အင်္ဂလန်ပရီးမီးယားလိဂ် ထိပ်သီးကလပ် မန်ချက်စတာစီးတီး တိုက်စစ်မှူး အာလင်းဟာလန်းဟာ Football Writers’ Association (FWA) က ရွေးချယ်တဲ့ 2023 FWA Men’s Footballer Of The Year ဆုကို ရရှိခဲ့ပါတယ်။

ဟာလန်းဟာ ဒီဆုကို မဲ ၈၂ ရာခိုင်နှုန်းကျော်နဲ့ အပြတ်အသတ် အသာရခဲ့ပြီး ဆာကာက ဒုတိယ၊ အိုဒီဂတ်က တတိယ၊ ဒီဘရိုင်းနဲ့ ရက်ရှ်ဖို့ဒ်တို့က စတုတ္ထနဲ့ ပဥ္စမ အသီးသီး ရပ်တည်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

ဟာလန်းက “ကျနော့်ကို မဲပေးတဲ့သူတွေ အားလုံးကို ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ ဒီဆုကိုရရှိခဲ့တဲ့အတွက် တကယ့်ကို ဂုဏ်ယူမိပါတယ်။ အခု ကျနော် ဒီရာသီကို အကောင်းဆုံး အဆုံးသတ်နိုင်ဖို့ အတွက်နဲ့ မန်စီးတီးကို ဆုဖလားတွေရအောင် ကူညီပေးနိုင်ဖို့ အာရုံစိုက်နေပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

ဟာလန်းဟာ မန်ချက်စတာစီးတီးနဲ့ ပွဲဦးထွက်ရာသီမှာပဲ အံ့ဩစရာကောင်းအောင် ခြေစွမ်းပြနေပြီး ပြိုင်ပွဲစုံ ၄၇ ပွဲကစား၊ ၅၁ ဂိုးသွင်းယူကာ ပရီးမီးယားလိဂ်နဲ့ ချန်ပီယံလိဂ် ရွှေဖိနပ်ရရှိဖို့လည်း အခြေအနေ ကောင်းနေပါတယ်။

FWA ဆုကို ၁၉၄၈ ခုနှစ်က စတင်ချီးမြှင့်ခဲ့ပြီး ဆာစတန်လေမက်သရူးက ပထမဆုံး ရရှိခဲ့ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ အာဏာသိမ်း ၂ နှစ်ကျော်အကြာ စစ်ကောင်စီတပ်တွေ အကြမ်းဖက် ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်မှုတွေကြောင့် နိုင်ငံတဝန်း အပြစ်မဲ့ကျဆုံးပြည်သူ ၃,၅၀၉ ယောက်နဲ့ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရသူပေါင်း ၂၂,၂၁၁ ယောက်ထိ ရှိလာခဲ့ပြီဖြစ်တယ်လို့ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ ကူညီစောင့်ရှောက်ရေးအသင်း (အေအေပီပီ) က ထုတ်ပြန်ပါတယ်။

ဒီစာရင်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်ကနေ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မေ ၁၂ ရက်အထိ အေအေပီပီက ကောက်ယူမှတ်တမ်းပြုစုထားတာဖြစ်ပြီး အမှန်တကယ် ကျဆုံးသူတွေဟာ ဒီထက်ပိုနိုင်တယ်လို့ ဖော်ပြပါတယ်။

နွေဦးတော်လှန်ရေးကာလအတွင်း ဒီနေ့အထိ ၁၇,၉၁၈ ယောက် လက်ရှိ ချုပ်နှောင်ခံထားရဆဲ ဖြစ်ပြီး အဲဒီထဲက ၅,၈၉၃ ယောက်ကတော့ ထောင်ဒဏ် ချမှတ်ခံထားရပါတယ်။

တော်လှန်ရေးနဲ့ဆက်စပ်ပြီး သေဒဏ်ချမှတ်ခံထားရကာ အကျဉ်းထောင်တွေထဲ ထိန်းသိမ်းခံနေရသူ အရေအတွက်ကတော့ ၁၁၂ ယောက် ရှိနေပြီး မျက်ကွယ် သေဒဏ်ချမှတ်ခံထားရသူ ၄၂ ယောက် အပါအဝင် ၁၂၁ ယောက်ကတော့ မျက်ကွယ်ပြစ်ဒဏ် ချမှတ်ခံထားရတာကြောင့် သေဒဏ်ချမှတ်ခံထားရသူ စုစုပေါင်း ၁၅၄ ယောက် ရှိလာခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

လတ်တလောအချိန်ထိ ဖမ်းဆီးခံရပြီး ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာသူ ဦးရေကတော့ ၄,၂၉၃ ယောက် ရှိခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ မေ ၁၀ ရက် မနက် ၁၀ နာရီကနေ ညနေ ၅ နာရီလောက်အထိ ပဲခူးတိုင်း၊ ထန်းတပင်မြို့နယ်၊ ညောင်ပင်သာကျေးရွာအနီးမှာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုတပ်နဲ့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် မဟာမိတ်ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့တွေ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ အဲဒီနောက် အဆိုပါစစ်အုပ်စု စစ်ကြောင်းက ညောင်ပင်သာကျေးရွာက အသက် ၁၈ နှစ်နဲ့အောက် ကလေး ၆ ယောက် အပါအဝင် အရပ်သား ၁၈ ယောက်ကို ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး သူတို့ရဲ့ ရုပ်အလောင်းတွေကို စုပုံပြီးတော့ မီးရှို့ခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။

ဒါ့အပြင် စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ကလေးမြို့က အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ဖမ်းဆီးခံထားရတဲ့ ကလေး ပင်မသပိတ်အဖွဲ့ဝင် ၄ ယောက်ဖြစ်ကြတဲ့ ကိုသန်းစိုးဦး၊ မကျင်ဒိတ်ကင်၊ မနှင်းစံနဲ့ ကိုမျိုးကိုဝင်း တို့ကို ပြီးခဲ့တဲ့ မေ ၁၀ ရက်မှာ မြို့နယ်တရားရုံးကနေ ရာဇသတ်ကြီးဥပဒေပုဒ်မ ၅၀၅-က နဲ့ ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ်စီ ချမှတ်ခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ သူတို့ ၄ ယောက်ကို ပြီးခဲ့တဲ့ ဧပြီ ၁၆ ရက်က စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ကလေးမြို့၊ တပ်ဦးသီတာရပ်ကွက်၊ ဗိုလ်ချုပ်လမ်းမပေါ်မှာ စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒဖော်ထုတ်နေချိန် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ဖမ်းဆီးသွားခဲ့တာလို့ အေအေပီပီက ပြောပါတယ်။

အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေက ခေါင်းဆောင်တွေ၊ အရပ်သားတွေ၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ၊ သတင်းသမားတွေ၊ CDM လှုပ်ရှားနေတဲ့ ဝန်ထမ်းတွေ စတဲ့ နယ်ပယ်အသီးသီးက ဘယ်သူမဆို ဖမ်းဆီး၊ ထိန်းသိမ်း၊ တရားစွဲဆိုခံထားရတာတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ နွေဦးတော်လှန်ရေး ကာလအတွင်း ကျဆုံးသွားသူတွေရဲ့ အချက်အလက်တွေကို သိရှိပါက အေအေပီပီကို ဆက်သွယ်အသိပေး အကြောင်းကြားနိုင်ပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ကျဆုံးအချက်အလက်တွေကို ဖော်ပြပါ [email protected] အီးမေးလ်နဲ့ အဖမ်းအဆီး အချက်အလက်တွေကို [email protected] အီးမေးလ်တွေဆီလည်း တိုက်ရိုက်ပေးပို့ ဆက်သွယ်အကြောင်းကြားနိုင်ကြောင်း အသိပေးထားပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေတဲ့ ပဋိပက္ခတွေ၊ အကျပ်အတည်းတွေကြားမှာ အာဆီယံ အနေနဲ့ မြန်မာနဲ့ အရင်ကအတိုင်း ပြန်သွားလို့မရနိုင်တော့ဘူးလို့ စင်ကာပူဝန်ကြီးချုပ် လီရှန်လွန်းက ပြောလိုက်ပါတယ်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှာ ကျင်းပခဲ့တဲ့ ၄၂ ကြိမ်မြောက် အာဆီယံ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးမှာ ရောက်ရှိနေချိန် မေ ၁၁ ရက် အလွတ်သဘော အစည်းအဝေးမှာ သတင်းထောက်တွေကို ခုလိုပြောလိုက်တာပါ။

“အခုပြောရရင် ကောင်းပြီ၊ ငါတို့ (မြန်မာ့အကျပ်အတည်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့) ဒါကို မေ့ထားပြီး တခုမှ အမှားအယွင်း မရှိခဲ့သလို ပုံမှန်အတိုင်းပဲ ဆက်သွားလိုက်ရင် ဘာတိုးတက်မှုမှ မရှိသေးဘူးဆိုတာကို သက်သေပြဖို့ကလွဲလို့ ဘာအောင်မြင်မှုတွေ ရခဲ့သလဲ။”

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်က စတင်ကာ အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စုက အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်းတွေနဲ့ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေ ပေါ်ပေါက်နေတာကို ဖြေရှင်းဖို့ အာဆီယံက ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ရပ် ချမှတ်ထားခဲ့ပေမဲ့ မြန်မာစစ်အာဏာပိုင်တွေက ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မရှိဘူးဆိုပြီး ဝေဖန်ခံနေရတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါ့အပြင် အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌတာဝန် ယူထားတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံကိုလည်း မြန်မာစစ်အစိုးရရဲ့ ရက်စက်ယုတ်မာမှုတွေကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့၊ ပြင်းပြင်းထန်ထန် အရေးယူဆောင်ရွက်ပေးဖို့ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေရဲ့ ဖိအားပေးမှုတွေလည်း တိုးလာနေတာပါ။

အခုနှစ် အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌလည်းဖြစ်တဲ့ အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတ ဂျိုကို ဝီဒိုဒိုကတော့ “ကျနော် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောရပါမယ်။ (မြန်မာစစ်အုပ်စုအနေနဲ့) အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ရပ်-5PC ကို အကောင်အထည်ဖော်ရာမှာ သိသာထင်ရှားတဲ့ တိုးတက်မှု မရှိသေးပါဘူး။ ဒါကြောင့်မို့ အာဆီယံအနေနဲ့ နောက်အဆင့်တွေမှာ ဆုံးဖြတ်ဖို့ လိုအပ်တယ်” လို့ ပြောထားပါတယ်။

လတ်တလောမှာတော့ မြန်မာအာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင်ကို အာဆီယံရဲ့ ဘယ်အစည်းအဝေးတွေမှာမှ တက်ခွင့်မပြုဖို့ အာဆီယံနိုင်ငံတွေက ဆုံးဖြတ်ထားကြတာဖြစ်ပြီး ဒီကာလတွေအတွင်း အာဆီယံအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ တပ်မတော်ခေါင်းဆောင်ပိုင်းနဲ့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ အပါအဝင် နိုင်ငံရေးအရ ပါဝင်ပတ်သက်သူတွေအားလုံး တွေ့ဆုံညှိနှိုင်း အဖြေရှာနိုင်ရေးအတွက် ဆက်လက်ပြီးတော့ လုပ်ဆောင်ရမယ်လို့လည်း စင်ကာပူဝန်ကြီးချုပ် လီရှန်လွန်းက ပြောပါတယ်။

“ဒါဟာ အရာရာ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် တွန်းအားပေးဖို့၊ နိုင်ငံရေးအရ ပါဝင်သက်ဆိုင်သူတွေ အချင်းချင်း ညှိနှိုင်းပြောဆိုဖို့၊ (ဒီပဋိပက္ခကာလတွေအတွင်း) ပြင်းပြင်းထန်ထန် ထိခိုက်ခံစားနေကြရတဲ့ ပြည်သူတွေကို လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီတွေ ပေးနိုင်ဖို့” ဖြစ်တယ်လို့လည်း သူက ပြောပါတယ်။

“ဖြစ်နိုင်ရင် အကြမ်းဖက်မှု ရပ်စဲရေးကိုလည်း အားပေးတယ်။ ဒါက လုပ်ဆောင်ရတာ အရမ်းခက်ခဲပြီး အချိန်တော့ အတော်ကြာပါလိမ့်မယ်။”

ဒါ့အပြင် အာဆီယံနိုင်ငံတွေအနေနဲ့ မြန်မာနဲ့ ခုလို အလားတူအခြေအနေမျိုး ပြီးခဲ့တဲ့ ၁၉၈၈ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှုတုန်းကလည်း ကြုံခဲ့ဖူးပြီး ရွေးကောက်ပွဲတွေကိုတော့ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်မှာမှ ကံကောင်းထောက်မစွာ ကျင်းပနိုင်ခဲ့ကြောင်းလည်း မစ္စတာလီက ဆိုပါတယ်။

“ခုအချိန်က ဖြေရှင်းရလွယ်ကူမယ်လို့ ကျနော် မျှော်လင့်မထားဘူး။ နောက်ပြီး ကျနော်တို့ စိတ်ရှည်ရမယ်။ ဒါ့အပြင် မြန်မာနဲ့ အာဆီယံအတွက် အကောင်းဆုံးရလဒ်တွေ ရရှိနိုင်ဖို့ အတွက် တသမတ်တည်း တည်ငြိမ်မှုရှိတဲ့ မူဝါဒကို ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။”

ဒါ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် လတ်တလော ပဋိပက္ခတွေဟာ ပြည်တွင်းအခြေအနေတခုသာ ဖြစ်တယ်လို့လည်း သူကပြောလိုက်ပြီး “ဒါဟာ မတူညီတဲ့ အုပ်စုတွေကြားက အာဏာပြိုင်ဆိုင်မှုပါ။ သူတို့အတွက်ကတော့ သေခြင်းနဲ့ ရှင်ခြင်းပါပဲ။ အာဆီယံရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုဟာ ကြီးမားမှာမဟုတ်ဘဲ သူတို့ရဲ့ အဓိက ထည့်သွင်းစဉ်းစားမှုလည်း မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါကို ကျနော်တို့ နားလည်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ ပါတီစုံဒီမိုကရေစီရွေးကောက်ပွဲကို မေလ ၁၄ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပမှာဖြစ်ပြီး ရွေးကောက်ပွဲကာလ ရာဇဝတ်မှုပပျောက်ရေးတွေ တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်နေရာမှာ ၁ လမတိုင်ခင်အတွင်း ပြစ်မှုပေါင်း ၈ ခုကနေ စိတ်ကြွဆေးပြား ၁၇ သန်း၊ အိုက်စ် ၁,၃၀၀ ကီလိုဂရမ်နဲ့ ခေတာမင်ဆေး ၂ ကီလိုဂရမ် ဖမ်းမိတယ်လို့ ထိုင်းအမျိုးသားမူးယစ်ဆေးဝါး နှိမ်နင်းရေး ရဲတပ်ဖွဲ့က ဒီကနေ့ မေ ၁၂ ရက် မနက်ပိုင်း သတင်းစာရှင်းပွဲမှာ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။

ဒါဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ ဧပြီ ၁၉ ရက်ကနေ မေ ၁၀ ရက်အတွင်း ပြစ်မှုပေါင်း ၈ ခု၊ လူပေါင်း ၂၄ ဦး၊ ကား ၁၀ စီးကျော်ကနေ ဖမ်းဆီးရမိခဲ့တာလို့ ထိုင်းမူးယစ်ရဲတပ်ဖွဲ့ ဒုရဲချုပ် ပရကျူပ် ဝုန်းဆုခ်က ပြောပါတယ်။

ဖမ်းဆီးရမိတဲ့ ဒေသတွေမှာ ထိုင်းမြောက်ပိုင်း ချင်းမိုင်ခရိုင် မဲ့တိုင်မြို့နယ်နဲ့ မဲ့အိုင်းမြို့နယ်၊ ချင်းရိုင်းခရိုင် ချင်းရိုင်းမြို့နယ်၊ ထိုင်းအရှေ့မြောက်ပိုင်း စကွန်းနခွန်း၊ ထိုင်းအလယ်ပိုင်း အယုဒ္ဓယခရိုင် ဘန်ပအင်မြို့နယ်၊ စမွတ်ပရကန်ခရိုင် စမွတ်ပရကန်မြို့နယ်၊ ထိုင်းတောင်ပိုင်း ဆုန်ခလာခရိုင် ကျနမြို့နယ်တို့ ဖြစ်ပါတယ်။

