်နစ်စကီ စက်ရုံမှာ အဖွဲ့ဝင်နှစ်ဦးပါတဲ့ အဖွဲ့ကို ထားခွင့်ရဖို့ မျှော်လင့်ထားတယ်လို့ IAEA က ပြောပါတယ်။