ဖမ်းဆီးရမိတဲ့ မူးယစ်ဆေးတွေအားလုံးကို ဘန်ကောက် မူးယစ်ဆေးဝါးနှိမ်နင်းရေးရဲတပ်ဖွဲ့၊ ဆေးသိပ္ပံဦးစီးဌာန၊ သက်သေအထောက်အထားစိစစ်ရေး ရဲတပ်ဖွဲ့၊ မှုခင်းဆေးသိပ္ပံဌာန စသဖြင့် အဆင့်ဆင့်ပို့ဆောင်စစ်ဆေးပြီး အားလုံးကို ဖျက်ဆီးသွားမှာဖြစ်ကြောင်း၊ တဖက်မှာလည်း ကွင်းဆက်တွေ ဆက်လက်စုံစမ်းပြီး မူးယစ်ကုန်ကူးဂိုဏ်းတွေ နှိမ်နင်းသွားမယ်လို့ ဒုရဲချုပ်က ပြောသွားပါတယ်။

ကိုးကား - mgronline

တနင်္သာရီတိုင်း၊ ထားဝယ်မြို့မှာ မေ ၁ဝ ရက် တရက်တည်း စစ်ဆေးသူ ၁၆၂ ယောက်မှာ ၁၃ ဦး တွေ့ရှိခဲ့တယ်လို့ စစ်ကောင်စီ တိုင်းကျန်းမာရေးက မေ ၁၁ ရက်မှာ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။

အစုလိုက်အပြုံလိုက် ကူးစက်မှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး ထားဝယ်မြို့ခံ ပရဟိတအသင်းတွေကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းရာ အဆိုပါ အစုလိုက်အပြုံလိုက် ကူးစက်မှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး အကူအညီ တောင်းခံတာ မရှိတဲ့အတွက် အတိအကျ မသိရကြောင်း ပြောပါတယ်။

မေ ၆ ရက်ကလည်း ထားဝယ်မြို့မှာ ကိုဗစ်အတည်ပြုလက္ခဏာ စစ်ဆေးတွေ့ရှိရသူ ၆ ဦး တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။

မေ ၁ ရက်ကနေ ၁၁ ရက်အထိ ထားဝယ်ခရိုင် ၄ မြို့နယ်မှာ ကိုဗစ်အတည်ပြုလူနာ ၃၆ ဦး စစ်ဆေးတွေ့ရှိပြီး ၆ ဦး ဆေးရုံဆင်းခွင့်ရပြီဖြစ်ကြောင်း စစ်ကောင်စီ တိုင်းကျန်းမာရေးဌာနရဲ့ အချက်အလက်တွေအရ သိရပါတယ်။

မေ ၁၁ ရက်ကလည်း ထားဝယ်ခရိုင်အတွင်း ၇၅ ယောက် စစ်ဆေးရာ သရက်ချောင်းမြို့နယ်မှာ ၁ ဦး၊ ရေဖြူမြို့နယ်မှာ ၂ ဦး၊ စုစုပေါင်း ၃ ဦး ကိုဗစ်အတည်ပြုလူနာ အဖြစ် စစ်ဆေးတွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။

ဧပြီလလယ်ကစပြီး တနင်္သာရီတိုင်းမှာ ကိုဗစ်ကူးစက်သူတွေ ပြန်တွေ့ရှိလာကာ အခု မေလဆန်းပိုင်းမှာတော့ အစုလိုက်အပြုံလိုက် ကူးစက်မှုတွေပါ ရှိလာနေပါတယ်။

ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော် အရှေ့တောင်ပိုင်းမှာ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ အင်အားကြီး မိုခါဆိုင်ကလုန်း မုန်တိုင်းကြောင့် ရခိုင်ပြည်နယ်က လူဦးရေ ၁၁,၀၀၀ ကျော်ကို အရေးပေါ် ကယ်ဆယ်ရေးတွေ ပြုလုပ်ထားတယ်လို့ ရက္ခိုင့်တပ်တော် (အေအေ) ရဲ့ ပြောခွင့်ရ ခိုင်သုခက ပြောပါတယ်။

မေလ ၁၀ ရက်နဲ့ ၁၁ ရက်နေ့တွေမှာ ရခိုင်ပြည်နယ် မြေပုံ၊ ပေါက်တောမြို့နယ်တို့ အပါအဝင် ကျေးရွာပေါင်း ၂၁ ရွာက ဒေသခံ ၁၁,၈၇၆ ဦးကို မုန်တိုင်းဘေးလွတ်ရာတွေကို ရွှေ့ပြောင်းပေးထားပြီး မပြောင်းရွှေ့လိုတဲ့ ဒေသခံတွေကိုလည်း မုန်တိုင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး အသိပညာပေးတာတွေ၊ ဆေးဝါးနဲ့ အသက်ကယ်အင်္ကျီတွေ ပေးခဲ့တာတွေရှိတယ်လို့ ခိုင်သုခက ပြောပါတယ်။

မုန်တိုင်းတိုက်ခတ်ချိန်မှာလည်း ပြည်သူတွေ ဘေးကင်းလုံခြုံဖို့နဲ့ အသက်အိုးအိမ်တွေ ဆုံးရှုံးမှု အနည်းဆုံးဖြစ်အောင် အာရက္ခပြည်သူ့အစိုးရအနေနဲ့ သူတို့မှာရှိတဲ့ အရင်းအမြစ်တွေနဲ့ အားစိုက်ပြီး လုပ်ကိုင်နေတာတွေ ရှိတယ်လို့လည်း ဆက်ပြောခဲ့ပါတယ်။

ရက္ခိုင့်တပ်တော် (အေအေ) ရဲ့ လူမှုကယ်ဆယ်ရေး အစီအစဉ်တွေနဲ့ မြေပုံမြို့နယ် ငမန်းရဲကျွန်းက ဒေသခံ ထောင်ချီဟာ မင်းပြားမြို့နယ်နဲ့ နီးစပ်ရာကျေးရွာတွေကို တိမ်းရှောင်သွားကြပြီလို့ မြေပုံဒေသခံတဦးက ပြောပါတယ်။

အားကောင်းတဲ့ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း “မိုခါ” အသိပေးဆောင်ချက်တွေကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်ရဲ့ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားရေးနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးရေးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးရုံး (HDCO) ရဲ့ တယ်လီဂရန်ချန်နယ်က အချိန်နဲ့တပြေးညီ အသိပေး နှိုးဆော်နေပါတယ်။

ရက္ခိုင့်တပ်တော် (အေအေ) က မုန်တိုင်းဒဏ် အမြဲခံနေရတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မြေပုံမြို့နယ် ငမန်းရဲကျွန်းပေါ်က ကျေးရွာ ၁၃ ရွာက လူဦးရေ ၅,၀၀၀ ခန့်ကို ဘေးလွတ်ရာ ရွှေ့ပြောင်းပေးခဲ့ကြပါတယ်။

မိုခါ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း ဦးတည်နေတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ စစ်ကောင်စီနဲ့ ရက္ခိုင့်တပ်တော် (အေအေ) တို့ ကယ်ဆယ်ရေးအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ရေးအလုပ်တွေကို အပြိုင်လုပ်နေတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။

အလွန်အားကောင်းတဲ့ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း မိုခါဟာ စစ်တွေမြို့အနီးကနေ ဖြတ်ကျော် ဝင်ရောက်နိုင်တဲ့အတွက် စစ်ကောင်စီခန့် ရခိုင်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဦးထိန်လင်း ဦးဆောင်ပြီး ဆရာတော် သံဃာတော်တွေ ပင့်ဖိတ်ကာ မေ ၁၂ ရက် ဒီနေ့ မနက်က ရှင်ဥပဂုတ္တဖောင်တော်ကို စစ်တွေပင်လယ်ပြင်မှာ ရေမျှောပူဇော်ခဲ့ကြ​ပါတယ်။

ရခိုင်အရေးလေ့လာသူတဦးက “အခု မုန်တိုင်းမှာ စစ်ကောင်စီက ပြည်သူတွေကို မုန်တိုင်းအန္တရာယ်ဆိုင်ရာ ကြိုတင်ကာကွယ်နိုင်ရေး သတိပေးနှိုးဆော်တာတို့၊ သဘာဝ ဘေးအန္တရာယ် ကြိုတင်ကာကွယ်ရေး ဇာတ်တိုက်လေ့ကျင့်တာတို့၊ အသိပေးနှိုးဆော်ခြင်းနဲ့ လက်ကမ်းစာစောင် ဖြန့်ဝေတာတွေ လုပ်တယ်။ လက်တွေ့ကျကျ ရက္ခိုင့်တပ်တော်က လုပ်ဆောင်နေတာကို ပြည်သူတွေ မြင်သွားကြပါပြီ” လို့ ပြောပါတယ်။

ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော် အရှေ့တောင်ပိုင်းမှာ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ အားကောင်းတဲ့ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း ဟာ မေလ ၁၄ ရက်နေ့မှာ ဘင်္ဂလားဒေ့နိုင်ငံ ကော့စ်ဘဇားမြို့နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ ကျောက်ဖြူမြို့တို့အကြား စစ်တွေမြို့အနီးက ဖြတ်ဝင်နိုင်တယ်လို့ မိုးဇလက ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။

မုန်တိုင်း မိုခါဟာ မေ ၁၂ ရက်မှာ အလွန်အားကောင်းတဲ့ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းအဖြစ် ရောက်ရှိပြီး မေ ၁၄ ရက်မှာတော့ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းမြောက်ပိုင်း၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၊ ကော့စ်ဘဇားမြို့နဲ့ ကျောက်ဖြူအကြား စစ်တွေမြို့နားက ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်နိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။

အဲ့ဒီ အားကောင်းတဲ့ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း မိုခါ (MOCHA) ဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်-မြန်မာ ကမ်းရိုးတန်းကို ဦးတည်ရွေ့လျားနိုင်တဲ့ အခြေအနေရှိနေလို့ လိမ္မော်ရောင်အဆင့် သတ်မှတ်ထားပြီး စစ်တွေမြို့အနီးကနေ ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်နိုင်တယ်လို့ မိုးဇလဌာနက ဒီနေ့မနက် ထုတ်ပြန်ပါတယ်။

ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ၁၉၆၈ ခုနှစ် မေလ ၁၀ ရက်က တိုက်ခတ်ခဲ့တဲ့ မုန်တိုင်းကြောင့် စစ်တွေ၊ ပေါက်တော၊ မြေပုံနဲ့ မင်းပြားမြို့နယ်တွေမှာ လူဦးရေထောင်ချီ သေဆုံးခဲ့ပြီး အိမ်ခြေ ၆,၀၀၀ ကျော်လောက် ပျက်စီးခဲ့ပါတယ်။

မိုခါ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း ဝင်ရောက်နိုင်တဲ့အတွက် ဧရာဝတီတိုင်း ချောင်းသာကမ်းခြေ ပင်လယ်ကမ်းစပ်နဲ့ အနိမ့်ပိုင်းမှာနေထိုင်တဲ့ ပြည်သူတွေကို မြို့ခံပရဟိတအသင်းအဖွဲ့တွေက ဘေးလွတ်ရာ ကုန်းမြင့်ပိုင်းကို မေလ ၁၀ ရက်က စတင်ရွှေ့ပြောင်းပေးနေပါတယ်။

နေ့စဉ် လူဦးရေ ၁,၀၀၀ အထက် ပြောင်းရွှေ့ပေးနေရလို့ ကယ်ဆယ်ရေးယာဉ်တွေမှာ အသုံးပြုနေတဲ့ စက်သုံးဆီတွေ လိုအပ်နေတယ်လို့ မြို့ခံပရဟိတအသင်းအဖွဲ့တွေထံက သိရပါတယ်။

ချောင်းသာမြို့ ရပ်ကွက်ကြီး ၃ ခုက နာမကျန်းဖြစ်နေသူ၊ သက်ကြီးဘိုးဘွားများ၊ ကလေးသူငယ်တွေ၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်တွေကို ဦးစားပေး ပြောင်းရွှေ့ပေးနေပြီး ရပ်ကွက်နဲ့ ပြောင်းရွှေ့ပေးနေရတဲ့ နေရာအကွာအဝေး ဝေးကွာတဲ့အတွက် စက်သုံးဆီလိုအပ်ချက်တွေ ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ကယ်ဆယ်ရေးအဖွဲ့ဝင်တဦးက “၁၀ မိုင်‌ကျော်လောက်ရှိတယ်၊ တနေရာနဲ့တနေရာ ပို့ပေးရတာက ဝေးတော့ အကြောင်းအရေကလည်းများတယ်၊ နေ့စဉ် ကားလေးစီးနဲ့ ညဘက်အထိ ပို့ဆောင်ကူညီပေးနေပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

စက်သုံးဆီဈေးမှာ မေလအစပိုင်းထိ တလီတာ ၄,၀၀၀ ဝန်းကျင်ခန့် ဝယ်ယူရပြီး အခုရက်ပိုင်း မုန်တိုင်းသတင်းကြောင့် ရန်ကုန်က ဆီကားတွေမရောက်လို့ လက်ကျန်ဆီကိုသာ ရောင်းချပေးနေပါတယ်။

ချောင်းသာဒေသခံတဦးက “အားလုံးကတော့ ပြောင်းနေချင်ကြတာပေါ့၊ ပရဟိတ အသင်းတွေကိုပဲ အဓိကထား အားကိုးနေရတယ်။ သူတို့မှာလည်း အခက်အခဲရှိတော့ အရေးကြီးတဲ့သူတွေကိုပဲ အဓိကထား ပို့ဆောင်ပေးနေကြတယ်။ အိမ်စောင့်လောက်ပဲကျန်ခဲ့ပြီး အကုန်လုံးပြောင်းဖို့တော့ လုပ်နေပါပြီ” လို့ ပြောပါတယ်။

မုန်တိုင်းသတင်းကြောင့် ပြည်သူတွေကို ပရဟိတအဖွဲ့ဝင်တွေက မြို့ပေါ် အမြင့်ပိုင်းရှိ ဘုန်းကြီးကျောင်းတွေဆီ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်စေပြီး အဲ့ဒိဘုန်းကြီးကျောင်းတွေကပဲ နေရေးစားရေး တာဝန်ယူထားပေးတယ်လို့လည်း သိရပါတယ်။

ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ပေးထားတဲ့ ဘုန်းကြီးကျောင်းတွေမှာ မြို့နယ်မီးသတ်တပ်ဖွဲ့ ကယ်ဆယ်ရေးအဖွဲ့ဝင်တွေနဲ့ ဌာနဆိုင်ရာဝန်ထမ်းတွေ ရောက်ရှိနေပေမဲ့ မြေပြင်ကွင်းဆင်း ဆောင်ရွက်ပေးမှုတော့ မရှိပါဘူး။

ချောင်းသာမြို့မှာတော့ မုန်တိုင်းရှောင်ပြည်သူတွေအတွက် ခိုလှုံရာနေရာ ထားရှိပေမဲ့ လူဦးရေ ၂၀၀ လောက်သာ နေနိုင်တဲ့အတွက် မြို့ဦးကျောင်း၊ စကားဝါတောင်ကျောင်း၊ ဒေါနတောင်ကျောင်းနဲ့ စိန်ပန်းကျောင်းတို့ကို ပို့ဆောင်ပေးထားတယ်လို့ သိရပါတယ်။

မိုခါ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းမှာ အခုလ ၁၄ ရက်က စတင်ပြီး ရခိုင်ပြည်နယ် စစ်တွေမြို့နဲ့အနီး ရေမိုင် ၅၀၀ လောက်အကွာ ပင်လယ်ပြင်ကို ဗဟိုပြုနေပြီး လေတိုက်နှုန်း တနာရီ မိုင် ၁၀၀ အထက် ရှိနိုင်တယ်လို့ မိုးလေဝသနဲ့ ဇလဗေဒဌာနက ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။

အားအလွန်ကောင်းတဲ့ မိုခါ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းဟာ စစ်တွေမြို့အနီးကနေ ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်နိုင်တယ်လို့ခန့်မှန်းထားပြီး   အမြင့်ဆုံးလေတိုက်နှုန်းမှာ တစ်နာရီလျှင် မိုင် ၁၀၀မှ မိုင် ၁၁၀ ခန့်အထိ၊  ရခိုင်ပြည်နယ် မြစ်ဝ၊ မြစ်လက်တက်အတွင်း ၁၀ ပေမှ ၁၄ ပေထိ မုန်တိုင်းဒီရေ မြင့်တက်လာနိုင်တယ်လို့ မိုးဇလဌာနက ထုတ်ပြန်ပါတယ်။

မိုခါမုန်တိုင်းအရှိန်ကြောင့် နောက် ၂၄ နာရီအတွင်း မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ ဧရာဝတီတိုင်း ဒေသကြီးနဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်တို့မှာ အမြင့်ဆုံးလေတိုက်နှုန်း တစ်နာရီ လျှင် မိုင် ၄၀ ကနေ  ၄၅ မိုင်ခန့်အထိ တိုက်ခတ်နိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။

မေ ၁၃ ရက်မှ ၁၅ ရက်အတွင်း ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ အမြင့်ဆုံးလေတိုက်နှုန်းမှာ တစ်နာရီလျှင် မိုင်(၁၀၀)မှ မိုင်(၁၁၀)ခန့်အထိ၊ နေပြည်တော်၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးအောက်ပိုင်း၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ ဧရာဝတီ တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ချင်းပြည်နယ်တို့တွင် အမြင့်ဆုံးလေတိုက်နှုန်းမှာ တစ်နာရီ လျှင် မိုင်(၄၀)မှ မိုင်(၆၀)ခန့်အထိ တိုက်ခတ်နိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းပါတယ်။ 

အားကောင်းတဲ့ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း မိုခါ (MOCHA) ဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်-မြန်မာ ကမ်းရိုးတန်းကို ဦးတည်ရွေ့လျားနိုင်တဲ့ အခြေအနေရှိတာကြောင့် လိမ္မော်ရောင်အဆင့် သတ်မှတ်ထားပြီး စစ်တွေမြို့အနီးကနေ ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်နိုင်တယ်လို့ မိုးလေဝသနဲ့ ဇလဗေဒ ညွှန်ကြားရေးမှု ဦးစီးဌာနက မေ ၁၂ ရက် မနက်မှာ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။

ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း မိုခါဟာ နောက် ၆ နာရီအတွင်း မြောက်-အရှေ့မြောက်ဘက်ကို ရွေ့လျားပြီး ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော် အလယ်ပိုင်းမှာ အားအလွန်ကောင်းတဲ့ ဆိုင်ကလုန်း မုန်တိုင်းအဖြစ် ရောက်ရှိကာ မေ ၁၄ ရက်မှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၊ ကော့စ်ဘဇားနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ၊ စစ်တွေနဲ့ ကျောက်ဖြူမြို့တို့ကို ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်နိုင်တယ်လို့ မိုးဇလက ခန့်မှန်းထားပါတယ်။

မုန်တိုင်းအရွယ်အစားက အချင်းမိုင် ၅၀၀ လောက်အထိ ရှိနိုင်ပြီး မုန်တိုင်းပြင်းအားကလည်း ကြီးမားတာကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတခုလုံး ကြီးမားတဲ့ဆုံးရှုံးမှုတွေ ဖြစ်သွားနိုင်တယ်လို့ မိုးလေဝသဆိုင်ရာ သုတေသီတယောက်က ခန့်မှန်း ပြောဆိုပါတယ်။

“နောက်ဆုံးရတဲ့ ကြိုတင်ခန့်မှန်းချက်တွေအရ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း မိုခါရဲ့ ကုန်းတွင်းဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်တဲ့ လမ်းကြောင်း မိုင် ၃၀ ခန့်အပေါ် တက်သွားတယ်။ ဒါပေမဲ့ မုန်တိုင်းရဲ့ ကြီးတဲ့အရွယ်အစား အချင်းမိုင် ၅၀၀ လောက်အထိ ဖြစ်လာမယ်။ မုန်တိုင်းရဲ့ ပြင်းအားက ကြိုတင်ခန့်မှန်းချက်အရ မိုင်နှုန်းတွေတက်လာတယ်။ အဲဒါကြောင့် ကျနော့်အနေနဲ့ သတိပေးချင်တာက မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတခုလုံး ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းကနေ ဧရာဝတီကမ်းရိုးတန်းအထိ ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက်လုံး ကြီးမားတဲ့ ထိခိုက်ဆုံးရှုံးမှုတွေ ဖြစ်သွားနိုင်တယ်လို့ သုံးသပ်ထားပါတယ်။ လေတိုက်နှုန်း ၁၃၈ မိုင်အထိ ရောက်လာတဲ့ စစ်တွေမြို့ အနောက်တောင်ဘက် မိုင် ၁၄၀ ရောက်တဲ့အချိန်မှာ ပင်လယ်ပြင်မှာ လှိုင်းအမြင့်က ၃၈ ပေရှိမယ်။”

“တနာရီ ၁၃၈ မိုင်နဲ့ ကုန်းတွင်းကို ဝင်မယ်။ မုန်တိုင်းဗဟိုကလည်း ကျောက်ဖြူနဲ့ စစ်တွေ၊ နောက်ပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ်အထိ ပါနေတယ်။ မုန်တိုင်းဗဟိုဖြတ်မယ့် လမ်းကြောင်းထဲမှာ ပါနေတယ်။ ဒီလောက်ပြင်းတဲ့ မုန်တိုင်းအခြေအနေ နောက်တခုက မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ကမ်းခြေလိုမျိုးပဲ မြစ်တွေ ချောင်းတွေ ပေါ်နေတဲ့ နေရာဆိုတော့ အခြေအနေက နာဂစ်တုန်းကလို အခြေအနေလို ဖြစ်သွားနိုင်တယ်။ ဖြစ်သွားနိုင်တဲ့ အခြေအနေမှာ ဒီနေ့တရက်ကတော့ လိုအပ်လို့ရှိရင် ဒေသန္တရ အဖွဲ့အစည်းတွေ ပြည်သူတွေ စုပေါင်းပြီး မုန်တိုင်းလွတ်တဲ့ ဘေးလွတ်ရာကို ရှောင်သင့်ပြီလို့ ကျနော့်အနေနဲ့မြင်ပါတယ်” လို့ မိုးလေဝသဆိုင်ရာ သုတေသီ ဦးဝင်းနိုင်က ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။

လက်ရှိအချိန်မှာတော့ မုန်တိုင်းဟာ အားအလွန်ကောင်းတဲ့ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းအဆင့်မှာ ရှိနေပြီး မေ ၁၃ ရက် ညနေ ၆ နာရီခွဲမှာ အားအလွန့်အလွန်ကောင်းတဲ့ ဆိုင်ကလုန်း မုန်တိုင်းအဆင့် ရောက်ရှိကာ တနာရီကို လေတိုက်နှုန်း မိုင် ၁၂၀ အထိ ရှိနိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။

မုန်တိုင်းပြင်းအားအရှိန်ကြောင့် ရခိုင်ပြည်နယ်နဲ့ ချင်းပြည်နယ်တခုလုံး အပါအဝင် ဧရာဝတီတိုင်း အနောက်ဘက်ခြမ်း၊ ပုသိမ်မြို့၊ ကမ်းခြေဒေသတွေဖြစ်တဲ့ ဂေါ်ရင်ဂျီကျွန်း၊ ချောင်းသာ၊ ငွေဆောင်ကမ်းခြေတွေ အထူးသတိထားရမယ်လို့ မိုးလေဝသပညာရှင်တွေက သတိပေးထားပါတယ်။

မုန်တိုင်းအဖျားခတ်နိုင်တဲ့ ဒေသတွေထဲမှာ ဧရာဝတီတိုင်း၊ ပဲခူးတိုင်းနဲ့ ရန်ကုန်တိုင်းတို့ ပါဝင်ပြီး အထူးသဖြင့် ရန်ကုန်တိုင်း မြောက်ဘက်အခြမ်း ထန်းတပင်၊ မှော်ဘီ၊ တိုက်ကြီးဘက်တွေမှာ မေ ၁၂ ရက်ကနေ ၁၅ ရက်အတွင်း မိုးသည်းထန်စွာ ရွာနိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။

မိုးလေဝသဆိုင်ရာ သုတေသီ ဦးဝင်းနိုင်က “မုန်တိုင်းအရွယ်အစားက ကြီးတယ်။ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်၊ ရန်ကုန်တိုင်း၊ ပဲခူးတိုင်း၊ ကရင်ပြည်နယ်၊ ရှမ်းပြည်နယ် ဒီနေရာတွေအထိ မုန်တိုင်းရဲ့အရှိန် သက်ရောက်မှုရှိတယ်။ မုန်တိုင်းရဲ့ ညာဘက်ခြမ်းသည် သက်ရောက်မှု အားပိုပြင်းတယ်။ ကမ်းခြေကလူတွေက အသက်အန္တရာယ် စိုးရိမ်ရလောက်တဲ့အထိ အန္တရာယ်ရှိတယ်။ ကုန်တွင်းက မုန်တိုင်းရယ်၊ မုန်တိုင်း ညာဘက်ခြမ်းက သက်ရောက်မယ့် လူတွေသည် အသက်အန္တရာယ်တော့ မရှိဘူး။ ပစ္စည်းတွေ၊ အဆောက်အဦတွေ ပျက်စီး ဆုံးရှုံးသွားနိုင်တယ်။ ကံမကောင်းရင် သစ်ပင်လဲတာ၊ သစ်ကိုင်းကျိုးကျပြီး ပိတာ၊ မိုးကြိုးပစ်တာ၊ လေဆင်နှာမောင်းလိုမျိုးတိုက်တာ ဖြစ်လို့ အသက်သေဆုံးတာ အန္တရာယ် ဖြစ်နိုင်တယ်။ ဒါတွေကို သတိထားပါလို့ သတိပေးချင်ပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

မိုခါ မုန်တိုင်းကြောင့် လေပြင်းတိုက်ခတ်တာ၊ မိုးကြီးတာ၊ ရုတ်တရက် ရေကြီးမြေပြိုတာတွေ ဖြစ်ပေါ်နိုင်လို့ ကုန်းမြင့်ဒေသအနီး နေထိုင်သူတွေ မြေပြိုမှုအန္တရာယ်နဲ့ ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက် မြစ်ချောင်းအင်းအိုင်တွေနား နေထိုင်သူတွေ ရေကြီးရေလျှံ သတိပြုကြဖို့ မိုးဇလက တိုက်တွန်းထားပါတယ်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ကလည်း ရခိုင်ပြည်နယ် ကမ်းရိုးတန်းနဲ့ မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသတွေမှာ မုန်တိုင်းဒီရေ မြင့်တက်နိုင်တာကြောင့် မြေနိမ့်ဒေသ၊ ကမ်းခြေဒေသ နေထိုင်သူတွေ၊ တောင်ကုန်း တောင်စောင်းအနီးမှာ နေထိုင်ကြသူတွေကို မေ ၁၃ ရက် နောက်ဆုံးထားပြီး လုံခြုံတဲ့နေရာ ရွှေ့ပြောင်းကြဖို့ သတိပေး တိုက်တွန်းထားပါတယ်။

ဆူဒန်နိုင်ငံမှာ စစ်တိုက်နေကြတဲ့ အဖွဲ့တွေဟာ အရပ်သားတွေကို အကာအကွယ်ပေးရေးနဲ့ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီတွေ ပေးအပ်ရေးကို မေ ၁၂ ရက် အစောပိုင်းက ကတိကဝတ် ပြုထားခဲ့ပေမဲ့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို သဘောမတူဘဲ အလှမ်းဝေးနေဆဲဖြစ်ကြောင်း အမေရိကန် တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ဆော်ဒီဆိပ်ကမ်း ဂျဒ်ဒါမှာ တပတ်ကြာ ဆွေးနွေးပြီးနောက် ဆူဒန်စစ်တပ်နဲ့ သူ့ပြိုင်ဘက် အရန်အမြန်ထောက်ပံ့ရေးတပ်ဖွဲ့ (RSF) တို့ဟာ ရေတို အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ဦးတည်ပြီး နောက်ထပ်ဆွေးနွေးမှုတွေ လုပ်ဆောင်သွားမယ်ဆိုတဲ့ ကြေညာချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြောင်း သူတို့ကဆိုပါတယ်။

ဆူဒန်စစ်တပ်နဲ့ RSF တို့က စာရွက်စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးနေကြပုံကို ဆော်ဒီနိုင်ငံပိုင်ရုပ်သံတီဗီ အယ်လ်-အခ်ဘာရီယားက မေ ၁၁ ရက် နှောင်းပိုင်းမှာ ပြသခဲ့ပါတယ်။

အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဌာနရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာတော့ စစ်ဖြစ်နေတဲ့ အဖွဲ့တွေဟာ ၁၀ ရက်လောက်အထိ ထိရောက်တဲ့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအတွက် သဘောတူညီချက်ရဖို့ အာရုံစိုက်ကြလိမ့်မယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။

ဆော်ဒီနဲ့ အမေရိကန် ကြားဝင်ဖျန်ဖြေသူတွေနဲ့ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်နေတဲ့ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းရေးမှူးတွေဟာ ကယ်ဆယ်ရေးပစ္စည်းတွေကို အကာအကွယ်ပေးရေးအတွက် သီးခြားလုံခြုံရေး အစီအမံတွေကို ဆွေးနွေးကြမှာဖြစ်ကြောင်း အမေရိကန်အရာရှိတဦးက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီအစီအမံတွေမှာ အမေရိကန်-ဆော်ဒီနဲ့ နိုင်ငံတကာက ပံ့ပိုးထားတဲ့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး စောင့်ကြည့်ရေး ယန္တရားတို့ ပါဝင်မှာဖြစ်ကြောင်း နိုင်ငံခြားရေးဌာနရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

ယာယီအပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကနေ ရန်လိုမှုများ ထာဝရရပ်စဲရေးအထိ လုပ်ဆောင်ရမယ့် ရှည်လျားတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ် ဖြစ်မယ်လို့ အမေရိကန် တာဝန်ရှိသူက ပြောပါတယ်။

နောက်ပိုင်းမှာ အရပ်သားအဖွဲ့တွေလည်း ဆွေးနွေးပွဲတွေမှာ ပါဝင်ဖို့ မျှော်လင့်ထားကြောင်း အမေရိကန်အရာရှိက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

မေ ၁၁ မနေ့က တရက်တည်း ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ တိုက်ပွဲတွေမှာ စစ်ကောင်စီတပ် ဖွဲ့ဝင်အယောက် ၄၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့တယ်လို့ အမျိုးသား ညီညွတ်ရေး အစိုးရ (NUG) က ထုတ်ပြန်ပါတယ်။

အခုထုတ်ပြန်ထားတဲ့ အချက်အလက်ဟာ မြေပြင်အခြေအနေမှာ ပိုများနိုင်ပြီး တရက် တည်း ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရရှိတဲ့သူ အရေအတွက်ကတော့ ၁၁ ယောက်ထိ ရှိခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါ တယ်။

မြေပြင်တိုက်ပွဲတွေ ပြင်းထန်နေတဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ တန့်ဆည်မြို့နယ်ထဲမှာတော့ မိုင်းရှင်း လာတဲ့ အကြမ်းဖက် စစ်ကောင်စီတပ်တွေကို PDF တို့က မိုင်းဆွဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြပြီး ရေဦးမြို့နယ်မှာတော့ စစ်ကောင်စီနဲ့ ပျူစောထီးအထိုင်စခန်းကို PDF တို့က ရှော့တိုက်ဒုံးနဲ့ ပစ်ခတ် တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြတယ်လို့ သိရပါတယ်။ 

ဒါ့အပြင် ခင်ဦးမြို့နယ်မှာလည်း စစ်ကောင်စီ တပ် တွေနဲ့ PDF တို့ကြား အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုတွေ ဖြစ်ပွားခဲ့သလို မြင်းမူမြို့နယ်မှာတော့ စစ်ကောင်စီတပ်ယာဉ်တန်းကို PDF တို့က မိုင်းဆွဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

မကွေးတိုင်း၊ ထီးလင်းမြို့နယ်မှာတော့ စစ်ကောင်စီတပ်တွေက ဒေသခံတွေကို ဂျက်တိုက်လေယာဉ်နဲ့ ဗုံးကြဲခဲ့ကြပြီး စလင်းမြို့နယ်မှာတော့ စစ်ကောင်စီတပ်တွေနဲ့ PDF တို့ကြား အပြန် အလှန် ပစ်ခတ်မှုတွေ ဖြစ်ပွားခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။

ဒါ့အပြင် မန္တလေးတိုင်း၊ မြင်းခြံမြို့နယ်မှာတော့ အကြမ်းဖက် စစ်ကောင်စီတပ်တွေကို PDF တို့က ဒရုန်းနဲ့ ဗုံးကြဲခဲ့ကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

လတ်တလောမှာတော့ အာဏာသိမ်းစစ်အုပ်စုရဲ့ ပြည်သူလူထုအပေါ် အကြမ်းဖက် ဖိနှိပ် ဖမ်းဆီး တိုက်ခိုက်သတ်ဖြတ်နေမှုတွေကို ပြည်သူတရပ်လုံးက အသက်ရှင်သန်ရေး အတွက် ခုခံကာကွယ်ပိုင်ခွင့်အရ ပြည်သူ့ခုခံစစ်ကို ဆင်နွှဲနေကြပါတယ်။

နိုင်ငံတဝန်းမှာတော့ မြန် မာပြည်သူတွေဟာ စစ်အာဏာရှင်စနစ် မြန်မာ့မြေပေါ်မှ အပြီးတိုင်ချုပ်ငြိမ်းရေးနဲ့ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ တည်ဆောက်ရေးအတွက် ငြိမ်းချမ်းစွာဆန္ဒပြတဲ့ လူထုသပိတ် တိုက် ပွဲတွေ တိုင်းဒေသကြီးနဲ့ ပြည်နယ်တွေအနှံ့အပြား ပြုလုပ်နေကြသလို ဒေသခံ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်တွေ၊ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တပ်တွေနဲ့ စစ်ကောင်စီ တပ်တွေကြား တိုက်ပွဲတွေ ပြင်းထန်နေပါတယ်။

မြန်မာပြည်အနှံ့ တိုက်ပွဲတွေမှာ တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေ သေဆုံးဒဏ်ရာရမှု အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်လို့ အကြမ်းဖက် စစ်ကောင်စီဘက်ကတော့ သတင်းထုတ်ပြန်တာ မရှိပါဘူး။

စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ မော်လိုက်မြို့နယ်အတွင်းရှိ ကျေးရွာတွေကို အကြမ်းဖက်စစ်တပ်က မေ ၁၂ ရက် မနက်က လေကြောင်းကနေ ၈ ကြိမ်ထက်မနည်း ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်နေတယ်လို့ ဒေသခံ သတင်းရင်းမြစ်ထံက သိရပါတယ်။

ဒေသခံအမျိုးသားတဦးက “မော်လိုက်မြို့နယ် တွန်ပင်ရွာမှာလည်း ထိတွေ့တိုက်ပွဲ ဖြစ်နေပါတယ်။ အရှေ့ဘက်ကမ်းတလျှောက် တံတားဦးလေဆိပ်ကနေ တက်လာတဲ့ ဂျက်ဖိုက်တာနဲ့ ဗုံးကြဲနေတာ ဒီနေ့မနက်ပိုင်းမှာ ၈ ကြိမ်ရှိပါပြီ။ အထိအခိုက်ကတော့ မသိရသေးဘူး” လို့ ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။

ထော်သာကျေးရွာကိုလည်း မန္တလေး တံတားဦးဘက်က တက်လာတဲ့ ဂျက်ဖိုက်တာနဲ့ ၂ ကြိမ် ဗုံးကြဲချခဲ့တယ်။

အကြမ်းဖက်စစ်တပ်နဲ့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တို့ ထိတွေ့တိုက်ပွဲ ဖြစ်နေတာကြောင့် စခ၊ ရခ၊ ပျူခတွေရဲ့ အနီးအနားမှာ မနေကြဖို့နဲ့ ဗုံးပေါက်ကွဲသံ ကြားရင်လည်း သွားမကြည့်ကြဖို့ တိုက်တွန်းထားပါတယ်။

တော်လှန်ရေးအဖွဲ့က “ပြည်သူ့ရဲဘော်တွေ လုပ်ကိုင်ရ ကျပ်ပါတယ်၊ ခင်ဗျားတို့ကြည့်နေတော့ ဆုံးရှုံးတာတွေ ဖြစ်ရပါတယ်၊ စခတွေဘက်က မဲမဲမြင်ရာ ဖမ်းဆီးရိုက်နှက်ပြီး လူသားဒိုင်းတွေ လုပ်ကြတာမို့ ဝေးဝေးနေကြပါ”လို့  အသိပေး ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

တနင်္သာရီတိုင်း၊ မြိတ်မြို့မှာ ကွမ်းသီးဈေးနှုန်း ဆက်တိုက်ကျဆင်းလာပြီး အဝယ်ဒိုင်တချို့ ရပ်နားလိုက်တာကြောင့် ကွမ်းသီးလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူတွေ အခက်အခဲ ဖြစ်နေကြတယ်လို့ ကွမ်းသီးလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူ‌တွေထံက သိရပါတယ်။

ကွမ်းသီးဈေးနှုန်းတွေ ပြီးခဲ့တဲ့ ဖေဖော်ဝါရီလက စပြီးတော့ တပိသာကို ၄,ဝဝဝ ကျပ်လောက်ကနေ ‌မတ်လအကုန်လောက်အထိ တပိသာကို ၄,၇ဝဝ ကျပ်အထိ ဈေးထိုးတက်လာတယ်လို့ သိရပြီး အခု ဧပြီလကစပြီး ကွမ်းသီးဈေးနှုန်း တဖြည်းဖြည်း ပြန်လည်ကျဆင်းလာကာ လက်ရှိ တပိသာကို ၃,၁ဝဝ ကျပ်လောက်သာ ရှိတော့တယ်လို့ ကွမ်းသီးရောင်းဝယ်နေသူတဦးက ပြောပါတယ်။

“ကွမ်းသီးတွေက ဈေးအနိမ့်ပေးပြီး သွားရောင်းတာတောင် ဝယ်မယ့်ဒိုင်မရှိဘူး။ ရှိတဲ့ဒိုင်တွေကလည်း လက်ငင်းမဝယ်ဘဲ အကြွေးနဲ့ပဲ လာရောင်းရင် လက်ခံတာဆိုတော့ ကွမ်းသီးတွေ မရောင်းရဘဲ သိုလှောင်ထားရတယ်။ အခုဆို ကွမ်းသီးရောင်းမထွက်လို့ အားလုံး ခက်ခဲနေကြရတယ်။”

မြိတ်မြို့အဝယ်ဒိုင်တွေမှာ ကွမ်းသီးဈေးနှုန်း ကျဆင်းလာတာတဲ့အတွက် ကွမ်းသီးအရောင်း မဖြစ်ထွန်းဘဲ သိုလှောင်ထားရတာကြောင့် ကွမ်းသီးအဝယ် ရပ်နားထားတာ ဖြစ်တယ်လို့ သိရပါတယ်။

“အဝယ်ဒိုင်တွေက ရန်ကုန်တို့ မြန်မာပြည်အပေါ်ပိုင်းဘက်ကို ကွမ်းသီး ပြန်တင်ပို့နေကြတာလေ။ အခု အဲ့ဘက်ကလည်း မဝယ်ကြတော့ သူတို့မှာလည်း မရောင်းရဘဲ သိုလှောင်ထားရတယ်။”

မြန်မာနိုင်ငံဘက်ကနေ အိန္ဒိယနိုင်ငံကို ကွမ်းသီးတွေ တင်ပို့ရာလမ်းဖြစ်တဲ့ တမူး-မိုရေး နယ်စပ်ကို ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၅ ရက်ကစပြီး သုံးလကြာ ပိတ်ခဲ့တယ်လို့ သိရပြီး လက်ရှိအချိန်အထိ ဂိတ်ကို ပြန်ဖွင့်လှစ်ခြင်း မရှိသေးဘူးလို့ ပြောပါတယ်။

အဆိုပါနယ်စပ်ဂိတ်ကို မြန်မာနိုင်ငံဘက်က တရားမဝင် ဝင်ရောက်လာတဲ့သူ အရေအတွက် တိုးမြင့်လာနိုင်တာကြောင့် နယ်စပ်ဂိတ်ကို ပိတ်လိုက်တာဖြစ်ပြီး နှစ်ဖက် တရားဝင် ပြန်မဖွင့်မချင်း ကန့်သတ်ထားတယ်လို့ မဏိပူရပြည်နယ် အစိုးရက ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။

တနင်္သာရီတိုင်း၊ ရေဖြူမြို့နယ်၊ ကံပေါက်ဒေသမှာ စစ်ကောင်စီက ဆိုင်ကယ်စီးခွင့် ပိတ်ထားတဲ့အပြင် ဒေသခံအများစု သွားလာရေးအတွက် အဓိကထား အသုံးပြုနေရတဲ့ ဈေးခြင်းတောင်းတပ်ဆိုင်ကယ် စီးနင်းခွင့်ကိုပါ မေ ၁၁ ရက်ကစပြီး ကန့်သတ်လိုက်တယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။

ကံပေါက်ဒေသခံတဦးက “၁၀ ရက်နေ့ကတည်းက ကောလာဟလ ပေးမစီးတော့ဘူးဆိုပြီး အသံအရင်ထွက်လာတယ်။ ၁၁ ရက်နေ့မှာတော့ အသံချဲ့စက်နဲ့ လာအော်သွားတယ်၊ ပေးမစီးတော့ဘူး၊ စီးရင် အရေးယူမယ်လို့ ကြေညာသွားတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

အခုလို ကန့်သတ်လိုက်တာကြောင့် ဈေးသည်တွေနဲ့ ဒေသခံတွေ သွားလာရေးအခက်အခဲကို တကျော့ပြန် ကြုံတွေ့နေရပါတယ်။

ဈေးသည်တဦးက “မနက်စောစော ဈေးထွက်ဖို့က ဈေးခြင်းဆိုင်ကယ်ပဲ အဓိကအားကိုးရတာ။ မတပ်ရဘူး ဆိုတော့ ဈေးရောင်းတာ နားမှရမယ်။ မနားချင်ရင် ဘေးတွဲတပ်ရမယ်။ ဘေးတွဲစရိတ်ကလည်း လေးငါးသိန်းလောက်ကုန်တယ်။ မလွယ်ဘူး” ဟု ပြောပါတယ်။

အခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၅ ရက်မှာ ကံပေါက်ဒေသမှာ စစ်ကောင်စီခန့် အုပ်ချုပ်ရေးမှူး အပါအဝင် အမျိုးသား ၃ ဦး သေနတ်နဲ့ပစ်ခတ်ခံရပြီးနောက် မောရဝတီရေတပ်က ကံပေါက်ဒေသကို ဆိုင်ကယ်စီးခွင့် ပိတ်လိုက်ပြီး ဘေးတွဲဆိုင်ကယ်နဲ့ ဈေးခြင်းတောင်းတပ်ဆိုင်ကယ်တွေကို ဒေသခံတွေက အဓိကထား အသုံးပြုနေရပါတယ်။

မောရဝတီ ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်တည်ရှိတဲ့ ကံပေါက်ဒေသဟာ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို အကြမ်းမဖက် လူထုလှုပ်ရှားမှုနဲ့ ရက်ပေါင်း ၁၇၀ နီးပါး နေ့စဉ်ဆန္ဒပြခဲ့တဲ့ဒေသဖြစ်ပြီး အခုနှစ် နှစ်ဆန်းပိုင်းကစပြီး စစ်ကောင်စီက ကန့်သတ်မှုတွေကို အရင်ကထက် ပိုပြီးလုပ်ဆောင်လာနေတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ဆိုပါတယ်။

စစ်ကောင်စီနဲ့ ဆက်စပ်သူတွေနဲ့ ပျူစောထီးတွေ ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခံရလေ့ရှိတဲ့ ထားဝယ်ခရိုင်ထဲက ကျေးရွာအများစုမှာလည်း စစ်ကောင်စီက အမျိုးသား ၂ ဦး ဆိုင်ကယ်တစီးတည်း စီးခွင့်ကို ပိတ်ပင်ထားပါတယ်။

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ဂွမြို့နယ်၊ ဆင်ကူးကျေးရွာ၊ ဆပ်သွားချောင်းဖျားမှာ တောရသီတင်းသုံးနေတဲ့ ရဟန်းသာမဏေ အပါး ၈၀ ကို ဂွမြို့နယ် ရပ်ကျေးသံဃနာယကအဖွဲ့က ၇ ရက်အတွင်း ဖယ်ပေးဖို့ အကြောင်းကြားစာ ပို့ထားတယ်လို့ ဒေသခံတွေထံက သိရပါတယ်။

မဟာဝိဟာရတောရ မှော်ဘီကနေ ကြွလာပြီး ဂွမြို့နယ်၊ ဆင်ကူးအုပ်စု၊ ဆင်ကူးကျေးရွာအနီး တမိုင်ခန့်မှာ တောရသီတင်းသုံးနေတဲ့ ဆရာတော် ဦးကဝိဒဇနဲ့ ရဟန်းသံဃာ အပါး ၈၀ ကို သစ်တောကြိုးပြင်ကာကွယ်တောနယ်မြေမှာ ရပ်/ကျေး သံဃနာယကအဖွဲ့ရဲ့ သဘောတူ ခွင့်ပြုချက်မရဘဲ သာသနာ့နယ်မြေမဟုတ်တဲ့နေရာ ကျောင်းဆောက်လုပ်ခြင်း၊ သိမ်သမုတ်ခြင်းကိစ္စတွေ ဆောင်ရွက်နေတာကြောင့် ဆရာတော်နဲ့ နောက်လိုက် သံဃာတွေကို မူလသီတင်းသုံးရာနေရာကို ပြန်ကြွဖို့ အကြောင်းကြားစာမှာ ပါရှိတယ်လို့ ဆရာတော်နဲ့ နီးစပ်သူတွေထံက သိရပါတယ်။

ဂွမြို့နယ် ရပ်ကျေးသံဃနာယက အဖွဲ့အစည်းကို ကျောင်းတိုက် ၁၀ ကျောင်းရဲ့ ဆရာတော်တွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားပြီး အခုဆရာတော်တွေကို ပြန်ကြွခိုင်းတဲ့ကိစ္စကို ကျောင်းတိုက် ၉ ခုက လက်ခံခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။

ဆရာတော်ဟာ မှော်ဘီကနေကြွလာပြီး တောရသီတင်းသုံးနေတာ ၆ လခန့်ရှိပြီဖြစ်ပြီး ဘုရားရှင်ရဲ့ ဝိနည်းတော်နဲ့အညီ တရားထိုင်တာ၊ ရဟန်းတွေသိသင့်တဲ့ စာပေတွေ သင်ကြားတာတွေ လုပ်ဆောင်နေတယ်လို့ သိရပါတယ်။ အခုကျောင်းဆောက်လုပ်တာ ကလည်း မိုးတွင်းအခါ သီတင်းသုံးဖို့ ဝါးကျောင်းသာ ဆောက်တာဖြစ်တယ်လို့လည်း သိရပါတယ်။

ဂွမြို့ခံတဦးက “ဝိနည်းနဲ့အညီ သီတင်းသုံးတဲ့ သံဃာတွေမြင်ပြီး ကြည်ညိုသွားရင် သူတို့ လာဘ်လာဘတွေ နည်းသွားမှာ စိုးရိမ်ကြတယ်၊ လုံးဝ မျက်နှာသာမပေးဘူး” လို့ ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။

ဆရာတော်နဲ့ နောက်လိုက်သံဃာတော်တွေဟာ လာဘ်လာဘမယူဘဲ ဘုရားရှင်ရဲ့ ဝိနည်းတော်နဲ့အညီ တောရသီတင်းသုံး တရားအားထုတ်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

တရုတ်အစိုးရဟာ ၂၀၂၃  နှစ်ဦးပိုင်းကနေ ဒီနေ့အထိကို မြန့်မာအရေးနဲ့ပတ်သက်လို့ ခပ်စိတ်စိတ်ခြေလှမ်းသွက် လုပ်ဆောင်နေတာတွေကို တွေ့ရပါတယ်။ တရုတ်ဟာ မြန်မာပြည်ရဲ့ တရားမျှတမှု၊ မမျှတမှုတွေ အကျပ်အတည်းတွေ ပြည်သူတွေရဲ့ ဒုက္ခတွေကို လုံးလုံးစိတ်မဝင်စားဘဲ သူတို့ရဲ့ အကျိုးစီးပွားတွေ မထိခိုက်ဖို့နဲ့ အလုံးစုံ လက်ဝေခံနိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ် သူ့လက်အောက်မှာ ထားရှိနိုင်ရေးကိုသာ ဦးတည်စဉ်းစားနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာပြည်ဟာ တရုတ်ရဲ့ ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးအရ အိမ်နီးချင်း ခြံစည်းရိုးတစ်ခုဖြစ်သလို ပင်လယ်ထွက်ပေါက်တစ်ခုလည်း ဖြစ်နေပြန်ပါတယ်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းကနေ တနင်္သာရီအထိ ၁၃၈၅ မိုင်ထိ ကျယ်ပြန့်တဲ့ ပင်လယ်ထွက်ပေါက်နဲ့ သဘာဝဓာတ်ငွေ့သိုက်တွေဟာလည်း တရုတ်ရဲ့ မျက်စိကျစရာ ကမ္ဘာ့ပါဝါချိန်ခွင်လျှာမှာ အသာစီးရစေရေးအတွက် ဗျူဟာမြောက် နေရာတစ်ခုဖြစ်နေတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို သူရဲ့ ကမ္ဘာ့နံပါတ်တစ်ဖြစ်လာဖို့ အိပ်မက်အကောင်အထည်ဖော်ရာမှာ အရေးပါတဲ့မြန်မာပြည်မှာ မတည်မငြိမ်ဖြစ်နေတာမျိုးကို သူမလိုလားသလို အားလုံးတစ်ညီတစ်ညွတ်တည်း စည်းလုံးနေမှာမျိုးကိုလည်း သူမလိုလားပါဘူး။ ဒါကြောင့် ရှုံးနိုင်ခြေများနေတဲ့ စစ်တပ်ကို နိုင်မြင်းအဖြစ် မဟုတ်ရင်တောင် Win-Win အခြေအနေဖြစ်အောင်လုပ်ပြီး မြန်မာပြည်ရဲ့ အာဏာမသိမ်းခင် အခြေအနေကို ပြန်ရောက်အောင်တွန်းပို့နိုင်ဖို့ကို အားထုတ်နေတယ်လို့ ရှုမြင်သုံးသပ်လို့ ရနိုင်ပါတယ်။

မြန်မာစစ်တပ်ဟာ သက်တမ်းတလျှောက် အနောက်နိုင်ငံတွေ ပိတ်ဆို့မှုလမ်းကနေ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် နိုင်ငံ့သယံဇာတနဲ့ ထုတ်ကုန်တွေကို အောက်ဈေးနဲ့ ထုတ်ရောင်းလာခဲ့တာ နှစ်ပေါင်း ၆၀ ကျော်ရှိနေပါပြီ။ တရုတ်ပြည်မကြီးရဲ့ တရားဝင် အစိုးရချင်း ဖက်စပ်စီမံကိန်းတွေကနေ တရုတ်ရဲ့တရားမဝင်လုပ်ငန်းတွေအထိ မြန်မာပြည်နယ်စပ်တလျှောက်မှာ ကျယ်ပြန့်စွာတည်ဆောက်လုပ်ကိုင်နေတာဟာ ညံ့ဖျင်းပြီးကိုယ်ကျိုးရှာတဲ့ စစ်အုပ်စုဆီကရတဲ့ တရုတ်ရဲ့ကြီးမားတဲ့ အကျိုးအမြတ်တွေပါပဲ။ တရုတ်ဟာ ဒီလိုကြီးမားတဲ့ အကျိုးစီးပွားတွေကို လက်လွှတ်ဆုံးရှုံးလိုစိတ် မရှိတာမို့ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးကနေ ကိုယ်ကျိုးရှာစစ်အုပ်စုကို အပြီးတိုင်ခြေမှုန်းခံလိုက်ရမှာကို မလိုလားဆုံးအုပ်စုရဲ့ ထိပ်ဆုံးမှာ ဖြစ်နေတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်လဲ စစ်အုပ်စုရဲ့ လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှုတွေကို ကုလသမဂ္ဂ ခုံရုံးမှာ ဗီတိုအာဏာနဲ့ ကာကွယ်နေသလို တဖက်မှာလည်း စစ်အုပ်စုအသာရရေးအတွက် လိုအပ်တဲ့ နည်းပညာကအစ နည်းလမ်းပေါင်းစုံနဲ့ အကူအညီပေးနေတာကို တွေ့မြင်နေရတာပါ။ ဒါပေမဲ့လည်း အရှင်မွေးလို့ နေ့ချင်းမကြီးနိုင်လောက်အောင် မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ ချစားစစ်တပ်ဟာ လက်တွေ့စစ်မြေပြင်မှာ အကျအဆုံးများပြီး ဘေးကျပ်နံကျပ်ဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေကို ရောက်နေပါတယ်။ ဒါဟာ တရုတ်အစိုးရအတွက် ကြီးမားတဲ့ စိတ်ပျက်စရာရလဒ်ဖြစ်ပြီး မှန်းချက်နဲ့နှမ်းထွက်မကိုက်တာမို့ တရုတ်အစိုးရဟာ မင်းအောင်လှိုင်မဟုတ်သော စစ်အုပ်စုထဲကခေါင်းဆောင်သစ်ကို ပွဲထုတ်ဖို့ ကြံစည်လာမလားလို့ ယူဆနိုင်စရာရှိလာပါတယ်။

ဒီယူဆချက်ကိုသက်သေပြနေတဲ့ အချက်ကတော့ မေလ ၂ ရက်နေ့မှာ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ချင်ကန်းရဲ့ စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင်ဟောင်း သန်းရွှေနဲ့ သွားရောက်တွေ့ဆုံခြင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ လက်ရှိ အာဏာလက်ဝယ်ထားသူသာ အာဏာအပြည့်အဝ ရှိတာဖြစ်ပေမဲ့ မင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ သက်လုံမကောင်းတဲ့ စစ်တပ်နဲ့ နိုင်ငံရေးပါးမဝမှုတို့ကြောင့် စစ်တပ်အတွင်းမှာ ပါဝါ လွန်ဆွဲပွဲတွေဖြစ်နေပြီ ဆိုတာကို တရုတ်အစိုးရက ကောင်းကောင်း သိထားပြီးဖြစ်မှာပါ။ ဒီတော့ အကြမ်းဖက်စစ်တပ်ရဲ့ ပါဝါလွန်ဆွဲမှု အခြေအနေကိုကြည့်ရင် စကစ ဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်နေတဲ့ မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်နေတဲ့ စိုးဝင်းတို့ဟာ အကြီးမားဆုံး ပါဝါယှဉ်ပြိုင်ဖက်တွေဖြစ်ပြီး စစ်အုပ်စုရဲ့ခေါင်းဆောင်ဟောင်းတွေနဲ့ ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီဥက္ကဋ္ဌ ခင်ရီတို့ဟာ တတိယအုပ်စုအဖြစ် ရှိနေတာကို တွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

မင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ တကိုယ်ရေ အာဏာရူးမှု နောက်ဆက်တွဲ ဖြစ်စဉ်တွေကို သူကိုယ်တိုင် မထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်းဟာ တတိယအုပ်စုဖြစ်တဲ့ စစ်ခေါင်းဆောင်ဟောင်းတွေအပေါ် စိတ်အပျက်ကြီး ပျက်စေပါတယ်။ အရှုံးနဲ့သာ နိဂုံးချုပ်ရင် စစ်ခေါင်းဆောင်ဟောင်းတွေဟာလည်း စစ်ခုံရုံးနဲ့ ရင်ဆိုင်ရမယ်ဆိုတာမလွဲမသွေ သိထားတာပါ။ ဒီလိုရင်တမမဖြစ်နေရတဲ့ ဖက်ဆစ်တပ်ရဲ့ အခြေအနေကို သိတဲ့ တရုတ်အစိုးရဟာ မဟာဗျူဟာကျကျပဲ စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင်ဟောင်း သန်းရွှေကို သွားရောက်တွေ့ဆုံပါတော့တယ်။ ဒါဟာ မင်းအောင်လှိုင်အပေါ် အပြည့်အဝယုံကြည်မှုမပေးနိုင်ဘူး၊ စစ်အုပ်စုဆက်ရှင်သန် ရပ်တည်နိုင်ရေးအတွက် အဖြေသစ်တစ်ခု ရှာရတော့မယ် ဆိုတဲ့အချက်ကို မီးစိမ်းပြထောက်ခံလိုက်တာမျိုးပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါဆိုရင် တစ်ခုတည်းသောအဖြေက မင်းအောင်လှိုင်မဟုတ်သော စစ်ခေါင်းဆောင်တစ်ယောက်ကို ရွေးချယ်ဖို့နဲ့ မင်းအောင်လှိုင်ကို ထိုးကျွေးပြီး တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေနဲ့ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးနိုင်ဖို့ကို ဦးတည်နေတာကို သိသာထင်ရှားစွာ မြင်လာရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မင်းအောင်လှိုင်ဟာ အရူးပါး ဖြစ်နေတာဖြစ်တာကြောင့် ဒီလိုအခြေအနေကို မရိပ်စားမိစရာ မရှိပါဘူး။ အထူးသဖြင့် စစ်ထောက်လှမ်းရေး (စရဖ) ဟာ မင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ အာဏာစက်အောက်မှာရှိနေတဲ့ အခြေအနေမျိုးမှာ စစ်အုပ်စုဟောင်းတွေရဲ့ ရွေ့လျားမှုတွေကိုလည်း ထောက်လှမ်းနေမှာ အသေအချာပါပဲ။ ဒါကြောင့်ပဲ မေ ၅ ရက်နေ့မှာ တပ်မ ၉၉ ရဲ့ ဗိုလ်မှူးကြီးအဆင့်ရှိ တပ်နယ်မှူးနဲ့အဖွဲ့ကို ဖမ်းဆီးလိုက်တာလို့ ယူဆစရာရှိပါတယ်။ အခုလို တပ်ပြေးနဲ့ CDM လုပ်သူ များပြားလာတာကြောင့် တပ်တွင်းစည်းရုံးရေးနဲ့ တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေကြား CDM တွေအပေါ် ယုံကြည်မှုလျော့နည်းလာစေဖို့ တပ်ဝါဒဖြန့် Channel တွေကနေ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဝါဒဖြန့်နေတဲ့အချိန်မျိုးမှာ အခုလို ဖမ်းဆီးအရေးယူတာမျိုးဟာ အံ့အားသင့်စရာကောင်းတဲ့ ကိစ္စဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ စိုးဝင်းကို တိုက်ရိုက်ဖယ်ရှားတာထက် ပိုအမြင်လှပြီး တပ်တွင်းမှာ စိုးဝင်းရဲ့ အရာရောက်မှုနဲ့ ထောက်ခံနေမှုကို ဒီထက်ပိုမကျယ်ပြန့်ဖို့ မင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ ရိုးရှင်းတဲ့လုပ်ဆောင်မှုအဖြစ် ကောက်ချက်ချနိုင်ပါတယ်။ ပြီးတော့ ဖမ်းဆီးတဲ့ ဖြစ်စဉ်ဟာလည်း တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ပြန်သွားပြီး နောက်ရက်မှာ ဖြစ်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

မင်းအောင်လှိုင်ဟာ လက်ရှိ ဖက်ဆစ်တပ်ရဲ့ စစ်ဦးစီးဖြစ်နေတာမို့ သူ့နေရာကို အစားထိုးမယ့် ဘယ်သူ့ကိုမှ လက်သင့်ခံနိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါ့အပြင် မင်းအောင်လှိုင်ဟာ စိုးဝင်းအပေါ် ကြီးမားတဲ့သံသယ ရှိနေတာ အခုမှမဟုတ်ဘူးဆိုတာလည်း သိသာထင်ရှား ပါတယ်။ ရန်ကုန်မြို့ပြပြောက်ကျားတပ်ဖွဲ့ တစ်ဖွဲ့ဖြစ်တဲ့ Innya Urban Force အဖွဲ့က ရှင်းလင်းခဲ့တဲ့ စိုးဝင်းရဲ့ဆရာ အကြံပေးဖြစ်တဲ့ အငြိမ်းစားဗိုလ်ချုပ်အုန်းသွင် ရှင်းလင်းခံရခြင်း ဖြစ်စဉ်ဟာလည်း အင်မတန်သံသယဖြစ်စရာကောင်းနေပါသေးတယ်။ မြို့ပြပြောက်ကျားတွေရဲ့လှုပ်ရှားမှုအများစုကို စစ်ကောင်စီရဲ့ ထောက်လှမ်းရေးတွေက မပြတ်လိုက်လံထောက်လှမ်းနေတဲ့ကြားက အခုလိုကြီးမားတဲ့ပစ်မှတ်တွေကို ရှင်းလင်းနိုင်တာဟာ အတွင်းလူတွေ မပါဝင်ဘဲ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ မင်းအောင်လှိုင်ကိုယ်တိုင်လည်း ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွင်းမှာ မတော်တဆမှုဖြစ်စဉ်တွေကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရပြီး ဒါတွေဟာလည်း တိုက်ဆိုင်မှုတစ်ခု မဟုတ်ဘူးဆိုတာ သာမန်လူတောင် တွေးနိုင်တဲ့ကိစ္စရပ်တွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအနေနဲ့ မင်းအောင်လှိုင်လို ဘာတိုက်ပွဲအတွေ့အကြုံမှမရှိ၊ နိုင်ငံရေးအကြောင်းလည်း နကန်းတစ်လုံးမျှ မသိတဲ့သူထက်စာရင် စစ်ရေးအတွေ့အကြုံရော အရည်အချင်းပါရှိတဲ့ စိုးဝင်းကို ခေါင်းဆောင်တင်မြှောက်နိုင်ခြင်းက ယခုလို အဖက်ဖက်က နိမ့်ကျနေတဲ့အခြေအနေကနေ ကျော်လွန်နိုင်မယ့် အဖြေတစ်ခုအဖြစ် ယူဆဖွယ်ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း မင်းအောင်လှိုင်ကတော့ သေစရာရှိ သူတစ်ယောက်တည်း အသေခံမှာမဟုတ်ဘဲ စစ်အုပ်စုတစ်ခုလုံးကိုပါ ဆွဲခေါ်သွားဖို့ စီမံထားပုံပါပဲ။ ဒီတော့ ဒီလို စစ်အုပ်စုရဲ့ ထိပ်သီးနေရာက နံပါတ်တစ်နဲ့ နံပါတ်နှစ်တို့ရဲ့ အားပြိုင်မှုမှာ ဘယ်သူအနိုင်ရမလဲ။ တရုတ်အစိုးရကရော စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင်ဟောင်းတွေနဲ့ ဘယ်လိုသဘောတူညီချက်တွေ ရယူထားလဲ။ မင်းအောင်လှိုင်ဘက်ကရော တရုတ်နဲ့ စစ်ခေါင်းဆောင်ဟောင်းတွေကို ဆန့်ကျင့်ပြီး စိုးဝင်းကို အရင်လက်ဦးမှု ရယူနိုင်ပါ့မလား ဆိုတာကတော့.....။

GSCB

ဩစတြေးလျနဲ့ နယူးဇီလန် နှစ်နိုင်ငံဆီ ခရီးထွက်နေတဲ့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) လူ့အခွင့်ရေးဝန်ကြီး ဦးအောင်မျိုးမင်းဟာ ခရီးစဉ်အတွင်း သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံအတွင်းက တရားဥပဒေတွေကို အသုံးပြုပြီး စစ်ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်နေတဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်ကို အရေးယူနိုင်မယ့် လုပ်ငန်းစဉ်တွေ ပေါ်ထွက်လာနိုင်ဖို့  ကြိုးစားဆောင်ရွက်သွားမယ်လို့  ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။ 

NUG လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးအောင်မျိုးမင်းဟာ ဩစတြေးလျနိုင်ငံကို မေလ ၁၀ ရက်က စတင်ရောက်ရှိလာပြီး  မေလ ၁၁ ရက်နေ့မှာ သြစတြေးလျ လွှတ်တော်အတွင်း နိုင်ငံတကာဖွံ့ဖြိုးရေးဆိုင်ရာ တာဝန်ရှိသူတွေ၊ လွှတ်တော်အမတ်တွေနဲ့ ‌တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး မြန်မာ့အရေး ဆွေးနွေးခဲ့ကြတာပါ။

မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအကြံပေးကော်မရှင်ကို ပူးတွဲတည်ထောင်သူ၊ သြစတြေးလျ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာနှင့် ဥပဒေရေးရာပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး မဟာမင်းကြီးဟောင်းလည်းဖြစ် လက်ရှိ ကုလသမဂ္ဂကော်မရှင်တခုရဲ့ မဟာမင်းကြီးအဖြစ်လည်း တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူ ပါမောက္ခ ခရစ္စဆီဒေါ့တီကလည်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၊ သြစတြေးလျနိုင်ငံ ကိုယ်စားလှယ်ရုံးမှာ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးကို လာရောက်တွေ့ဆုံကာ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာနက ဆောင်ရွက်နေတ့ လုပ်ငန်းတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်မယ့် အခြေအနေကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။ 

ဒီခရီးစဉ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ဝန်ကြီး ဦးအောင်မျိုးမင်းက “ဒီခရီးစဉ်မှာ နှစ်နိုင်ငံ သွားပါမယ်။ အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီကို ထိရောက်တဲ့ စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုတွေ ပိုတိုးတက်လာဖို့၊ စစ်ရေးအကူအညီ လုံးဝအထောက်အပံ့မပေးဖို့။ သူတို့နိုင်ငံတင်မကဘဲ သူတို့မဟာမိတ်နိုင်ငံတွေ၊ အာဆီယံနိုင်ငံတွေကြားထဲမှာ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပိုမိုထိရောက်တဲ့လုပ်ဆောင်မှုတွေဖြစ်ဖို့ ကျနော်တို့ မျှော်လင့်တယ်။ ဒါ့အပြင် လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီတွေကို စစ်ကောင်စီနဲ့ပူးပေါင်းခြင်းမပြုဘဲ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်မှု၊ ဒါတွေကူညီပြီးတော့ ဖြစ်နိုင်တဲ့ ကြားထဲက တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေ၊ လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီတွေ၊ အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ပူးပေါင်းပြီးတော့ ဒုက္ခရောက်နေတဲ့ ပြည်သူတွေကြားထဲကို တကယ်ရောက်ရှိနိုင်ဖို့ ကူညီမှုတွေ ဖြစ်လာမယ်လို့ ကျနော် မျှော်လင့်ပါတယ်။ ဖြစ်လာဖို့လည်း ကျနော် ကြိုးစားပါမယ်။ တချိန်တည်းမှာ အခုချိန်မှာ အာဆီယံကို မျှော်လင့်မှုတွေ၊ တာဝန်ပေးမှုတွေ ရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ အာဆီယံ တခုတည်းနဲ့ လုပ်လို့မရတာ အားလုံး ထင်ထင်ရှားရှားပါ။ အာဆီယံနဲ့အနီးစပ်ဆုံး ပစိဖိတ်မှာရှိနေတဲ့ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၊ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံတွေနဲ့ သံတမန်ရေးအရ ရင်းနှီးမှုတွေ၊ ဆက်ဆံမှုတွေ ရှိနေတဲ့ ဒီနှစ်နိုင်ငံက သူတို့ရဲ့ အားကောင်းတဲ့ သံတမန်နည်းတွေကို အသုံးပြုပြီး အာဆီယံလည်း ဒီထက်ပိုရွေ့လာအောင်၊ အာဆီယံ တခုတည်းမကဘဲ ကမ္ဘာတခုလုံးကနေ ပူးပေါင်းပါဝင်တဲ့ အရေးယူဆောင်ရွက်မှုတွေ ဖြစ်လာမယ်။ သူတို့ကနေ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မယ်။ လိုအပ်တဲ့နေရာမှာ ဦးဆောင်ပြီးလုပ်ဆောင်ဖို့ မျှော်လင့်ထားပါတယ်”လို့ပြောပါတယ်။

NUG လူ့အခွင့်ရေးဝန်ကြီး ဦးအောင်မျိုးမင်းဟာ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ ခရီးစဉ်အပြင် နယူးဇီလန်ကိုလည်း သွားရောက်မှာ ဖြစ်ပြီး နှစ်နိုင်ငံ ခရီးစဉ်အတွင်း Universal jurisdiction အရ နိုင်ငံအတွင်း တရားဥပဒေတွေအသုံးပြုပြီး စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေ ကျူးလွန်နေတဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်ကို အရေးယူနိုင်မယ့် လုပ်ငန်းစဉ်တွေ ပေါ်ထွက်လာနိုင်ဖို့  ကြိုးစားဆောင်ရွက်သွားမယ်လို့ ပြောပါတယ်။

ဦးအောင်မျိုးမင်းက “ဩစတြေးလျနိုင်ငံပြီးရင် နယူးဇီလန်ကို ကျနော် သွားပါမယ်။ ဒီနိုင်ငံတွေမှာ ပေါ်လစီတွေ ပြောင်းဖို့တင်မကဘဲ ရက်စက်ယုတ်မာစွာ ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်တဲ့ အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စုကို Universal Jurisdiction လို့ခေါ်တဲ့ နိုင်ငံတွင်းရဲ့ တရားဥပဒေကို သုံးပြီးတော့ အရေးယူနိုင်တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တခု နှစ်နိုင်ငံလုံးမှာ ပေါ်ထွက်လာဖို့ ဥပဒေပိုင်းဆိုင်ရာ ပြင်ဆင်မှုတွေ၊ အကြံပြုချက်တွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်မယ့် လုပ်ငန်းစဉ်တွေ ချမှတ်ဖို့ ဒီခရီးစဉ်ကို ကျင်းပတာ ဖြစ်ပါတယ်”လို့ပြောပါတယ်။

ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးအောင်မျိုးမင်းရဲ့ ဒီခရီးစဉ်အတွင်း သြစတြေးလျတက္ကသိုလ်တွေမှာ လူထုနှီးနှောဖလှယ်ပွဲတွေ ကျင်းပသွားဖို့လည်း ရှိနေပါတယ်။ 

လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဒုဝန်ကြီး ခွန်းဗဟန်းထန်ကလည်း မြန်မာပြည်တွင်း လက်ရှိ ဖြစ်နေတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်တဲ့ ဘယ်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ပဲ ဖြစ်ဖြစ် မှတ်တမ်းယူ စိစစ်စုံစမ်းနေပြီး မတရားခံခဲ့ရတဲ့ ပြည်သူတွေအတွက် တရားမျှတမှု ဖော်ဆောင်ပေးသွားမယ်လို့ ပြောပါတယ်။ 

“ဘယ်ဘက်ပဲဖြစ်ဖြစ် မတရားအသတ်ခံရတာတွေ၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေကို ကျူးလွန်တဲ့ ဘယ်အဖွဲ့အစည်းမဆိုရော၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်တွေကိုလည်း ပြည်သူ့အစိုးရ NUG က Code of Conduct (ကျင့်ဝတ်စည်းကမ်း) ထုတ်ပြန်ထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေ၊ ဥပဒေတွေကို လိုက်နာဖို့ အတိအကျ ပြောထားပါတယ်။ ဒီလိုမျိုး ကျူးလွန်မှုရှိခဲ့တယ်ဆိုရင် လူ့အခွင့်အရေးဝန်ကြီးဌာနအနေနဲ့ တနေ့ တချိန် တရားမျှတမှု ပြန်လည်ဖော်ဆောင်ရာမှာ ဘယ်သူပဲဖြစ်ဖြစ် ကျူးလွန်ခံရသူတွေအတွက် တရားမျှတမှု ပြန်လည်ဖော်ဆောင်ပေးဖို့ ကျနော်တို့ရဲ့ တာဝန်ဖြစ်တယ်။ ဒီလိုအခြေအနေတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဘယ်ဘက်ကပဲ ကျူးလွန် ကျူးလွန်၊ လူ့အခွင့်အရေးဝန်ကြီးဌာနက သက်သေအထောက်အထားနဲ့ တကွ သေချာမှတ်တမ်းတင်ပြုစုထားတယ်။”

၇ ရက်မနက်က   ရှမ်းပြည်နယ်(တောင်ပိုင်း)၊ ဆီဆိုင်မြို့နယ်မှာ စစ်ဘေးရှောင်တွေအတွက် ထောက်ပံ့ရေးပစ္စည်းတွေပေးအပ်ဖို့သွားတဲ့ အာဆီယံလူသားချင်းစာနာ မှုအကူအညီပေးရေး စင်တာ(AHA)ရဲ့ ယာဉ်တန်းတိုက်ခိုက်ခံရတာနဲ့ပတ်သက်ပြီး  အာဆီယံအစည်းအဝေးမတိုင်ခင်  စစ်ကောင်စီက တမင်သက်သက် နိုင်ငံရေးအရ ထိုးနှက်ချက်တခုအနေနဲ့ လုပ်ကြံဖန်တီး စွပ်စွဲတာလို့ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဒုဝန်ကြီး ခွန်းဗဟန်းထန်က ပြောပါတယ်။

“ဒီဖြစ်စဉ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေ၊ NUG ကနေဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ခုခံကာကွယ်ရေးတပ် PDF တွေလုပ်တယ်ဆိုပြီး စွပ်စွဲတာ ကျနော်တို့ တွေ့ရတယ်။ EROs တဖွဲ့ဖွဲ့က လုပ်တာလားဆိုတဲ့ပုံစံမျိုး သူတို့ စွပ်စွဲနေတာတွေ တွေ့ရတယ်။ တစ်အချက် ဒီဧရိယာထဲက အခုဖြစ်ပွားသွားတဲ့ နေရာက NUG ရဲ့ PDF တွေ လှုပ်ရှားတဲ့နေရာလည်း မဟုတ်သလို၊ လက်ရှိ စစ်ကောင်စီနဲ့ တိုက်နေတဲ့ EROs အဖွဲ့တွေ လှုပ်ရှားနေတဲ့ ဧရိယာလည်း မဟုတ်ဘူး။ ဒါကြောင့် အခုဖြစ်ပွားတဲ့နေရာက စစ်ကောင်စီနဲ့ PNO လို့ခေါ်တဲ့ ပအို့ဝ်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်က ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ ဧရိယာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဖြစ်စဉ်နဲ့ စွပ်စွဲထားတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျနော့်အနေနဲ့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြောချင်တာက ကျနော်တို့ဘက်က လုပ်တာ လုံးဝမဟုတ်ဘူးလို့ ပြောပြချင်တယ်။ ဒါက စစ်ကောင်စီက တမင်သက်သက် အာဆီယံအစည်းအဝေးမတိုင်ခင်မှာ နိုင်ငံရေးအရ ထိုးနှက်ချက်တခုအနေနဲ့ လုပ်ကြံဖန်တီး စွပ်စွဲတာလို့ ပြောချင်ပါတယ်။”

ဒီယာဉ်တန်းမှာ စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေနဲ့အတူ  AHA Centre မှကိုယ်စားလှယ်တွေ၊ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံနဲ့  စင်ကာပူနိုင်ငံသံရုံးတွေက ကိုယ်စားလှယ်တွေ လိုက်ပါလာတာဖြစ်ပြီး လူထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိမှု မရှိခဲ့ဘဲ မော်တော်ယာဉ်တစ်စီးမှာ လက်နက်ငယ်ကျည်တချို့ထိမှန်ခဲ့ပါတယ်။

တနင်္သာရီတိုင်း၊ သရက်ချောင်းမြို့နယ်၊ ရန်တောင်ကျေးရွာက ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ခံရတဲ့ အမျိုးသားတယောက်ကို  စစ်ကောင်စီတပ်က မေ ၁၁ ရက် ညနေပိုင်းမှာ သေနတ်နဲ့ ပစ်သတ်ခဲ့တယ်လို့ ရွာခံတွေက ပြောပါတယ်။

ပစ်သတ်ခံရသူဟာ အသက် ၄၀ ခန့်ရှိ ကိုတင်ရှိန်ဖြစ်ပြီး သူ့ရဲ့ဇနီးလောင်းဖြစ်သူနဲ့ ညောင်ဇင်ကျေးရွာမှာ မေ ၁၀ ရက် မနက်ပိုင်းက ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရတာပါ။

ရွာခံလူငယ်တဦးကတော့ ကိုတင်ရှိန်ဟာ အကြမ်းဖက်မှုနဲ့ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ခံထားရသူဖြစ်ပြီး မင်္ဂလာဆောင်အတွက် စီစဥ်စရာရှိလို့ သွားရင်းကနေ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရတာလို့ ပြောပါတယ်။

“သူက PDF တွေနဲ့တွဲပြီး ဝရမ်းထုတ်ခံထားရတာ။ မင်္ဂလာဆောင်ကလည်း ရက်ပိုင်းအတွင်းမှာပဲ။ ပစ်သတ်တာကတော့ အိမ်ပြန်ခေါ်လာပြီးမှ ပစ်သတ်တာ။ မပစ်သတ်ခင်ကတည်းက ရိုက်ခံထားရလို့ လူက သွေးအန်နေပြီ။”

မေ ၁၀ ရက်မှာ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရတဲ့ ကိုတင်ရှိန်ကို ထားဝယ်မြို့ဆီ ခေါ်ဆောင်စစ်ဆေးပြီးမှ နောက်တရက် ညနေ ၅ နာရီလောက်မှာ နေအိမ်ကို ပြန်ခေါ်လာပြီး အိမ်ရှေ့မှာ ပစ်သတ်ခဲ့တာပါ။

ကား ၃ စီးနဲ့လာတဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေဟာ ကိုတင်ရှိန်ကို ပစ်မသတ်ခင် သူ့မိသားစုဝင်တွေဆီက ပိုက်ဆံ သိန်း ၅၀ တောင်းခဲ့သေးတယ်လို့ သိရပါတယ်။

ရန်တောင်ရွာခံတဦးက “တောင်းတာက ကိုတင်ရှိန်အတွက်လား၊ သူ့ဇနီးလောင်းအတွက်လားဆိုတာ မသိရဘူး။ ပိုက်ဆံတော့ ပေးလိုက်ရတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

ကိုတင်ရှိန်ရဲ့ မိသားစုနဲ့ နီးစပ်တဲ့ တခြားရွာခံတဦးကတော့ စစ်ကောင်စီတပ်တွေဟာ နေအိမ်ထဲလည်း ထပ်မံဝင်ရောက်ရှာဖွေပြီး ပိုက်ဆံ သိန်း ၁၀၀ ကျော်နဲ့ ရွှေ ၁၆ ကျပ်သား ယူသွားတယ်လို့ ပြောပေမဲ့ ကာယကံရှင် မိသားစုဝင်တွေဆီကနေ အတည်ပြုချက် မရရှိသေးပါဘူး။

ထားဝယ်မြို့နဲ့ ၆ မိုင်လောက်သာဝေးပြီး ရန်တောင်ရွာနဲ့ ကပ်လျက်ရှိတဲ့ ညောင်ဇင်ကျေးရွာထဲကို မေ ၁၀ ရက် မနက် ၆ နာရီလောက်မှာ မြေသယ်ကားနှစ်စီး၊ ကားငယ်သုံးစီးနဲ့ ရောက်လာခဲ့တဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်နဲ့ ပျူစောထီးအဖွဲ့ဝင် ၁၀၀ ခန့်ဟာ ကိုတင်ရှိန်တို့ ဇနီးမောင်နှံအပြင် အသက် ၂၅ နှစ်ဝန်းကျင် လူငယ်နှစ်ဦးနဲ့ အသက် ၆၀ ခန့်ရှိ အမျိုးသမီးတဦးကိုလည်း ဖမ်းဆီးသွားခဲ့ပါတယ်။

ဒါ့အပြင် စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံတပ်တွေဟာ နေအိမ်တွေထဲ ဝင်ရောက်ရှာဖွေပြီး ပိုက်ဆံနဲ့ ရွှေထည်တချို့ကိုလည်း ယူသွားတယ်လို့ ညောင်ဇင်ရွာခံ လူငယ်အမျိုးသားတဦးက ပြောပါတယ်။

“စဖမ်းတာက ၅၀ ကျော်တယ်။ တွေ့သမျှလူ ဖမ်းတာ။ အဲဒီလူတွေဆီကလည်း လက်ဝတ်လက်စားတွေ အကုန်ယူသွားတယ်။ အိမ်တွေထဲဝင်ရှာပြီး ယူသွားတာရောဆို သိန်း ၁,၀၀၀ ကျော်တယ်။ ကျနော့်အသိ အိမ်နှစ်အိမ်ကတောင် သိန်း ၅၀၀ ကျော်ဖိုးလောက် ပါသွားတာ။ ညနေ သူတို့ပြန်တော့ သူတို့ဖမ်းမယ့်စာရင်းထဲ ပါတဲ့သူတွေပဲ ခေါ်သွားတယ်။ ကျန်တဲ့ရွာခံတွေကိုတော့ ပြန်လွှတ်ခဲ့တယ်။”

ကိုတင်ရှိန်ရဲ့ ဇနီးလောင်း အပါအဝင် စစ်ကောင်စီတပ်က ဖမ်းဆီးသွားတဲ့သူတွေကတော့ ဒီကနေ့ မေ ၁၂ ရက်အထိ ပြန်မလွတ်လာသေးပါဘူး။

၂၀၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၉ ရက် ညကလည်း စစ်ကောင်စီ တပ်ဖွဲ့ဝင် ၃၀ ကျော်ဟာ ညောင်ဇင်ကျေးရွာထဲက လူနေအိမ်တချို့ကို သေနတ်နဲ့ပစ်ခတ်ကာ နေအိမ်အတွင်း ဝင်ရောက်ရှာဖွေခဲ့ပြီး ဖုန်း၊ ပိုက်ဆံနဲ့ ရွှေထည်တချို့ကို ယူဆောင်သွားခဲ့ပါသေးတယ်။

နိုင်ငံရဲ့လွတ်လပ်ရေးကို ပြည်သူနဲ့လက်တွဲတိုက်ယူဖို့ ဗိုလ်ချုပ်‌အောင်ဆန်း ဦးဆောင်ပြီး ရဲဘော်သုံးကျိပ်တို့ ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့မှာ ၁၉၄၁ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၆ ရက်နေ့မှာ ဖွဲ့စည်းခဲ့ရာက ပေါ်ထွန်းလာခဲ့တဲ့ မြန်မာ့တပ်မတော်ဟာ မသူတော် စစ်မိစ္ဆာတလက်အောက် ကျရောက်ပြီးတဲ့နောက် အခုဆို ပြည်သူလူထုက ခါးခါးသီးသီး မုန်းတီးရွံရှာခြင်းခံရတဲ့ မူးယစ်ဆေးဝါးရဲ့ သခင်တပိုင်း ကျွန်ရိုင်းလည်းဖြစ်တဲ့ စစ်ရာဇဝတ်ဂိုဏ်းအဖြစ် ကျက်သရေမဲ့စွာ အဆင့်လျော့ကျခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

ကမ္ဘာပေါ်မှာ မိမိတပ်သားတွေကို သိက္ခာမဲ့စွာ မူးယစ်ဆေးဝါးကို သုံးစွဲစေပြီး စစ်တိုက်ခိုင်းတဲ့ စစ်တပ်ဆိုတာ မြန်မာစစ်မိစ္ဆာတပ်ဖွဲတဖွဲ့ပဲ ရှိမယ်ထင်ပါတယ်။ ဒီလိုရေးရတာ အကြောင်းမဲ့ မဟုတ်ပါဘူး။ မန္တလေးပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က သိမ်းပိုက်ထားခဲ့တဲ့ စစ်အာဏာလုကောင်စီ စခန်းကုန်းတခုကို ပြန်သိမ်းဖို့ကြိုးစားခဲ့ကြတဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း နောင်ချို-ပြင်ဦးလွင် တိုက်ပွဲတွေမှာ စစ်ဓားပြဆေးစွဲတပ်ဟာ ဗျူဟာကျကျ စစ်ဆင်ရေးတွေနဲ့ လာတိုက်တာမဟုတ်ဘဲ လူလှိုင်းစစ်ဆင်ရေးနဲ့ လာတိုက်ခိုက်ပြီး PDF တွေဘက်က ပစ်လို့မနိုင်တော့တဲ့အထိ ဖြစ်လာကာ ပြန်ဆုတ်ပေးရတယ်လို့ MDY PDF က ရဲဘော်ကိုဇော်ကြီးက မဲခေါင်သတင်းကို ပြောပြခဲ့တဲ့ သတင်းကို ပြီးခဲ့တဲ့ ဧပြီလ ၃၀ ရက်နေ့က ဖတ်လိုက်ရပါတယ်။

ဒီလို စစ်ရေးဗျူဟာမရှိဘဲ လူအင်အားကိုသုံးကာ ဇွတ်တက်လာတာဟာ လူသာမန်တယောက်အဖို့ မဖြစ်နိုင်ဘဲ စိတ်ကြွမူးယစ်ဆေးဝါးသုံးမှပဲ လူစိတ်ပျောက်လို့ စစ်သွေးကြွပြီး တက်လာရဲမှာလို့ ကိုဇော်ကြီးက သူ့ရဲ့အမြင်ကို ပြောပြခဲ့ပါတယ်။ တကယ်တော့ စစ်အာဏာရှင်တွေဟာ စစ်သားတွေကို စစ်တိုက်ဖို့သာ မူးယစ်ဆေးဝါးတွေကို သုံးစွဲစေတာမဟုတ်ဘဲ လူထုအရေးတော်ပုံကြီးတွေကို သတ်ဖြတ်ဖြိုခွင်းကြတဲ့ အဓိကရုဏ်းနှိမ်နင်းရေးတပ်တွေကို ဆန္ဒပြ လက်နက်မဲ့ပြည်သူတွေ ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ရဲအောင် မူးယစ်‌ဆေးဝါးတွေ တိုက်ကျွေး အမိန့်ပေးခဲ့ကြပါတယ်။

၁၉၈၈ ခုနှစ်မှာ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ရှစ်လေးလုံး လူထုအရေးတော်ပုံကြီးကို ဖြိုခွင်းဖို့ စစ်ထောက်လှမ်းရေး မိစ္ဆာခင်ညွန့်တို့အဖွဲ့ဟာ တန်ပြန်သပိတ်အတွက် အများသောက်သုံးရေ အဆိပ်ခပ် ခိုင်းစေခံရသူတွေကို လူစိတ်ပျောက်ပြီး ရိုက်လည်းမနာမကျင် အသတ်ခံရမှာလည်း မကြောက်တဲ့ အဆင့်ထိရောက်စေတဲ့ မူးယစ်ဆေးဝါး‌တွေ တိုက်ကျွေးစေလွှတ် ယုတ်မာခဲ့ကြပါတယ်။

မူးယစ်ဆေးဝါးဆိုတာ မှန်ကန်စွာ အသုံးမချဘူးဆိုရင် လူတဦးအတွက်ဖြစ်ဖြစ်၊ နိုင်ငံတနိုင်ငံအတွက်ဖြစ်ဖြစ် အလွန်အန္တရာယ်ကြီးမားလှပါတယ်။ မူးယစ်ဆေးဝါးကို လွဲမှားစွာ သုံးစွဲကြတာကြောင့် အဖိုးတန်တဲ့ လူ့အသက်နဲ့ ဘဝတွေ မြောက်မြားစွာ ဆုံးရှုံးခဲ့ရသလို တိုင်းနိုင်ငံတွေ ဆင်းရဲဒုက္ခအဖုံဖုံ ရောက်ခဲ့ကြရပါတယ်။

ကမ္ဘာ့သမိုင်းကို ပြန်လည်စောင်းငဲ့ကြည့်လိုက်မယ်ဆိုရင် ၁၉ ရာစုမှာ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ပထမ ဘိန်းစစ်ပွဲ (၁၈၄၀-၁၈၄၂) နဲ့ ဒုတိယဘိန်းစစ်ပွဲ (၁၈၅၆-၁၈၆၀) ဟာ ဗြိတိသျှကုန်သည်တွေ တရုတ်ပြည်ကို ဘိန်း‌တွေ အတားအဆီးမရှိ ရောင်းချနိုင်ရေးအတွက် ဗြိတိသျှတွေဟာ မူးယစ်ဆေးဝါးကို သူတို့ကိုယ်ကျိုးစီးပွားအတွက် လွဲမှားယုတ်ညံ့စွာ အသုံးချ အမြတ်ထုတ်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့တဲ့ ကျူးကျော်စစ်ဖြစ်ပါတယ်။

အဲ့ဒီစစ်ပွဲမှာ ခေတ်‌နောက်ကျကျန်ရစ်တဲ့ တရုတ်တွေ စစ်ရှုံးခဲ့ရပြီး စက်မှုတော်လှန်ရေးကြောင့် တခေတ်စော တိုးတက်ပြီးသား ဗြိတိသျှတို့ စစ်နိုင်တာကြောင့် ဟောင်ကောင်ကျွန်းကို သိမ်းပိုက်ခွင့် ရသွားခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒါအပြင် တရုတ်ပြည်သူတွေ ဘိန်းစွဲခဲ့ရပြီး စာရိတ္တပျက်ပြားမှု၊ ကျန်းမာရေးချို့ယွင်းမှုတွေ ခါးစည်းခံရရုံသာမက ကုန်ထုတ်စွမ်းအားတွေ ကျပြီး စီးပွားရေး အကြီးအကျယ် ထိခိုက်ပျက်စီးသွားခဲ့ရတာမို့ တရုတ်တွေကို “အရှေ့အာရှက လူမမာတွေ” လို့ ပြောစမှတ်ပြုခံံခဲ့ရလောက်အောင် ဘိန်းရဲ့ဒဏ်ကို ခံခဲ့ကြရပါတယ်။

ကဲ အခု မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဘိန်းနဲ့ မူးယစ်‌ဆေးဝါး စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု ဘယ်လိုကြီးထွားလာသလဲ ဆိုတာ ကြည့်ကြရအောင်။ မြန်မာနိုင်ငံဘက်မှာ ဘိန်းစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု တဟုန်ထိုး မြင့်တက်လာစေတဲ့ အဓိကအကြောင်းတရားကတော့ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းက ကိုးကန့်ဒေသ အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံအရှေ့ပိုင်းနဲ့ မြောက်ပိုင်းဒေသတွေကို ၁၉၄၉ ခုနှစ်က တရုတ်ပြည်တွင်းစစ်ပွဲမှာ မော်စီတုံးရဲ့ ကွန်မြူနစ်တပ်တွေကို စစ်ရှုံးလာတဲ့ တရုတ်အမျိုးသားရေးဝါဒီ ကူမင်တန်တပ်တွေ ယူနန်ပြည်နယ်ဘက်ကနေ ဝင်ရောက်လာခဲ့ရာက စတင်ခဲ့တာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာတွေက တရုတ်ဖြူလို့ခေါ်ကြတဲ့ ကူမင်တန်တရုတ်တွေဟာ ကွန်မြူနစ် တရုတ်နီတပ်တွေနဲ့ ယှဉ်ပြိုင်ရာမှာ လက်နက်အင်အား တောင့်တင်းဖို့နဲ့ တော်လှန်ရေး အောင်ဖို့အတွက် တခုတည်းသောနည်းလမ်းအဖြစ် ဘိန်းစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုကို အဓိက စီမံကိန်းချ လုပ်ဆောင်လာခဲ့ကြပါတယ်။ တရုတ်ဖြူ ကူမင်တန်တပ်တွေဟာ လျှို့ဝှက်အခြေစိုက် စစ်စခန်းတွေကို မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်းနဲ့ အရှေ့ပိုင်းဒေသ အပါအဝင် မြန်မာ-ထိုင်း-လာအို ၃ နိုင်ငံထိစပ်ရာ ရွှေတြိဂံဒေသ အနှံ့အပြားမှာ အခြေစိုက် ထူထောင်ခဲ့ကြပါတယ်။

ဒါကြောင့် ၁၉၅၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေမှာ ကူမင်တန်တွေရဲ့လက်အောက်က ရွှေတြိဂံဒေသဟာ ဘိန်းစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုမှာ အရင်ကထက် ၁၀ ဆကနေ အဆ ၂၀ လောက်အထိ မြင့်တက်လာခဲ့ပါတယ်။ တနှစ်ကို ဘိန်း တန် ၃၀၀ ထုတ်လုပ်ရာကနေ တန် ၆၀၀ အထိ တိုးမြှင့်ထုတ်လုပ်လာခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မော်စီတုံးတို့ရဲ့ ကွန်မြူနစ်တပ်တွေကို လက်ယာအမျိုးသားရေးဝါဒီ ကူမင်တန်တွေ စစ်ရှုံးလို့ ၁၉၄၉ ခုနှစ်ကတည်းက ရွှေ့ထားတဲ့ ထိုင်ဝမ်ကျွန်းကို အပြီးဆုတ်ခွာသွားပေမဲ့လည်း အဲ့ဒီဒေသတွေဟာ ဘိန်းစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ် ဖြန့်ဖြူးရာ ထိပ်တန်းဒေသတွေ ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

၁၉၅၀ နှစ်များအတွင်းက ကိုးကန့်ဒေသကို အုပ်ချုပ်နေသူမှာ ကူမင်တန်အဖွဲ့ရဲ့ ကျောထောက်နောက်ခံရှိတဲ့ အောလစ်ဗ်ယန်းဆိုတဲ့ စစ်ဘုရင်မ ဖြစ်ပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံဘက် ဘိန်းတွေတင်ပို့နေရာက ၁၉၆၁ ခုနှစ်တွင် အောလစ်ဗ်ယန်း အဖမ်းခံခဲ့ရပြီးတော့ သူမအစ်ကိုဖြစ်သူ ဂျင်မီယန်း ဆက်ခံပြီး ဘိန်းလုပ်ငန်း ဆက်လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ ဂျင်မီယန်းကို သူရဲ့လက်အောက်ခံ တပ်မှူးတဦးဖြစ်တဲ့ လော်စစ်ဟန်က ဖြုတ်ချခဲ့ပါတယ်။ လော်စစ်ဟန်ဆိုတာ Asia World ကုမ္ပဏီရဲ့ မန်နေးဂျင်းဒါရိုက်တာ စတီဗင်လော (ခေါ်) ဦးထွန်းမြင့်နိုင်ရဲ့ဖခင် ဖြစ်ပါတယ်။

၁၉၆၂ ခုနှစ်မှာ အရပ်သားအစိုးရထံက အာဏာလုယူခဲ့တဲ့ စစ်ဓားပြနေဝင်းဟာ လော်စစ်ဟန်ကို ဘိန်းစိုက်ခွင့်ပေး စည်းရုံးခဲ့ရာက မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဘိန်းလုပ်ငန်း ကြီးကျယ်လာခဲ့ပြီး ဘိန်းဘုရင် လော်စစ်ဟန် ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ စစ်ဓားပြနေဝင်းရဲ့ အာဏာလု စစ်အစိုးရဟာ ‌ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၊ ရှမ်းနဲ့ တခြားလက်နက်ကိုင်တွေကို တိုက်ဖို့ ရှမ်းပြည်နယ်ထဲက သူတို့ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ နယ်မြေအားလုံးက လမ်းတွေမှာ နေဝင်းဦးဆောင်တဲ့ မြန်မာစစ်တပ်က ငွေရှာဖို့အတွက်နဲ့ ဒေသခံလက်နက်ကိုင်တွေကို ဖြိုခွင်းဖို့ ဘိန်းကုန်စည်ကူးသန်းမှုတွေ တရားဝင်လုပ်ကိုင်ခွင့်ပြုခဲ့ပါတယ်။

ရှမ်းပြည်နယ်မှာ အခြေစိုက်တဲ့ စစ်ဓားပြတပ်တွေဟာ ကိုယ့်တပ်တွေအတွက် ကိုယ် ငွေရှာနိုင်အောင် ရည်ရွယ်ပြီး ဘိန်းကုန်ကူးမှုကို တရားဝင်လုပ်ခွင့်ပေးခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီမှာ မြန်မာဘိန်းတပ်မ‌တော်က စစ်ဗိုလ်ယုတ်ကြီးတွေ ဘိန်းနဲ့ ချမ်းသာကုန်ကြပါတယ်။ ရွှေတြိဂံဒေသမှာ နာမည်ဆိုးနဲ့ ကျော်ကြားခဲ့တဲ့ ဘိန်းဘုရင်တွေဖြစ်တဲ့ လော်စစ်ဟန်နဲ့ ခွန်ဆာတို့ ထွက်ပေါ်လာခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

နေဝင်းရဲ့ စစ်ဓားပြတပ်နဲ့ မဟာမိတ်လုပ်ပြီး လော်စစ်ဟန်က ကိုးကန့်ဒေသကို အခြေပြုပြီး ခွန်ဆာက လွိုင်မော်ဒေသ ဗဟိုပြုလို့ ဘိန်းခင်းတွေ တိုးချဲ့၊ ဘိန်းလုပ်ငန်းတွေနဲ့ ချမ်းသာကြီးပွားခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ လော်စစ်ဟန်ကို ထိုင်းစစ်တပ်က မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ဝင်ဖမ်းခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံသားဖြစ်တာမို့ မြန်မာနိုင်ငံကို ပြန်အပ်ခဲ့တာမို့ စစ်ဓားပြဗိုလ်နေဝင်း အရှက်ကွဲခဲ့ရပါသေးတယ်။ မတတ်သာတော့ဘဲ ၁၉၇၃ ခုနှစ်မှာ တသက်တကျွန်း ဟန်ပြထောင်ဒဏ် အပြစ်ပေးခဲ့ပြီး ၁၉၈၀ ခုနှစ်မှာ အထွေထွေလွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ဖန်တီးလို့ ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့ပါတယ်။

အဲ့ဒီနောက် ၁၉၈၈ ခုနှစ်မှာ အာဏာထပ်လုခဲ့တဲ့ နဝတ စစ်ဓားပြအစိုးရ‌ တက်လာတဲ့အခါ ထောက်လှမ်းရေးမိစ္ဆာ ခင်ညွန့်တို့က လော်စစ်ဟန်ကို ဘိန်းလုပ်ငန်းက ရခဲ့တဲ့ နိုင်ငံခြားငွေတွေ တရားဝင်ပိုင်ဆိုင်ခွင့် ပေးခဲ့တာမို့ ရန်ကုန်မှာ အချမ်းသာဆုံး လုပ်ငန်းရှင်ကြီး ဖြစ်လာရုံသာမက ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တွေ အထွတ်အမြတ်ထား ပူဇော်ကြတဲ့ လေးဆူဓာတ်ပုံ မြတ်ရွှေတိဂုံ စေတီတော်ရဲ့ ရာသက်ပန် ဂေါပကအဖြစ် ဘိန်းဘုရင်ကို သူကောင်းပြုခဲ့ပါ‌သေးတယ်။

ဘိန်းရာဇာနဲ့ ကျေးဇူးခံ ကျေးဇူးစား ထောက်လှမ်းရေး ခင်ညွန့်လည်း အဲ့ဒီအခါက အစပြုလို့ ပြည်တွင်းပြည်ပ နိုင်ငံတကာနယ်ပယ်ထဲမှာ ဖိုးခင်ညွန့် (No.4) လို့ အမည်ဆိုးရခဲ့သလို သူတို့လက်ထက် မြန်မာနိုင်ငံ ခရီးသွားနှစ် အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် နိုင်ငံခြားခရီးသွားတွေ လာအောင် ဆွဲဆောင်တဲ့ ကြော်ငြာအဖြစ် ဟံသာဝတီအဝိုင်းအလယ်မှာ ပြထားတဲ့ ဖိုးဝရုပ်တုလက်မှာ ကိုင်ထားတဲ့ လက်ကိုင်အိတ်ဖုံးအမည်းပေါ်မှာ ဟီးရိုးအင်း ဘိန်းဖြူအမှတ်သင်္ကေတ (No.4) ကို တစုံတယောက်က လက်ဆော့ရေးသွားတာမို့ ပြည်သူလူထုက ဟားတိုက်ရီမော ပြောင်လှောင်ခဲ့ကြပါသေးတယ်။

ဘိန်းဘုရင်ခွန်ဆာရဲ့ ဘိန်းလုပ်ငန်းကို ဆက်လက်လုပ်ကိုင်ကြတဲ့ ဝလူမျိုးစု လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့ဟာလည်း နိုင်ငံခြားငွေ ကြွယ်ဝချမ်းသာကြတာကြောင့် ဘိန်းကရတဲ့ ဝင်ငွေတွေကို စစ်ဓားပြတပ်က ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေ လက်ဝေခံပြီး ဝလူမျိုးစု လက်နက်ကိုင်ခေါင်းဆောင်တွေ ခြေထောက်ကို ဖက်နေကြတာဂာ သမ္မတရူးဖို့ ဘာမဆိုလုပ်ရဲတယ်ဆိုတဲ့ အာဏာလု စစ်ဓားပြ မင်းအောင်လှိုင်တို့တိုင်အောင် ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါ‌ကြောင့်မို့လို့လည်း WY လို့ခေါ်တဲ့ ရာဘ / ယာဘ / ရာမ / ယာမ / မြင်းဆေး / ကြယ်သီး / အသီး ဆိုပြီး နာမည်မျိုးစုံ စိတ်ကြွရူးသွပ်ဆေးပြားကို မြန်မာနိုင်ငံထဲကနေ အကြီးအကျယ် ထုတ်လုပ်ဖြန့်ဖြူးတယ်ဆိုတာ ခိုင်လုံတဲ့အချက်ရှိတယ်လို့ ယူဆရတာကြောင့် အမေရိကန် အစိုးရက ဖမ်းမိအောင် သတင်းပေးနိုင်ပါက ဆုတော်ငွေ ဒေါ်လာ ၂ သန်း ပေးမယ်လို့ ကြေညာခံထားရတဲ့ “ဝ” တပ်ဖွဲ့အကြီးအကဲ ‘ပေါက်ယူချန်း’ ကို ပြည်သတ်သမား မင်းအောင်လှိုင်က ငှက်သိုက်ပူပူလေး ဆေးရုံအထိ လိုက်တိုက်ခဲ့တာ လူတိုင်းသိပြီး ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီဆောင်းပါးကို နိဂုံးချုပ်ရင် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ မျိုးချစ်တပ်မတော်ကို ဘိန်းစားတပ်ဖြစ်သွားအောင် မူလပထမ စစ်အာဏာရှင် တဏှာရူးနေဝင်းက အစပြုလို့ အစိတ်သားသန်းရွှေတို့ ဖိုးခင်ညွန့်တို့ရဲ့ နဝတ၊ နအဖ စစ်ဓားပြ၊ ပြုပြင်‌ပြောင်းလဲရေး မျက်နှာဖုံးစွပ်ခဲ့တဲ့ ကြောင်ချီးသိန်းစိန်တို့ ချိတ်ထဘီဝတ် စစ်တပိုင်းဓားပြနဲ့ အခုနောက်ဆုံး မုသားကျွန် စစ်ဓားပြ မင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ မီးရှို့ဓားပြအဖွဲ့အထိ လက်နက်ကိုင် လူမျိုးစု ဘိန်းကုန်သည်တွေနဲ့ ပုလင်းတူ ဘူးဆို့ ‘လက်ဝေခံခဲ့ရုံသာမက မူးယစ်ဆေးဝါးနဲ့ ဘိန်းလုပ်ငန်းရဲ့ နောက်ကွယ်က ပံ့ပိုးကူညီကြတဲ့ လက်မည်းကြီးတွေ’ ဖြစ်ခဲ့ကြပါတယ်။

နောက်ဆုံးတော့ မူးယစ်ဆေးဝါးကျွေးပြီး စစ်တိုက်ခိုင်း၊ ပြည်သူကိုသတ်ခိုင်းတာ ခံရရင်း အာဏာရှင် ခါးပိုက်ဆောင်တပ်က လက်ပါးစေ လူမိုက် လူ့အန္ဓ စစ်ဗိုလ် စစ်သား ရဲသားတွေဟာ တစတစ မူးယစ်ဆေးစွဲလာကြတာမို့ မူးယစ်ဆေးဝါးရဲ့ သခင်တပိုင်း ကျွန်ရိုင်းလည်းဖြစ်တဲ့ စစ်ရာဇဝတ်ဂိုဏ်း (သို့) မြန်မာ့ဘိန်းတပ်မတော်လို့ အမည်ပေး ကင်ပွန်းတပ်ရင် မှားမယ်မထင်ကြောင်းပါ။

မင်းကောင်းချစ်

ဂျာမနီနိုင်ငံ အနောက်တောင်ပိုင်းရှိ မာစီဒီးစ်ဘန့်ဇ် မော်တော်ကားထုတ်လုပ်ရေးစက်ရုံမှာ ပစ်ခတ်မှုဖြစ်ပွားခဲ့တာကြောင့် မေ ၁၁ ရက်က အမျိုးသား ၂ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး သံသယရှိသူ ၁ ဦးကို ရဲတပ်ဖွဲ့က ဖမ်းဆီးခဲ့ပါတယ်။

နိုင်ငံမှာ တင်းကျပ်ထားပြီးသား သေနတ်ဥပဒေတွေကို ပိုပြီးတင်းကျပ်ဖို့ ဘာလင်အစိုးရအပေါ် ဖိအားတွေ တိုးလာနေပါတယ်။

ဂျာမန်တောင်ပိုင်း ဆင်းဒလ်ဖင်းဂန်မြို့ရှိ မာစီဒီးစ်စက်ရုံမှာ လုံခြုံရေးဝန်ထမ်းတွေရဲ့ ရှေ့မှောက်မှာပဲ ဓားစာခံတွေကို ပစ်ခတ်ခဲ့တဲ့ အသက် ၅၃ နှစ်အရွယ် သံသယရှိသူကို ဝိုင်းဝန်းချုပ်နှောင် ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး ရဲတွေဆီ လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခဲ့ကြောင်း ရဲတပ်ဖွဲ့နဲ့ ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရရှေ့နေရုံးတို့က ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

သံသယရှိသူဟာ ဖမ်းဆီးတာကို မခုခံခဲ့ကြောင်းနဲ့ သေဆုံးသူ ၂ ဦးစလုံး အသက် ၄၄ နှစ်အရွယ်တွေဖြစ်ကြပြီး ဒဏ်ရာတွေကြောင့် သေဆုံးသွားတယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။

မနေ့က ပစ်ခတ်မှုရဲ့ အကြောင်းရင်းကိုတော့ စုံစမ်းစစ်ဆေးသူတွေက မဖော်ထုတ်ရသေးပါဘူး။

သေနတ်သမားနဲ့ သေဆုံးသူ ၂ ဦးတို့ဟာ ပြင်ပဝန်ဆောင်မှုပေးတဲ့ လုပ်ငန်းက ပုဂ္ဂိုလ်တွေ ဖြစ်ကြောင်း  မာစီဒီးစ်ဘန့်ဇ် ကုမ္ပဏီက ပြောပါတယ်။

ဝမ်းနည်းကြေကွဲဖွယ်သတင်းကြောင့် အကြီးအကျယ် ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်မိကြောင်း မာစီဒီးစ်ကုမ္ပဏီက ထုတ်ပြန်ချက်တခုမှာ ပြောကြားပြီး ဒေသခံတွေနဲ့ စက်ရုံအလုပ်သမားတွေ အတွက် ဘာအန္တရာယ်မှ မရှိတော့ကြောင်းလည်း ဆိုပါတယ်။

သံသယရှိသူဟာ ဒေသစံတော်ချိန် မနက် ၇ နာရီ ၄၅ မိနစ်မှာ အခင်းဖြစ်ပွားရာနေရာကို ဝင်ရောက်လာပြီး ပစ်ခတ်မှုဖြစ်ပွားပြီးနောက်မှာ လုပ်သားအင်အား ၃၅,၀၀၀ ရှိတဲ့ စက်ရုံရဲ့ ထုတ်လုပ်ရေးအပိုင်းကို ဘေးလွတ်ရာကို ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ရကြောင်း ရဲတပ်ဖွဲ့နဲ့ စတုဂတ် အစိုးရရှေ့နေတို့က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

လတ်တလောနှစ်တွေအတွင်း ဂျာမနီမှာ အစုလိုက်အပြုံလိုက် ပစ်ခတ်မှု အများအပြားထဲမှာ ခုဖြစ်ရပ်က နောက်ဆုံးဖြစ်ပြီး အများစုဟာ အစွန်းရောက်ဝါဒနဲ့ ဆက်နွှယ်မှုရှိကြပါတယ်။

ဂျာမနီအစိုးရဟာ ဂျာမနီနိုင်ငံဆီ ရောက်လာတဲ့ ယူကရိန်းနိုင်ငံက အများစုအပါအဝင် ဒုက္ခသည်တွေအတွက် ကုန်ကျစရိတ်တွေကို ကာမိစေဖို့ ၂၀၂၃ ခုနှစ်မှာ နောက်ထပ် ယူရို ၁ ဘီလီယံ သုံးစွဲမယ်လို့ ဂျာမန်အဓိပတိ အိုလာ့ဖ်ရှို့လ်ဇ်က မေ ၁၀ ရက်နှောင်းပိုင်းမှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။

သူနဲ့ ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ၁၆ ဦးတို့ နာရီအတော်ကြာ ဆွေးနွေးခဲ့ကြပြီးနောက် ဘာလင်မြို့တော်က အဓိပတိရုံးမှာ ရှို့လ်ဇ်က သတင်းထောက်တွေကို ပြောခဲ့တာပါ။

ရှို့လ်ဇ်နဲ့ သူ့ရဲ့ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး ခရစ်စီယံလင်ဒ်နာက ဂျာမနီနိုင်ငံရဲ့ ပြည်နယ် ၁၆ ခုမှာရှိတဲ့ မြူနီစီပယ်နယ်မြေတွေအတွက် အစိုးရအနေနဲ့ ပိုက်ဆံပိုမပေးနိုင်ဘူးလို့ အရင်က ပြောခဲ့ပါတယ်။

ဂျာမနီဟာ ယူကရိန်းစစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားကတည်းက ယူကရိန်းဒုက္ခသည် တသန်းလောက်ကို လက်ခံ စာရင်းသွင်းထားတယ်လို့ ရှို့လ်ဇ်က ပြောပါတယ်။

“တချိန်တည်းမှာပဲ တခြားနိုင်ငံတွေကနေ လာပြီး ဂျာမနီမှာ ခိုလှုံခွင့်တောင်းခံသူ အရေအတွက် တိုးလာတယ်” လို့ ရှို့လ်ဇ်က ပြောပါတယ်။

ဂျာမနီရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှုနှင့် ဒုက္ခသည်များအတွက် အေဂျင်စီ (Bamf) ဟာ အခုနှစ် ပထမလေးလအတွင်း ခိုလှုံခွင့်တောင်းခံသူ ၁၀၂,၀၀၀ နီးပါးကို   မှတ်ပုံတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၂ ခုနှစ်နဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် ၇၈ ရာခိုင်နှုန်း တိုးလာခဲ့ပါတယ်။